Veðrið - 01.09.1963, Blaðsíða 29

vegna útgeislunar frá geimfarinu
og það getur hún gert við aðeins
hæfilegan stofuhita.
í hitalivolfinu er annars margt
merkilegt annað en glóandi hiti.
Þar eru norðurljósin, oftast í 100—
1)0 km. hæð, en stunduin allt
upp í 1000 km. Þegar þau eru
óvenju mikil og rauðleit, eru Jrau
hvað lægst í lofti, skammt fyrir
ofan miðhvörfin eða við þau.
Stjörnuhröpum svonefndum, sem
oft sjást á heiðum næturhimni,
valda loftsteinar, er geysast inn í
gufuhvolfið og verða glóandi af
núningi í þéttari loftlögum.
Stjörnuhröpin verða fyrst sýnileg
neðarlega í hitahvolfi, oft í 100—
150 km. hæð, en eru oftast horfin
í 50 km. hæð.
Segja má, að hitahvolfið falli
algerlega saman við það, sem
nefnt hefur verið fareindahvolf
(ionospliere). Það einkennist af
því, að einstakar rafagnir eru
sífellt að losna frá frumeindum
loftsins örskotsstund í einu, nóg
til Jiess að ávallt leikur talsvert
magn af rafögnum lausbeizlað um geiminn, en jafn margar frumeindir eru
Jjá rafmagnaðar. Einkum ber á Jjessu í ákveðnum lögum, en þýðingarmik-
ill eiginleiki þessara laga er sá að sveigja útvarpsbylgjur, sem beint er út
í geiminn, aftur til jarðar, svo að þær nái til viðtækja óravegu frá sendi-
stöðinni. í hitahvolfi verða einnig aðrar efnabreytingar. Sjálfar sameindirnar
liafa þar hneigð til að leysast upp í frumeindir, og Jiað því fremur sem ofar dreg-
ur. Til dæmis klofnar súrefnissameindin O2 í tvær frumeindir, O og O. Frá
lögum i hitahvolíi stafar næturbjarminn, dauft liitninskin um tunglskinslausar
nætur. Um hann og önnur fyrirbrigði liáloftanna fáurn við eflaust ýmislegt
að vita á hinni nýju geimferðaöld.
Þess skal getið, að orðin veðrahvolf, veðrahvörf og heiðhvolf eru þegar komin
í veðurmálið, en heiðhvörf, miðhvolf, miðhvörf og hitahvolf eru tillögur um
nýyrði.
VEÐRIÐ — 69