Veðrið - 01.09.1963, Blaðsíða 26

KveldræSa Hitlers um veÖurspár
Nokkrar bækur um rabb Adolfs Hitlers við matborðið hafa komið út. Ein
þessara bóka hefur birzt bæði á frönsku og ensku. Enska bókin nefnist „Hitlers
Secret Conversations 1941—1944“, og ritar Bretinn H. R. Trevor-Roper inn-
gang að lienni. Bókin er gefin út af The New American Library of World
Literature, Inc. og kom út í Signet bókaflokknum.
Við lestur bókarinnar kemur í ljós, að nafnið á henni er rangnefni. Þetta
eru ekki samræður Hitlers við einn eða neinn, heldttr nánast mas eða rabb
við matborðið eða öllu heldur yfir tedrykkju á kvöldin. Martin Bormann, stað-
gengill Hitlers, hélt samt, að þessar hugrenningar Hitlers væru svo mikilvægar,
að þær mættu ekki glatast og lét því hraðrita þær og geyma.
Hitler lætur hugann reika og móðan ntása og mælir þá margt, sem er mark-
ið mögulegt að gera gagnlega spá, sent byggir á aflfræðilegum lögmálum, lengra
en 2—3 sólarhringa fram í tímann þrátt fyrir sífellt fullkomnari rafeindareikni-
vélar. Þó var þarna sagt frá 5 daga spám, gerðum á vegum sænsku veðurstofunn-
ar, og voru þær notaðar til að segja fyrir um ísalög á Eystrasalti á vetrum. Var
reiknað út hitastig og vindátt þessa daga og með aðstoð jjeirra upplýsinga áætlað,
hvaða breytingar yrðu á ísalögum jtetta tímabil. En yfirleitt reyndu jieir fyrir-
lesarar, sem um þetta efni töluðu, að benda á ákveðin einkenni lofthjúpsins í
tilteknu veðurlagi. Varð mönnum tíðrætt um hinn harða vetur í Evrópu í þessu
sambandi og orsakir hans.
Tæpur fjórðungur allra erinda fjölluðu ekki um veðurspár í jtrengri merk-
ingu þess orðs, heldur voru þar birtar niðurstöður rannsókna um ákveðin fyrir-
bæri. Meðal annars sagði finnskur veðurfræðingur frá uppgufun á Eystrasalti,
en uppgufunin hefur mikil áhrif á hegðun lægða. Hafði hann reiknað út þessa
stærð fvrir heilt ár. Annar Finni skýrði frá áhrifum veðursins á geislavirkni lofts-
ins og kom þar fram, að í stöðugri suðaustanátt í Finnlandi og Skandinavíu var
geislavirkt ryk óvenju mikið. Norskur veðurfræðingur fjallaði um ísmyndun á
rafmagnsleiðslum á fjöllum uppi og sýndi dæmi um hana. Má oft með lítilli
fyrirhöfn og tilkostnaði minnka stórum hættuna á, að rafmagnsleiðslur rofni af
Jteim sökum.
Eins og sjá má af ofangreindu, var víða komið við og um margt spjallað.
Virtist ntér bæði teoretiskar og hagnýtar rannsóknir á sviði veðurfræði, standa
með miklum blónta á hinum Norðurliindunum. Einkum hefur tilkoma rafeinda-
reiknivélanna orðið hvetjandi, því að jtær losa vísindamenn að mestu við leið-
inlega reiknivinnu, sem þar að auki er svo tímafrek, að hún verður jjeim
ofviða. f náinni framtíð virðast mér jtví niörg rök hníga að jiví, að á sviði
stuttra og meðallangra spáa verði mest unnið eftir statistiskum aðferðum, og
jafnframt unnið að endurbótum á Jjcint aðferðum, sem notaðar eru við langar
spár.
66 — VEÐRIÐ