Stúdentablaðið - 01.12.1969, Blaðsíða 19

ef lítilsvirðing þessa stúdents á þætti háskólans
í menntun kennara speglar ekki að einhverju
leyti rótgróin viðhorf innan háskólans, þau
viðhorf, sem óhjákvæmilega eru samfara ofur-
áherzlu á hið fræðilega og vísindalega mark-
mið háskólastarfsins.
Það er að sjálfsögðu enginn óhjákvæmilegur
skaði að því, að skólakennarar séu vísinda-
menn eða fræðimenn. En auk þess sem það er
vafasamt, að nokkur tök séu á að sjá öllum
skólakennurum fyrir akademískri hámenntun,
er það öruggt, að slik menntun ein nægir þeim
ekki nú. Þótt menntasprengingin svonefnda
eigi eftir að færa háskólunum mikinn vanda að
höndum, er og verður vandinn þó margfalt
meiri á lægri skólastigum. Á mjög líkan hátt og
háskólinn eru skólarnir enn því nær eingöngu
sniðnir við eina tegund nemenda: þá sem hafa
ekki aðeins getuna til að læra heldur vita hvað
þeir vilja og til hvers er af þeim ætlazl í námi.
Líkt og háskólinn gerir fyrirfram ráð fyrir þátt-
töku stúdenta í fræðimannlegum áhuga pró-
fessoranna, gera skólarnir ráð fyrir þvi, að
nemendur hafi þegar tileinkað sér sjónarmið
menntaðra manna. En hlutfallstala þeirra nem-
enda, sem þannig eru að heiman búnir til skóla-
göngu, lækkar nú ört, meðal annars vegna þess
(sem annars er ekki rúm til að ræða hér), að
stéttaskipting eftir menntun færist mjög í auk-
ana í íslenzku þjóðfélagi, svo að hugtakið
„menntaðir menn“ þrengist jafnt og þétt og
takmarkast æ meir við þá, sem notið hafa langr-
ar skólagöngu.
Við hið arftekna hlutverk skólanna að miðla
nemendum þekkingu bætist því í sívaxandi mæli
allt annarskonar uppeldishlutverk, sem sé það
að skapa hjá nemendum þann hugsunarhátt,
sem gerir þá hœfa til aó lœra, færa um að nýta
gáfur sínar og meðtaka þann fróðleik og þá
vitsmunalegu þjálfun, sem hingað lil hefir verið
áll við með orðinu menntun. Skólarnir hafa hér
fengið nýtt uppeldislegt viðfangsefni runnið af
félagslegum rótum, og það viðfangsefni verður
hvorki skilið né leyst af öðrum en kennurum
með rækilega menntun í uppeldisfræðum og
þjóðfélagsfræðum. Og með uppeldisfræðum á
ég síður en svo við kennslutækni eina saman,
kunnáttu í að setja fram efni sinnar kennslu-
greinar : það er vitsmunalegt uppeldi nemenda,
sem um er að tefla, miðlun sjónarmiða og
viðhorfa, sem eru forsendur fyrir árangurs-
ríku námi. Varðandi þörf kennara á þjóð-
félagsfræðilegri þekkingu nægir ef til vill að
benda á það, að fyrir talsverðan hluta nem-
enda merkir æðri menntun, jafnvel mennta-
skólamenntun, nú þegar flutning milli stétta.
Mér hefir skilizt á kunningjum mínum í kenn-
araliði háskólans, að þau vandamál, sem hér
um ræðir, séu ekki með öllu óþekkt innan
veggja hans. Á hærri framhaldsskólastigum
verða þau æ meir áberandi: þeim nemendum
fjölgar þar ört, sem þurfa á þesskonar aðstoð
og handleiðslu að halda sem menntun kennar-
anna hefir sízt búið þá undir að láta í té.
Ég vona að enginn skilji orð mín svo, að ég
telji uppeldisfræðilega og lelagsfræðilega mennt-
un kennara geta komið í stað menntunar í
kennslugreinunum sjálfum. í því efni höfum við
dýrkeypta reynslu annarra þjóða sem víti til
varnaðar. En ég hika ekki við að fullyrða, að
hversu góð sem fræðileg menntun kennara i
kennslugrein sinni kann að vera, eru miklar
líkur til þess, að lærdómur þeirra nýtist ekki í
kennslunni, nema til komi þekking og skiln-
ingur á þeim vandamálum nemenda, sem ekki
varða námið í þrengsta skilningi; en þau vanda-
mál eru uppeldisleg og þjóðfélagsleg.
Fyrr eða seinna kemur að því, að háskólinn
verður að horfast í augu við nákvæmlega sömu
vandamálin og skólarnir eiga nú við að stríða.
Skólarnir voru og eru illa undirbúnir að takast
á við þau, enda sáu fáir þau fyrir. Háskólinn
hefir enn tækifæri til að búa sig undir að mæta
vandanum. Hvort honum tekst það, veltur að
nokkru á því, hvort honum auðnast að losa í
tæka tíð um eitthvað af þeim hömlum akadem-
ískra hefða, sem enn standa alltof mörgum
stofnunum af hans tagi fyrir þrifum um víða
veröld.
19
Bókvitið verður í askana látið“
STÚDEIMTABLAÐ