Fálkinn - 11.10.1965, Page 30

I
EG giftist Þorvarði Jónssyni frá Hólum í Stokkseyrarlireppi.
Við kynntumst eins og gengur. Ég valdi hann sjálf, og
það fór vel.“
Þetta hefur Matthías Johannessen, ritstjóri Morgunblaðsins
eftir 100 ára gamalli konu, Vigdísi Magnúsdóttur á Stokkseyri.
Ritstjórar Fálkans báðu mig að spyrja fólk að því, hvernig
það færi að því að ná sér í maka. Kannski mætti ætla, að þeii’,
sem hafa margar giftingar að baki, gætu gefið einhver hagnýt
ráð, — en þó mundi ég halda, að erfitt væri að fá nokkuð óyggj-
andi upp úr fólki í þessu efni, sem dygði til almenningsnota,
siðan það aflagðist að leggja brönugrös undir kodda þess heitt-
elskaða og annað í þeim dúr. Nú á tímum eins og í þann tíð,
þegar Vigdís Jónsdóttir var ung, — mun algengast að fólk
kynnist „eins og gengur“. Fólk kynnist innan sinnar sveitar
eða héraðs, kannski af orðspori eða á samkomum. Margir kynn-
ast í skólunum, en þegar þeim sleppir er helzt von um ástir á
vinnustað eða þá á böllum. Nú er af sem áður var þegar fólk
fór til kirkju til þess að horfast í augu, — en í þess stað kynnist
fólk í ýmiss konar veraldlegri félagastarfsemi og svo eru alltaf
þessi einstöku dæmi um fólk, sem kynnist gégnum slysfarir og
því um líkt. (T. d. — maður ekur á konu, hún slasast og er
flutt. á spítala, — síðan leiða heimsóknir hans til þess, að þau
kynnast og giftast — eða þá hún giftist lækninum, sem annast
hana, — eða kannski að fólk rekist á úti á götu eða í stigagangi,
horfist í augu og ekki er að sökum að spyrja — Ástarævintýri
af þessu tagi eru talsvert algeng í sögum, — en að líkindum
tiltölulega sjaldgæf í raunvél’uleikanum.
Sjálfsagt hafa verið gerðar rannsóknir á því, — a. m. k. er-
lendis, — hvernig — undir hvaða kringumstæðum — algengast
sé, að fólk kynnist og þau kynni leiði til hjónabands. En slíkar
rannsóknir krefjast meiri tíma og starfs en leggjandi er út í
fyrir eina grein í vikublað, —
og þótt horfið væri að þeirri
ónákvæmu rannsóknaraðferð að
spyrja nokkrar persónur um upp-
haf kynna þeirra af makanum, —-
væri það aðeins til að svala for-
vitni lesenda á þessum tilteknu
persónum, en gæti ekki leitt til
neinnar niðurstöðu, sem telja
mætti áreiðanlega. Vísindalegar
rannsóknir hafa, að mínum dórni,
rétt á sér, — jafnvel á hinum
persónulegustu sviðum mannlegs
lífs, — en gervirannsóknir væru
í þessu tilfelli í mesta lagi til
þess að skemmta fáeinum á kostn-
að þeirra sem glæptust á að tála
opinberlega um það, sem á að
vera í leyndum, þetta undarlega
blóm, sem kallast einu nafni ást.
Árið 1963 kom út á vegum
Félagsmálastofnunarinnar bók, er
nefnist Fjölskyldan og hjónaband-
ið. Nafn bókarinnar gefur fyllilega
til kynna, hvert innihaldið er, ög
þótt raunveruleikinn sé svo kúnst-
ugur, að hann verður aldrei skráð-
ur á bækur, jafnvel þótt órðin
segi sannleika og ekkert nema
sannleika, :— þá er margt eitt
sem vekur til umhugsunar í grein-
um þeirra mætu manha, sem
þarna skrifa. Til dæmis skýr-
greinir Hannes Jónsson, félags-
fræðingur, muninn á rómantískri
ást og hjónaást, en sú hin síðar-
nefnda er, að því er Hannes segir,
alls ekki eitthvað, sem maður
„dettur“ í „eða eitthvað, sem
fangar“ mann, heldur er það til-
finning, sem maður ræktar með
sér og gengur því betur að rækta,
því betri, sem aðstæðurnar eru
til þess. — „Þær aðstæður þurfa
þá ekki endilega að vera utanað-
komandi heldur miklu frekar
háðar sálarlífi viðkomandi pers-
ónu Sönn ást eða hjónaást er
svo aftur, að sögn Hannesar,
grundvöllur á kærleika, sem
„byggður er á alhliða samlífi,
traustri vináttu, félagsskap, virð-
ingu og gagnkvæmri, félagslegri
og kynferðislegri fullnægingu.
Slíka ást, varanlega ást, er ekki
hægt að grípa í skýjunum eða
draumsjónum hugans . . .“
Hannes víkur einnig að spurn-
ingunni: Hvers vegna giftuinst
við? Og hann segir sem svo: