Fréttablaðið - 13.11.2009, Blaðsíða 30

30 13. nóvember 2009 FÖSTUDAGUR
SEND IÐ OKK UR LÍNU
Fréttablaðið og Vísir hvetja lesendur
til að senda línu og leggja orð í
belg um málefni líðandi stundar.
Greinar og bréf skulu vera stutt
og gagnorð. Tekið er á móti efni á
netfanginu greinar@frettabladid.
is eða á vefsíðu Vísis, þar sem
finna má nánari leiðbeiningar.
Ritstjórn ákveður hvort efni birtist í
Fréttablaðinu eða Vísi eða í báðum
miðlunum að hluta eða í heild.
Áskilinn er réttur til leiðréttinga og
til að stytta efni.
UMRÆÐAN
Adda Guðrún Sigurjónsdóttir
skrifar um geðheilbrigðismál
Allt frá árinu 1994 hef ég legið reglulega inni á geðdeild LSP.
Þá greindist ég með innlægt þung-
lyndi sem tekur sig upp aftur og
aftur. Það má segja að að meðaltali
hafi ég legið inni tvisvar á ári eða
þar um bil. Ég hef því haft tæki-
færi til að bera saman starf geð-
deildarinnar yfir öll þessi ár.
Þegar ég lá fyrst inni, febrúar
til apríl árið 1994, var sjúkraþjálf-
un starfandi og iðjuþjálfun. Þá var
gert ágætt plan fyrir sjúklingana
á deildinni og fór ég niður á hverj-
um degi, ýmist í sjúkraþjálfun eða
iðjuþjálfun.
Í sjúkraþjálf-
un inni var boðið
upp á göngu-
bretti og hjól
ásamt nokkrum
tækjum. Einnig
var boðið upp
á leikfimitíma
sem voru með
ýmsu móti. Í
iðjuþjálfuninni
máluðum við á
slæður, flétt-
uðum körfur og gerðum ýmis-
legt fallegt sem jók okkur sjálfs-
traust. Allt þetta, hreyfingin og
athafnirnar sem við gerðum dag-
lega, jók bata okkar verulega. Á
hverjum morgni voru morgun-
fundir þar sem við söfnuðumst
saman og fórum yfir daginn með
lækni og hjúkrunarfræðingi.
Einhvern tíma á þessum ára-
tug var síðan sjúkraþjálfunin og
iðjuþjálfunin lagðar niður vegna
sparnaðar og tekin var upp svo-
kölluð deildariðja á deildum þar
sem málað var á gifs. Í dag er
það eina afþreyingin sem býðst
á deildinni og oftar en ekki ligg-
ur sú vinna niðri vegna fjarveru/
veikinda starfsmanneskju. Ekki
er um skipulagðar gönguferðir
eða nokkra aðra hreyfingu að
ræða nema sjúklingur sæki það
sérstaklega. Og það ætti að vera
öllum ljóst að sjúklingur í djúpu
þunglyndi sækir ekki sérstak-
lega að fara í gönguferðir með
starfsfólki. Það þarf að örva sjúk-
lingana til að fara og hafa reglu-
bundna hreyfingu á dagskrá. Það
er vísindalega sannað að hreyfing
bætir geðheilsu og hefur sérstak-
lega góð áhrif á þunglyndi. Það, að
liggja inni á geðdeild og fitna og
stirðna vegna ónógrar hreyfingar
er ekki að bæta sjálfsmatið fyrir
nú utan að dagsbirtan hefur, eins
og allir vita, ótrúlega góð áhrif á
þunglyndi.
Ég lá þarna inni á deildinni um
daginn í vikutíma vegna geðlægð-
ar og get fullyrt að ef ég hefði ekki
haft prjónana mína hefði ég orðið
ennþá þunglyndari eftir dvölina
þar, aðallega vegna aðgerðaleysis.
