Stúdentablaðið - 01.12.1957, Blaðsíða 26

16
STÚDENTABLAÐ
SVERRIR BERGMANN stud. med.:
Félag frjálslyndra stúdenta
Hugliiðing um akuttmM fntxi
MeSal þjóSa, sem fengiS hafa frelsi til þess aS ráSa
málum sínum sjálfar, á sér aS jafnaSi staS margs
konar innbyrSis barátta. I henni er ekki blóSi úthellt
okkar á meSal, heldur beitt snilli andans og rökfimi.
Þetta eru átökin um þaS, aS hverju skuli stefnt á
hverju sviSi svo og almennt. ViS deilum m. a. um
þaS, hve mikiS frelsi skuli ríkja í hinum ýmsu grein-
um þjóSlífsins. SkoSanirnar eru ólíkar hér eins og
svo víSa annars staSar. Sumir vilja fullt frelsi án allra
takmarkana á öllum sviSum. ASrir eru hins vegar á
því máli, aS þaS sé heppilegra fyrir heildina, aS víSa
séu settar einhverjar skorSur og takmarkanir og
þannig reynt aS finna hiS gullna meSalhóf, án þess
þó aS gengiS sé verulega á rétt hins frjálsa manns.
Allar hafa þessar skiptu skoSanir sín rök, bæSi meS
og móti, og mun ég ekki fjölyrSa meira um þau, nema
hvaS snertir akademískt frelsi, sem ég ætla mér aS
ræSa hér lítillega um, þ. e. a. s. þá hliS þess, er aS
stúdentum snýr.
HiS akademíska frelsi er engin undantekning frá
hinni almennu reglu. Menn sjá vissulega á því ýmsa
kosti, en einnig nokkra galla, sem æskilegt væri aS
losna viS, án þess þó aS þurfa aS rýra gæSin nokk-
uS. HiS akademíska frelsi er ekki daglegt umræSu-
efni meSal okkar stúdenta. E. t. v. teljum viS þaS vera
sjálfsagSan og óbreytilegan hlut, sem slík hefS sé
komin á, aS ekki verSi haggaS. En þaS skyldum viS
hafa vel hugfast, aS ekki líta allir þetta sömu augum.
ViS stúdentar getum aldrei staSiS utan viS og þegj-
andi, þegar akademískt frelsi er til umræSu, því aS
þaS er mál, sem varSar okkur mest. Okkur er þess
vegna nauSsynlegt aS gera okkur fulla grein fyrir því,
meS hverju viS mælum og hvers vegna, og standa fast
saman um þaS allt.
ÞaS þarf ekki aS fara mörgum orSum um þaS,
hvaS átt er viS meS akademísku frelsi. ÞaS veitir okk-
ur stúdentum rétt til þess aS segja okkur sem mest
sjálfir á hvern veg viS skulum haga náminu, en leysir
okkur undan því aS þurfa aS gangast undir alveg
ákveSnar reglur um tímasókn og námstilhögun. Kost-
ir þessa eru augljósir, og þaS eru einkum tvö atriSi,
sem ég vil gera aS umtalsefni hér. Þau eru þung á
metunum, og ég þykist þess fullviss, aS á þeim byggj-
um viS stúdentar kröfu okkar um óskert akademískt
frelsi. Vil ég t. d. geta þess, aS stúdentaráS hélt þeim
mjög til streitu, er akademískt frelsi var til umræSu
á háttvirtu Alþingi á s.l. vetri í sambandi viS ný lög
um Háskóla íslands.
í fyrsta lagi er sú staSreynd, aS stór hópur stúd-
enta vinnur ávallt meira og minna meS náminu og
verSur aS gera þaS til þess aS sjá sér farborSa og
geta yfirleitt veitt sér þaS aS leggja út í langt nám.
Hætt er viS, aS hér hjá okkur, þar sem aSstæSur
stúdenta eru mjög misjafnar, yrSi margur settur
hjá, og aS þeir, sem gætu stundaS langt háskólanám,
yrSu fyrst og fremst þeir, sem ættu völ nægra pen-
inga. Nú er þaS síSur en svo, aS endilega fari saman
hæfileikar og auSur, og því viSbúiS, aS þjóSin fengi
ekki aS njóta hæfileika ýmsra þegna sinna á því sviSi,
þar sem þeir væru mestir. HiS akademíska frelsi er
einmitt til þess falliS aS gera sem allra flestum kleift
aS sækja fram lil mennta og minnka aSstöSumuninn.
ÞaS segir sig auSvitaS sjálft, aS þegar mikiS þarf aS
vinna meS náminu, eru allar líkur á því, aS þaS drag-
ist eitthvaS á langinn. Sú röksemd, aS eitthvaS þurfi
aS takmarka hiS akademíska frelsi til þess aS reyna
aS hamla gegn því, aS námiS dragist hjá mönnum
von úr viti, á því engan veginn viS þann stóra hóp
stúdenta, sem hefur variS þeim tíma, er hann hefur
þurft fram yfir venjulegan til þess aS ljúka námi, til
vinnu á hinum ýmsu sviSum þjóSlífsins.
í öSru lagi eru svo þau þroskandi áhrif, sem eru
samfara akademísku frelsi. ÞaS hefur óhjákvæmilega
í för meS sér, aS stúdentinn verSur aS leggja málin