Fálkinn - 21.06.1930, Síða 35

F Á L K I N N
35
> o <>—
LANDSÍMI ÍSLANDS.
Olaf Forberg landsimastjóri.
Um fá mál mun liafa verið
eins snörp deila og um símamál-
ið svonefnda á fyrstu árum eftir
að stjórnin fluttist inn í landið.
öllum bar að vísu saman um,
að nauðsyn bæri til að komast í
braðskeytasamband við umheim-
inn, en bitt var um deilt, bvort
fá skyldi sæsímasamband eða
eða taka loftskeyti, sem þá voru
á bernskuskeiði. Hannes Hafstein
bafði fengið tilboð frá Mikla
Norræna Ritsímafjelaginu um
lagning sæsíma til íslands, en
andstæðingarnir bjeldu þvi fram,
að sæsiminn væri að verða úr-
elt tæki, en loftskej'tasambandið
væri framtíðarinnar skeytasam-
band og miklu ódýrara. Þá var
bændafundur mikill baldinn, en
Hafslein sat við sinn keip og
fjekk málinu framgengt á næsta
þingi. Sæsíminn milli Lerwick og
Sevðisfjarðar var opnaður til af-
nota 25. ágúst 1906 og landsíminn
milli Seyðisfjarðar 29. s. m. yfir
600 km. á lengd. Hafði bann all-
ur verið lagður á einu sumri og
stjórnaði Olaf Forberg þvi vcrki.'
Eftirfarandi upplýsingar um
um binn mikla vöxt símans befir
Guðm. Hlíðdal símaverkfræðing-
Ur látið blaðinu í tje í viðtali:
Árið 1889 bafði einföld tal-
símalína verið lögð milli Reykja-
vikur og Hafnarf jarðar og nokkru
seinna böfðu stiftsyfirvöldin,
amtmaður og biskup fengið
,,málþráð“ milli liúsa sinna. Tal-
símafjelag Reykjavíkur, kom á
miðstöð í Reykjavík 1905 og rak
hana til loka ársins 1911, að
Landssíminn tók við benni. En
fyrstu skeytin, scm bárust tii ís-
lands frá öðrum löndum voru
send frá Poldliu til móttöku-
stöðvar þeirrar, sem Marconifje-
lagið bafði sett upp innan við
Reykjavik 1905, til þess að sann-
iæra menn um, að liægt væri að
senda skeyti loftleiðina til ís-
lands. Fyrsta símskeyti var sent
frá íslandi til útlanda 25. ágúst
1906.
Siðan befir simakerfið aukist
ár frá ári, þó að misjafnlega bafi
verið. 1908 var mikið um síma-
lagningar, þá var lögð Vest-
fjarðalínan og lína austur í sýsl-
ur. £)g síðastliðið sumar skeði sá
merkisviðburður í sögu símans,
að lagður var sími um sanda-
svæðið frá Vík til Hornafjarðar
og síminn bafði slegið liring um
landið. Sjálf liringlínan er um
700 km. að lengd, en stauraröð
allra síma landsins er 3660 km.
og sjest af því, að hliðarálmurnar
eru orðnar margar og langar. Til
samanburðar má geta þess, að
stauraröðin var í árslok 1906 615
km., í árslok 1916 2177 km. og
1926 2913 km. en víralengd alls,
talin í sömu röð 1241, 6131 og
8787 km. en er nú 10680 km.
Tala stöðva sömu ár var 19, 133
og 222, en i lok síðasta árs 344.
I kaupstöðunum liafa risið upp
miðstöðvar og ReykjavíkurstÖð-
in vitanlega langstærst þeirra. í
árslok 1910 voru alls 2800 tal-
símanotendur á landinu, þar af
280 i Reykjavík, en í síðustu
árslok 2400 í Reykjavík, en fleiri
getur miðslöðin ekki tekið. Alls
voru 4500 talsímaáböld í notkun
um s. 1. áramót. Raunverulega eru
notendurnir í Reykjavík miklu
fleiri, því að símastjórnin liefir
leyft mönnum að liafa fleiri á-
böld en eitt á sömu línunni, til
jiess að bæta úr brýnni nauðsyn.
En nú befir verið grafið fyrir
grunni nýrrar símabvggingar í
Reykjavík og samið um kaup á
sjálfvirkri miðstöð fyrir borgina,
með 4000 númerum og er bægt
að auka hana eftir vild. Jafn-
framt kemur sjálfvirk stöð í
Hafnarfirði. Er gert ráð fyrir að
j)essi nýja stöð kosti um % mil-
jón og verði fullbúin síðsumars
1931 og landsimaliúsið um líkt
leyti.