Ekki var um að ræða neina skipu-
lagða viðtalstíma nema við lækn-
inn á morgnana, þá daga sem hann/
hún mætti. Ég man eftir einni
kyrrðarstund með presti og einum
slökunartíma með hjúkrunar-
fræðingi. Það fór svo alveg eftir
því hvaða starfsfólk var á vakt við
hvern maður gæti talað.
Landspítalinn hefur þá reglu að
hafa tvær heitar máltíðir á dag,
sem er auðvitað fáránlega mikil
fæða fyrir sjúklinga sem hreyfa
sig ekki neitt. Svo eru auðvitað
kaffitímar og fleira inni á milli.
Hápunktar dagsins eru þessir
matar tímar og svo heimsóknir þær
sem maður fær kannski, ef maður
er heppinn. Það segir sig sjálft að
svona mikill matur og lítil hreyf-
ing bætir ekki geð sjúklinga, þvert
á móti.
Ég er algjörlega meðvituð um að
spara þarf í heilbrigðiskerfinu en
er verið að spara þarna? Hversu
mikill sparnaður er að því að fólki
sé hleypt heim, ekki alveg nógu
góðu, ekki með neina eftirmeð-
ferð og algjörlega upp á sjálft sig
komið? Ég útskrifaðist viku eftir
innlögn, var ekki orðin nógu heil-
brigð en nægilega mikið í bata til
að fara af deildinni. Mér var lofað
að ég fengi sálfræðihjálp sem ég
er búin að vera að biðja um síðan
í fyrra … síðan er liðinn tæpur
hálfur mánuður og enginn sál-
fræðingur búinn að hafa samband.
Ég hringdi fyrir helgi og var tjáð
að búið væri að leggja inn beiðni
sem tæki svo tíma að fara yfir.
Ég lagðist inn á þessa deild
þrisvar sinnum síðasta vetur. Í
öll skiptin fór ég heim, án eftir-
meðferðar og án þess að vera
orðin nægilega góð. Geðdeildin er
neyðarúrræði en væri ekki æski-
legra að sjúklingar fengju eftir-
fylgd við sitt hæfi, heldur en að
leggjast inn hvað eftir annað?
Myndi ekki innlögnum fækka ef
boðið væri upp á prógramm fyrir
hvern og einn sjúkling sem saman-
stæði af líkamlegri hreyfingu og
andlegum stuðningi? Ég er alveg
viss um að það væri sparnaður til
lengri tíma litið.
Ég er útskrifuð af spítalanum
en er hálfhrædd um að ekki verði
langt þangað til ég þarf á honum
að halda aftur ef miða má við
vetur inn í fyrra, nema ég fái sál-
fræðilegan stuðning til að halda
mér uppi í vetur. Ég hugsa að það
verði ódýrara fyrir LSP að veita
mér reglulega sálfræðiþjónustu
en að taka við mér aftur og aftur.
Á sama hátt tel ég að það borgi sig
að endurhæfa sjúklingana inni á
deildinni í stað þess að geyma þá
þar bara.
Ég gæti alveg hugsað mér að
boðið væri upp á viðtalsmeðferðir
eftir þörfum sjúklinganna og ekki
væri talað niður til þeirra á deild-
inni eins og því miður viðgengst í
dag. Ég er alveg viss um að með
þessum aðferðum væri hægt að
minnka lyfjakostnaðinn og fækka
innlögnum. Einnig þarf að fara
yfir starfsmannaúrvalið og kanna
hverjir eru ákjósanlegir að vinna
með fólki og hverjir ekki. Og það
fer alls ekki eftir menntun við-
komandi hvort hann/hún er hæfur
til að vinna með fólki eða ekki. Það
hlýtur að vera hægt að bæta geð-
heilbrigði landsmanna öðruvísi en
með miklum tilkostnaði.
Höfundur er leikskólakennari.
Aðbúnaður á geðdeildum Landspítalans
ADDA SIGURJÓNS-
DÓTTIR