Stúdentablaðið - 01.12.1957, Blaðsíða 34

24
STÚDENTABLAÐ
Frá deildafélögum
REYNIR ST. VALDIMARSSON stud. med.:
Kerlingabækur - eða hvað?
Oft er það athyglisvert og skemmtilegt að blaða í
gömlum vísindaritum og gera samanburð á því, sem
fólk taldi þá sannast og réttast og hins vegar því, sem
nútíma vísindi hafa leitt í ljós. Tíðum er munurinn
svo mikill, að ýmsar fullyrðingar fyrri tíma manna
eru nú nefndar hleypidómar og hindurvitni.
Innan læknisfræðinnar, ekki síður en meðal ann-
arra vísindagreina, sjáum við glögglega koma fram
þetta misræmi þekkingar hins gamla og nýja tíma.
En þótt okkur sé næsta oft hlátur í huga, er við kynn-
um okkur ýmsar læknisaðferðir forfeðranna, þá
hljótum við að bera virðingu fyrir þessum atorku-
sömu mönnum, sem ótrauðir héldu áfram að glíma
við tröllaukin viðfangsefni, þrátt fyrir erfið skilyrði
og veikan grundvöll liðinna vísindamanna til að
byggja á.
í þessari grein minni ætla ég að gefa ofurlítið sýn-
ishorn af lyflækningum miðaldanna, en lyfjagerð
þeirra tíma byggðist að langmestu leyti á plöntum. —
Að ég valdi þetta efni af mörgum öðrum, er ég var
beðinn um að skrifa greinarkorn í Stúdentablaðið,
kom einungis til af því, að sjálfum þótti mér það
skemmtilegt. Vona ég að einbverjir hafi ánægju af
með mér, en þá, sem leiðir eru að enduðufn lestri, bið
ég að virða vilja minn fyrir verkið.
Heimildir eru fengnar víða að. Mest er fengið úr
bókinni „An old icelandic medical miscellany“, eftir
H. Larsen. Einnig hef ég nokkuð stuðst við bókina
„Liber herbarum“, jurtabókina, eftir Hinrik nokkurn
Hörpustreng, danskan mann, sem um árið 1200 var í
miklum metum í Hróarskeldu sem læknir og kanúki.
Heildarþýðingar eða þýðingar á hlutum jurtabókar
Hörpustrengs hafa verið gerðar á sænsku, norsku, ís-
lenzku og þýzku og hafa verið gefnar út á þeim mál-
um sem læknisfræðileg rit. Afrit hennar á sænsku og
íslenzku eru til á írlandi. Sést af þessu, að hún hefur
ekki verið talin svo ýkja ómerkilegt rit.
Og þá skulum við leyfa hinum gömlu meisturum
að komast að með ráðleggingar sínar.
Finnst mér ekki illa til fundið, að þeir fái fyrst til
meðferðar þessi sígildu fyrirbæri, hálsbólgu og kvef.
Þá skal taka blöð af kjörvel (Anthriscus Cerefolium)
og láta þau liggja um stund í volgu vatni. Síðan skal
vatnið drukkið með léttu víni, og þykir það afbragð
við hálsbólgu og munnangri. Einnig er ekki svo af-
leitt að fá sér brauðsneið með vænni lauksneið við
slímhúðarbólgu í munni og koki. Við kvefi og slæm-
um hósta er rétt að nota soðinn geirlauk (hvílauk,
Allium sativum), og til frekara öryggis mundi ekki
saka að hafa við hendina nokkur krónublöð af
draumsóley (Papaver), en þau ásamt vatni og hun-
angi verka hóstastillandi. Bæði þessi meðöl eyða
ræmu úr raddböndunum. — En þegar við minnumst
á raddbönd, verður okkur ósjálfrátt hugsað til söngv-
ara og þingmanna, þeirra manna, sem umfram flesta
aðra, ríður á að hafa rödd sína í lagi. Það hlýtur að
vera óskemmtilegt að standa uppi hás og raddlaus
svo sem hálftíma fyrir hljómleika í Austurbæjarbíó
eða fjárlagaumræður Alþingis. En sem betur fer eru
áðurnefndir menn ekki á gaddinum staddir, þótt þeir
stundum kunni að týna hljóðum sínum, því að
blanda á vasapelanum af soðnum geirlauk og blóm-
lauksafa (Allium cepa) blönduðum til helminga af
vatni, bjargar vandanum á augabragði og gefur
skæra og hljómtæra rödd, ef dreypt er á. — Til fleiri
hluta er blessaður laukurinn nytsamur. Þannig má
t. d. koma í veg fyrir tannskemmdir og tannpínu með
því að þvo tennur sínar upp úr safa blómlauks hvern
morgun. Hætt er við að tannlæknum þyki óvænlega
horfa, ef þessi fróðleikur verður almennings eigij.