Stúdentablaðið - 01.12.1969, Blaðsíða 10

mannfjölda hennar, mentun eða stjórn-
skipulagi — alt þetta er, í einum skiln-
ingi, ný og ný skref, er leiða til skiln-
aðar. Þegar Canada-fylkin mynduðu
fylkja-samband sitt, þá var það auð-
vitað stig í skilnaðar-áttina"".
Jafnvel Beaconsfield lávarður sagði
í trúnaði við Malmesbury lávarð (Mal-
mesbury: Memoirs oý a?i Ex-Minister),
að lýðlönd Breta hlytu að skilja við
Bretland og verða óháð innan fárra
ára, og hann hikaði ekki við að segja,
að þangað til væru þær, eins og nú
væri komið, mylnusteinn um háls
Bretlandi".
Síðan þetta var ritað, hefir Canada
heimtað, og fengið, leyfi til að gera
á eigin hönd verzlunar-samninga við
útlendar þjóðir, undir nafni utanríkis-
ráðherrans brezka og á hans ábyrgð.
Hún hefir einnig stofnað hjá sér
hæsta-rétt og þannig losnað að mestu
undan dómsvaldi Breta. Hún má nú
heita á skilnaðar-þröminni, og þó þyk-
ist hún ekki enn við skilnaði fullbúin,
og veit þó vel, að ekki mundi Bret-
land aftra henni, og að henni er eng-
in hætta búin af Bandaríkjunum.
Stjórr nálamenn þar eru svo hyggnir,
að þeir sjá, að Bandaríkjunum er arð-
samara og í alla staði hagkvæmara,
að hafa arðvænleg viðskifti við vinar-
þjóð í nábýli við sig, heldur en að
eiga að stjórna nauðugri þjóð, er
mundi hata þá, ef þeir grönduðu sjálfs-
forræði hennar.
Lfkt rná nú segja um Australíu.
Ég heyri nú, að orðnar muni í ár
yfir 7 milíónir íbúa í Canada.
Þó þykist hún ekki enn vera vel
við skilnaði búin eða fær í þann sjó.
En vér, 80 þúsundirnar, með mikl-
ar auðsuppsprettur í sjó og á landi,
sem bæði Bretar, Þjóðverjar og Frakk-
ar líta girndaraugum til, — vér tölum
um að vér séum færir um að standa
á eigin fótum að öllu. Bera allan
kostnað við þjóðríkis-stjórn og sendi-
herra (— vér höfum nú séð lítið mark
á, hvað einn kostar ossl), og við her-
búnað, sem að engu haldi kæmi.
Þeim álögum risum vér aldrei undir.
Þær yrðu svo þungar, að fólkið flýði
úr landi, alt magn til framfara drægi
úr oss; oss fækkaði í stað þess að
fjölga, og innan örfárra ára kæmi
Bretinn og slægi verndarhendi sinni
yfir oss eins og yfir Búa. Þeir gætu
notað, og mundu nota, fossana okkar,
bújarðirnar, Iandhelgina. Þá fjölgaði
að vísu aftur í landi — af Bretum.
En þjóðernið vort væri þá búið að
vera. Islenzku hræðurnar yrðu ósjálf-
stæður vinnulýður brezkra húsbænda.
Þá mætti setja íslendingum — þjóð-
inni íslenzku — þetta graflétur:
))Þeir þektu ekki sinn vitjunartíma,
þvi urðu þeir ajmáðir úr þjóðanna
tölua.
Nú eru fáeinir ungir menn að blása
upp Danahatur, sem hér var alveg
út dautt. Brýna fyrir oss illa með-
ferð danskrar stjórnar á oss fyrr á
öldum.
En hverja sök á in danska þjóð
(sízt in núverandi) á því?
Það voru einvaldskonungar Dana
á umliðnum öldum, sem léku oss sárt,
og fóru þó enn verr með sína dóriskn
þegna en oss. Bænda-ánauðina dönsku
og tréhestinn þektum vér þó aldrei
nema af afspurn.
VI.
[Eg vildi ekki skilnad, þótt bodinn væri. —
Hvað munu barna-barna-barna barna-b'orn
vor scgja? — Hvcrnig lítur heimurinn þá
útr — Iðjulausir ft a?ntídar-draumar\.
Hvað eigum vér þá að hugsa um
„skilnað" ?
Vér lifum nú í vinsamlegri og frið-
samlegri sambúð við mentuðustu og
göfuglyndustu þjóð Norðurálfunnar, ef
eigi heimsins.
Vér höfum átt kost á að verða sjálf-
stætt, fullvalda ríki, með betri kjörum
en nokkrum hefði komið til hugar að
heimta, hvað þá heldur vænta, fyrir
5 árum.
Enginn íslendingur er sá, sem ekki
vilji þjóð sinni allan veg og virðing,
sem hún er fær um að rísa undir.
Allir mundum vér óska, að vér vær-
um svo stórt veldi, fjölment, auðugt,
mentað og voldugt, að vér værunr
færir í allan sjó — já, að vér gætum
haft litlu, mentuðu, auðsælu Danmörk
fyrir skjólstæðing okkar.
Állir vildum vér vera svo mikilsigld
þjóð, að vér gœtutn skilið við Dan-
mörku, ef oss þætti þess þörf og oss
væri það hagur.
Á þatin hátt erum vér allir skiln-
aðarmenn.
En stæði oss skilnaður til boða nú,
þá vildi ég ekki þiggja hann.
En eigum vér þá ekki samt að hafa
skilnaðinn fyrir takmark, keppa að
honum?
Nei, og aftur nei!
Auknitig veltnegunar, auðsœldar,
mentunar, fólksfj'ólgunar í latidinu —
i hagkvœmu jaýnréttis-satnbandi við
Dani — það á að vera vort takmark,
en ekki skilnaður.
Reki þar að, þá er við erum komnir
undir græna torfu, að niðjar vorir verði
einhvern tíma vaxnir skilnaði, þá
kemur hann af sjálfu sér — ef þeir
þá óska hans.
En hvort svo verði, um það get-
um vér ekkert vitað.
Heimurinn getur orðið svo breyttur
þá, að vér getum enga hugmynd gert
oss um það.
Má vera að þá verði allur hernað-
ur horfinn; þjóðirnar hafi að eins
sameigið alþjóða-lögreglulið til að gera
aðför að lögum hverri þeirri þjóð, er
eigi hlýðir úrslitum alheims dómstóls-
ins, sem þá verður á kominn.
Má vera, að smáþjóðirnar tengist
þá nánari böndum í stað þess áð fjar-
lægast og skilja.
Má vera líka, að öll þjóðerni, smá
og stór, myndi þá hvert sitt ríki —
og þá verðum vér vafalaust eitt þeirra.
Skilnaðurinn kemur þá undir eins
og vér erum honum vaxnir og höfum
hans þörf og óskurn hans. En hann
kemur þá sem eðlileg afleiðing vaxtar
vors, vaxtar að auð, mentun og mann-
fjölda.
Þessi vöxtur á að verða vort fram-
tíðar-takmark, en ekki skilnaðurinn.
Ilann getur ekkert takmark verið í
sjálfu sér.
Það viðfangsefni liggur svo langt
frammi í ófyrirsjáanlegum ókomnum
tíma, að vér verðum að fela það niðj-
um vorum, sem þá lifa, að ráða fram
úr því, eftir því sem þá hagar til.
Það er ekki vort hlutverk að taka
fram fyrir hendurnar á niðjum vorum
í ófyrirsjáanlegri framtíð.
Jón Ólafsson.
STÚDENTABLAÐ