Fálkinn - 17.12.1954, Page 16

8 #^*^#^#^*^#^C*^a<*JÓLABLAÐ FÁLKANS 1954
dionungminn, scm
svciflar íakísíokknum
Það er alkunna að Friðrik Danakonungur tíundi er mjög tónlistargefinn mað-
ur og iðkar tónlist í tómstundum sínum og stjórnar hljómsveitum þegar svo
ber undir. í þessari grein segir danski blaðamaðurinn AAGE HEINBERG
frá konunginum sem tónlistariðkanda.
AÐ er ekki síst tónlistin,
f 1 sem gert hefir Friðrik kon-
§ung kunnan og vihsælan.
Að vísu er hann fyrst og fremst
sjómannakóngurinn og sjaldan
heldur hann ræðu fyrir lands-
mönnum sínum án þess að drepa
á líf og afrek sjómannanna. En
samt er það áhugi hans á tón-
listinni, sem fólk veitir athygli —
ekki síst útlendingar. Það vakti
mikla athygli í Svíþjóð að hann
reyndist jafn snjall stjórnandi sem
raun var vitni, en hann stjórnaði
hljómsveit óperunnar í Stokk-
hólmi. 1 Danmörku hefir fólki
lengi verið Ijóst, að hann hefði
getað orðið einn af bestu hljóm-
sveitarstjórum þjóðarinnar ef
hann hefði ekki verið fæddur til
konungstignarinnar. Frásagnir og
furðusögur um hljómsveitarafrek
konungsins eru farnar að verða
margar, ásamt dæmum um það
hve mikið yndi hann hafi af
músík.
Hugur Friðriks konungs hneigð-
ist snemma að því að stjórna
hljómsveit fremur en að ieika á
píanóið. Það var enginn vandi
að sjá hvaðan honum var kominn
áhugann á tónlistinni: móðir
hans, Alexandrine drottning hafði
glætt áhuga hans á tónlist frá
því að hann var barn. Og sem
barn reyndi hann fyrst að stjórna
hljómsveit. Það var á Amalien-
borg, og helsti krafturinn í sveit-
inni var drottningin sjálf. Friðrik
konungur hefir oft upplifað merka
tónlistarviðburði erlendis með
móður sinni, sérstaklega á tón-
listarhátíðum í Bayreuth, en þar
hefir hann setið á mörgum kór-
og hljómsveitaræfingum. Ingrid
drottning er líka mjög unnandi
tónlist og konungshjónin eru
mjög tíðir gestir á hljómleikum í
Kaupmannahöfn.
Sé litið til baka til bernskuára
konungsins sést, að þegar hann
var tíu—tólf ára notaði hann
grammófónplötur til að æfa sig
í að stjórna erfiðum tónverkum.
Hann spilaði plötuna aftur og aft-
ur, þangað til hann var viss um
hvernig hann ætti að taka á verk-
efninu sem fyrir lá, ef hann ætti
að stjórna því. Þetta hafði mikla
þýðingu fyrir hann síðar og móð-
ir hans varð glöð yfir þessum
áhuga.
Árið 1915 stjórnaði hann í
fyrsta skipti lífvarðarhljómsveit-
inni. Síðan hefir hann hvað eftir
annað stjórnað hljómsveit kon-
unglega leikhússins, Ríkisútvarps-
ins og hljómsveit Tivoli Koncert-
sal. Hinn 14. mars 1946 stjórnaði
hann „Cavalleria Rusticana" í
Kgl. leikhúsinu. Það tókst þannig
að orð fór af því eigi aðeins með-
Konungurinn við píanóið, og dæturnar hlusta á. Frá vinstri: Anne Marie,
Benedicte og Margrethe ríkiserfingi.
al tónlistarmanna, og Friðrik, sem
þá var krónprins, varð einkar vin-
sæll meðal listamanna og með-
lima hljómsveitarinnar, bæði fyr-
ir hæfni sína og hina látlausu
framkomu og félagslyndi.
Þegar konungurinn hlustar á
óperusýningu er það algengt að
hann sitji með nótnahandritið á
hnjánum og lesi það við vasaljós.
Sýnir þetta hve hann vill setja
allt á sig, og þetta vakti mikla
athygli í London er hann sást
gera það í leikhúsi þar. Sem
hljómsveitarstjóri lærði hann
mikið af Georg Höeberg, fyrrum
stjórnanda konunglegu hljóm-
sveitarinnar. Aldrei hefir hljóm-
sveitarstjórn konungsins vakið
meiri aðdáun en í janúar 1953 er
hann stjórnaði hljómsveitinni er
hún lék lög eftir Grieg við útför
móður hans. Grieg var meðal
uppáhaldstónskálda drottningar-
innar.
Áhugi Friðriks konungs á
tónlist hefir komið fram með
margvíslegu móti, og það þykir
sjálfgefið að hann sé verndari
allra meiri háttar hljómleika og
danskra tónlistarmanna er þeir
halda hljómleika erlendis. Og þeir
sem hafa haft konunginn sem
verndara ljúka upp einum munni
um, að hann hafi ekki látið við
það sitja að „lána nafnið sitt“
heldur hafi hann fylgst með öll-
um undirbúningi með hinni mestu
umhyggju. Til dæmis um þetta
má nefna, að þegar söngflokkur
dönsku „Handels- og Kontorist-
foreningen“ fór til Parísar vorið
1937 og aðstoðaði við opnun
danska sýningarskálans á heims-
sýningunni, var Friðrik krón-
prins þar viðstaddur. Daginn eftir
fékk stjórnandi kórsins eiginhand-
arbréf frá honum, þar sem hann
þakkar innilega fyrir frammistöð-
una. Hann lét þess líka getið að
Frakklandsforseti hefði beðið sig
um að þakka kórnum fyrir flutn-
inginn á franska þjóðsöngnum.
Það er einkenni á skapferli
Friðriks konungs hve gaman hon-
um þykir að votta þakklæti og
aðdáun þegar honum finnst eitt-
hvað vel gert. Hann er aldrei
smeykur við að koma með tillög-
ur ef þær snerta að einhverju
leyti tónlist. Þegar hann var í
París lét hann orð falla um hve
einkennilegt það væri, að lagið
„Vift stolt paa Codans bölge“
skyldi aldrei vera leikið sem hyll-
ing til fánans, á eftir þjóðsöngn-
um. Þeir sem best þekkja danska
tónlist eru konunginum sammála
um þetta, því að lagið er með því
fegursta sem til er í danskri tón-
list.
Margar sannanir eru fyrir því
að tónlistaráhugi konungsins
stendur á gömlum merg. Magister
Erik Rindom ritstjóri, sem var
kennari hans í dönsku á nýliða-
skólanum, hefir skrifað endur-
minningar sínar frá þeim tímum.
Hann segir að stílar hans hafi yf-
irleitt verið vel og fjörlega skrif-
aðir, sérstaklega þegar hann gat
teygt efnið þannig, að það snerti
tónlist. Sérstaklega vel heppnað-
ist honum með stíl um „Hafið í
stormi og kyrru veðri“. Þar gat
Friðrik konungur IX. stjórnar hljómsveit.