Fyrsta beila árið, sem síminn
starfaði afgreiddi hann 3005
skeyti til útlanda, en 1107 skeyti
og 7454 viðtalsbil innanlands
milli stöðva. Á siðasta ári voru
tölur þessar i sömu röð, 142.887,
147.000 og 582.000. Síminn varð
ekki „stærsti landsómaginn“, eins
og sumir böfðu spáð, heldur hef-
ir fjárliagur bans jafnan verið
glæsilegur og alveg furðulegt að
afkoma hans liefir verið lilut-
fallslega miklu betri en landsíma
fjölmargra annar þjóða, sem búa
við stórum betri skilyrði. Og ó-
beini gróðinn af símanum verður
ekki tölum tabnn: flest af um-
bótum binnar miklu framfara-
aldar befst með stofnun simans
og er liáð honum.
Nú má segja, að meginj)ræð-
irnir sjeu lagðir í símakerfi Is-
lands og j)á er næst að j)jetta
möskvana í því neti, þannig að
sem flestir bæir fá símasam-
band. Með lögum um einkasíma
í sveitum, sem samþykt voru á
síðasta ári, hefir einstaklingum
verið gert ljett fvrir um, að
leggja einkalínur heim til sín frá
næstu landsimastöð, þvi lands-
jóður styrkir jjessar símalagn-
ingar með því að greiða % kostn-
aðar auk j)ess, sem leyft er að
nota stauraraðir símans án sje'r-
staks endurgjalds. Hefir sima-
stjórn j)egar borist meira af um-
sóknum til slíkra síma, en hægt
verður að fullnægja á næstu ár-
um.
Símamálið bófst með rimmu
milli loftskeyta- og sæsímasam-
bands. Síðan henni lauk hafa
báðir þessir aðilar bfað i sátt og
samlyndi og landsímastjórnin
notað sjer loftskeytin þar sem
nauðsyn j)ótti. Loftskeytastöðin
á Melunum var reist af Marconi-
fjelaginu 1918, en ný tæki aftur
keypt 1926 með rúmlega eins
kílówatts orku og hefir liún
reynst ágætlega til þeirra starfa,
sem benni voru ætluð: að vinna
við skip og smástöðvar úti á
landi. Afgreiddi Melastöðin 30.
000 skeyti, samtals 500.000 orð
á síðasta ári. Líka hefir hún kom-
ið í góðar þarfir þegar sæsima-
slit hafa orðið og annast þá við-
skifta til útlanda, með hjálp
enskra og norskra stöðva. Aðrar
loftskeytastöðvar eru í Vest-
mannaeyjum, Flatey á Breiða-
firði og Hesteyri, en jmáðlausar
talstöðvar i Grímsey, Flatey á
skjálfanda og Húsavík, en stöðv-
ar, sem voru á Fagurhólsmýri og
Kirkjubæjarklaustri lögðust nið-
ur i fyrra er símasamband komst
á um Skaftafellssýslur. I sam-
bandi við loftskeytastöðvarnar
má geta þess, að fullkomin mið-
unarstöð befir verið sett upp í
sambandi við vitann á Dyrhólaey
og að stöðvarnar í Reykjavík og
Vestmannaeyjum senda skipum
miðunarskeyti er þau óska þess.
Þá er enn ógetið um útvarps-
stöðina miklu, sem er að rísa upp
á Vatnsenda og væntanlega verð-
ur fullgerð seint á þessu ári. Hef-
ir hún 15 kw orku og verður af
mjög l'ullkominni gerð; er hún
frá Marconifjelaginu.
Eftir aldarfjórðungs rekstur
sæsímans við útlönd eru allar
liorfur á, að loftskeytin múni
standa yfir liöfuðsvörðum bans.
Fyrir siðasta þingi lá erindi frá
símastjórninni um, að land-
stjórninni yrði heimilað að segja
upp samningum um sæsímann
og semja um kaup á loftskeyta-
stöð fyrir stuttar öldur, til þess
að annast viðskiftin við útlönd,
og er þetta fyrirkomulag talið
bagfeldara og ódýrara en bið nú-
verandi. Loftskeytin eru nú kom-
in á það fullkomnunarstig, að
þeim virðast allir vegir færir og
meðal annars opnar þessi breyt-
in möguleika fyrir því, að komast
í talsamband við útlönd.
Vígsla landssimans, 29. ágúst 1906.