Fálkinn - 08.03.1961, Blaðsíða 7

lýsingar hafa komið frá njósnurum á Is-
landi eða annars staðar. Var það ætlun
þeirra að granda þessari skipalest með
öllu, og gáfu þeir undirbúningi sínum
nafnið „Rösselsprung11. Var ekkert til
sparað, og meðal annars ætlunin að
nota hið mikla orrustuskip Tirpitz
(systurskip Bismarks), orrustuskipin
Scheer og Hipper og s)jö tundurspilla,
auk fjölda kafbáta og flugvéla.
Bandamenn höfðu mikinn viðbúnað
til þess að verja hina mikilvægu skipa-
lest. Létu úr höfn með kaupskipunum í
Reykjavík og Hvalfirði sex tundurspill-
ar, tveir kafbátar, ellefu „corvettur11
(fylgdarskip á stærð við togara), tund-
urduflaslæðarar eða vopnaðir togarar,
en flotadeild þessi var undir stjórn Eng-
lendings á forustuskipinu H.M.S. Kepp-
el. Jafnframt þessu hafði verið safnað
saman á Seyðisfirði milli flotadeild.
Var hún undir stjórn enska aðmírálsins
L. H. K. Turner á beitiskipinu London,
en auk þess voru í flotanum amerísku
beitiskipin Norfolk, Wichita og Tusca-
loosa, og loks tveir amerískir og sjö
brezkir tundurspillar. Þessi flotadeild
fór frá Seyðisfirði 1. júlí og sigldi norð-
ur fyrir land til móts við sjálfa skipa-
lestina.
Enn er ekki upptalinn allur sá her-
skipakostur, sem bandmenn tefldu
fram. Hinn 29. júní sigldi frá Scapa
Flow á Orkneyjum öflugur floti undir
stjórn Tovey aðmíráls. Þar fór orrustu-
skipið Duke of York fyrir, þar var
ameríska orrustuskipið Washington,
flugvélamóðurskipið Victorious, auk
beitiskipa og tundurspilla. Þessum flota
var ætlað að leggja til orrustu við Tir-
pitz og önnur þýzk orrustuskip, ef færi
gæfist og var hann á siglingu milli ís-
lands og Svalbarða. Alls voru því her-
skipin, sem áttu að veiya PQ-17 fleiri
en kaupskipin, sem verja átti.
LAGT ÚR HÖFN f REYKJAVÍK.
Kaupskipaflotinn lagði, eins og áður
var getið, úr höfn 27. júní. Þegar skip-
in komu norður fyrir land, lentu þau í
mikilli þoku og ís, og varð það til þess,
að eitt skipanna strandaði, en annað
laskaðist svo í ísnum, að það sneri aft-
ur til Hvalfjarðar. Skömmu eftir að
þau fóru framhjá Jan Mayen varð fyrst
vart við þýzka kafbáta, og 1. júlí sáust
fyrstu þýzku flugvélarnar. Var ein
þeirra skotin niður. Næsta dag gerðu
þýzku kafbátarnir fyrstu árás sína, en
tundurspillar hrundu henni, áður en
Iflón varð. Um skeið virðast Þjóðverjar
ekki hafa áttað sig á skipan flotadeilda
bandamanna, og töldu flugmenn Þjóð-
verja beitiskipin vera orrustu- og flug-
vélamóðurskip. Auk þess var skipa-
lestin QP-13 á leiðinni til íslands og
ruglaði árásarmenn enn frekar. En það
greiddist úr flækjunni og þá hófust
árásir Þjóðverja fyrst að marki.
Fyrsta alvarlega flugvélaárás Þjóð-
verja var gerð 2. júlí, er átta tundur-
skeytaflugvélar réðust til atlögu. Ein
þeirra var skotin niður, en þær ollu
engu tjóni. Næsta dag gerðu 26 þýzkar
flugvélar árás, en lágskýjað var og fór
árásin út um þúfur. Hinn fjórða júlí
var enn gerð árás og tókst nú Þjóðverj-
um að hæfa fyrsta skipið, Christopher
Newport. Laskaðist það mikið og var
því sökkt. Þennan dag réðist hver flug-
vélahópurinn á fætur öðrum á skipin
og löskuðust fjögur þeirra en tvö gátu
þó haldið áfram ferðinni. Veður var
hið hentugasta til árásanna, og hvíldar-
laus orrusta allan daginn. I skýrslum
til þýzku flotamálastjórnarinnar segir,
að vafalaust megi valda geysilegu tjóni
með því að senda flugvélarnar beint
inn yfir skipalestina, án tillits til þeirr-
ar hættu, sem slíkt hefur í för með sér.
En því miður hafi flugvélarnar ekki
gert þetta þennan dag. „Sjórinn virð-
ist kaldur 900 mílur frá pólnum“, seg-
ir í skýrslunni, og er þar gefið í skyn,
að þýzku flugmennirnir hafi óttast að
hrapa í sjjóinn.
Að kvöldi þessa dags, 4. júlí, bárust
skipanir frá flotamálaráðuneytinu í
London þess efnis, að skipalestin skyldi
dreifa sér, en fylgdarskipin sigla vestur
á bóginn. Höfðu borizt til London
fregnir .af því, að þýzku orrustuskipin,
þar á meðal Tirpitiz, hefðu látið úr
höfn, og átti beitiskipadeildin að reyna
að lokka þau frá kaupskipunum. Sjálf
orrustuskip bandamanna voru sunnan
við Svalbarða og því of langt frá til þess
að geta varið skipalestina, auk þess
sem yfirburðir Þjóðverja í lofti voru
svo miklir, að ekki þótti ráðlegt að
leggja til orrustu of nærri Noregs-
ströndum. Vakti þessi fregn mikla óá-
nægju meðal sjómanna, sem töldu, að
flotamálaráðuneytið gerði of mikið úr
árásarfyrirætlunum hinna þýzku skipa.
Þegar þetta gerðist voru kaupskipin
norður undir ísröndinni, því sem næst
beint norður af norðurhöfða Noregs.
Þau áttu eftir 450 mílur til Novaya
Zemlya, en alla leiðina gátu Þýzkar
flugvélar ráðizt á þau eins og þeim
sýndist.
ÖRLÖG KAUPSKIPANNA.
Það voru sorgleg og dapurleg örlög,
Frh. á bls. 30
Sjómennirnir bíSa átekta milli árása á skipalest á hafinu.
Hér segir frá skipalest, sem fór
frá Reykjavík til Murmansk í
Rússlandi 1942. Um hana var háð
ein mesta sjóorrusta allrar síðari
heimsstyrjaldarinnar...
FÁLKINN 7