Stúdentablaðið - 01.12.1954, Síða 16

8
STÚDENTABLAÐ
MAGNÚS MÁR LÁRUSSON, prófessor:
SKÁLHOLT
Nú er mjög rætt og ritað um Skálholt og
gætir þar margra tillagna og hugmynda. Hefur
málið fengið aukinn byr, síðan hin mikla forn-
leifarannsókn fór fram. Hún kemur til þess að
hafa almennt gildi í framtíðinni, því óvíða er
það, sem undirstöður jafnstórrar trébyggingar
hafa fengið að haldast, enda hefur þetta atriði
einkum vakið eftirtekt erlendis. Hér heima sam-
einuðust hugirnir, er kista Páls biskups kom
fram í dagsbirtuna. Það vakti hinsvegar ekki
eins mikla eftirtekt erlendis. Þó er vert að
leggja á það ríka áherzlu, að menn geti varla
reist 50 m langt timburhús með stöpli og stúk-
um, nema að eiga kost á nægilega mörgum
smiðum, og það vel æfðum. Og kistan er höggv-
in af manni, sem haft hefur fullt vald á því,
sem hann hefur verið að gjöra.
En þegar slíkur sannleikur kemur í dags-
birtuna, þá kemur hann mönnum til að hugsa
enn gjörr um það, að Skálholti verði einhver
meiri sómi sýndur en verið hefur. En hafa verð-
ur hliðsjón af því, sem er framkvæmanlegt og
gjörlegt, og miða við það.
Hátíðarárið 1956 er óðum að nálgast, og er
það flestra ósk, að þá sé búið að koma Skál-
holti í viðunanlegt horf eftir því, sem hægt er,
og skal nú skýrt frá, hvað hægt muni vera að
gjöra fyrir þann tíma, samkvæmt þeirri áætl-
un, sem ríkisstjórnin hefur til athugunar.
Sumarið 1956 er tún staðarins orðið helm-
ingi stærra en nú. Það er nauðsynleg og rétt-
lætanleg ráðstöfun. A þann hátt fær gestkom-
andi maður séð, að staðurinn er lífrænn. A
honum fer þá fram sú sjálfsagðasta starfsemi,
sem getur til sveita. Augu bæjarmannsins fá
þá hvíld við að horfa á iðgrænt túngresið. En
bæjarmaðurinn kemur þá einnig auga á ný og
myndarleg skepnuhús og ráðsmannshús, sem
að vísu mættu vera stærri, en vegna tilkostn-
aðarins í heild hefur verið reynt að finna færan
meðalveg.
Þá verður þar öruggt vatnsból með sæmilegu
lindarvatni. Er þessa dagana verið að starfa við
þá framkvæmd ásamt smíði ráðsmannshúss.
Vatn er æði þýðingarmikið, og urðu síðastliðið
sumar miklir erfiðleikar vegna vatnsskortsins,
þar eð óvenju margt fólk dvaldist þá að stað-
aldri í Skálholti og unnið að margháttuðum
framkvæmdum, m. a. byggingum. Gömlu vatns-
bólin í Skálholti eru öll á gamla bæjarsvæðinu
og vatnið ónothæft, þar eð það rennur allt und-
an ræktuðu landi.
Til þess að prýða staðinn, hefur skák, 2,S ha
að stærð, verið ætluð til skógræktar og blasir
hún við í norðvestri.
Nú er eigi sama, hvernig leiðin liggur heim
að staðnum. Áður fyrr lágu traðir í suðaustur
ofan brekkuna í áttina að Laugarási, og aðrar
í suðvestur í áttina að Brúará. Voru þær aðal
traðirnar og sér enn greinilega fyrir þeim.
Þriðju traðirnar voru þær, sem enn er heim-
reið. Hafa þær verið eyðilagðar að nokkru og
færzt upp í sjálfan kirkjugarðinn. Bifreiðir nú-
tímans þurfa sitt pláss. Traðir þessar eru að
húsabaki og er erfitt að láta Skálholt njóta
sín, þegar komið er þannig að staðnum. Vorður
því gjörð ný heimreið af svonefndum skólavegi
heim á staðinn og er þá komið upp fyrir fram-
an kirkjugarðinn að vestri. Á þann hátt vinnst
það, að staðurinn blasir allur við hinum gest-
komandi manni. I framtíðinni væri æskilegt,
að þjóðvegurinn yrði í heild færður til ,ofan
fyrir og vestur fyrir Skálholt. Kemst það von-
andi einhvern tíma til framkvæmdar. Ég hef