Vikan - 12.10.1961, Blaðsíða 4

t>œr veljo ýlbrJuflt
HD BHTA. iií amerísknm
undirfntnnði
f foUri alvöru;
Dýrkeyptar mínútur
Það hefur löngum þótt garpslegt
að hœtta lífi sínu, en þó þvi aðeins,
að það, sem í húfi var, gæti talizt
einhvers virði. Annars ber það vitni
hinu gagnstæða, — þeirri lítil-
mennsku að meta sjálfan sig einskis.
Hinu, að hætta lífi annarra, hefur
jafnan þótt fylgja sú ábyrgð, sem
fæstir gætu undir risið. Sú ábyrgðar-
tilfinning er flestum heilvita mönn-
um í blóð borin og jafnvel oft og tíð-
um sterkari en ábyrgðartilfinningin
varðandi sitt eigið lif, einkum hjá
þeim, sem gæddir eru heilsteyptri og
þroskaðri skapgerð, — þeim mönn-
um, sem virða sitt eigið líf, en það
er grundvallarskilyrði fyrir því að
kunna að virða líf annarra.
Það eru einnig slíkir menn, sem
leggja, þegar Þörf krefur, líf sitt í
hættu fyrir það, sem þeim er hjart-
fólgnast og telja sér, samtíð sinni og
niðjum sinum dýrmætast. En þeim
hinum sömu mönnum kæmi aldrei til
hugar að leggja lif sitt i hættu eða
fórna því fyrir einskisverðan hégóma.
Þar skilur á milli garpsins og lítil-
mennisins.
Ég spurði einu sinni reyndan at-
vinnubilstjóra, hve margar mínútur
hann teldi, að mætti „græða“ á því
að aka eins og gapi vestan af Sel-
tjarnarnesi og inn í Langholtshverfi
í Reykjavik, samanborið við það, sem
kalla mætti öruggan og gætilegan
akstur. Hann hugsaði sig um og svar-
aði síðan:
—• 1 mesta lagi fjórar til fimm min-
útur og þó sennilega ekki nema þrjár
til f jórar...
Það er alkunna, að margir aka
eins og gapar, — leggja ekki aðeins
eigið líf, heldur og annarra i bráða
hættu í hvert skipti, sem þeir setj-
ast undir stýri, — í hættu fyrir
nokkrar mínútur, sem þeim eru svo
oftast nær einskis virði.
Þessar fáeinu, einskisverðu mínút-
ur hafa oft og tiðum reynzt dýru verði
keyptar — eða öllu heldur það að
ætla sér að vinna þær, því að við-
komandi hefur ekki aðeins tapað
þeim, heldur og, — þegar bezt lét,
— margfalt fleiri mínútum og að
auki fjárhæðum, sem það tekur hann
fleiri vikur eða jafnvel mánuði að
vinna fyrir en nemur fjölda þeirra
mínútna, sem hann hugðist „græða“.
En þær hafa lika oft og tiðum orðið
enn dýrkeyptari, ekki aðeins íyrir
hann, heldur lika aðra, — kostað
Þjanmgar, bæklun og starfsgetu eða
jafnvei lii hans eða annarra.
Sú saga er sögð, að Breti nokkur,
sem hér var einhvern tima á feröa-
lagi, byði mönnum á bæ einum tíu
krónur, — sem var að vísu talsvert
íé i þa tið, — fyrir að klífa kletta
upp i valshreiður og ná i eggin. Töldu
menn, að klettarnir væru svo illfær-
ir, að siikt mundi hin mesta Ufshætta,
og íýsti engan að freista aö vinna
til launanna, nema hvað fáráðUngs-
karii emum a bænum varð að orði: —
Eyrir tiu krónur, — nei, íjandinn hafi
það. — En hefði hann sagt tuttugu,
mundi ég ekki hika viö aö drepa sjáif-
an mig og hann Sigga litla líka.
Aö þessu var hlegið og þótti fiflska
mikU. Að hvaða gagni gátu tiu krón-
ur komiö dauöum manni eða tuttugu
tveimur dauöumV Hitt var karU að
visu íyrirgeíið vegna heimsku hans,
aö hann viidi hætta annars lifi Uka,
— eingóngu fyrir heimsku hans.
Að hvaöa gagni koma örfáar min-
útur dauöum manni? Og — hvers
virði veröa öríáar minútur liíandi
manni, Þegar hann hefur keypt þær
i'yrir rænt gjaid, Uf eða Umi ann-
arra? Og hversu margar minútur
mundi sá ekki íeginn viija gefa fyrir
þessar íáu, sem hiotið hefur sjálfur-
ævilanga bækiun og heilsutjón, vegna.
þess aö hann ætlaöi að græða þær?
Þótt tekið hafi verið dæmi úr
Reykjavik, mestu umferöarborg.
iandshis, gildir sama reglan hvar-
vetna, — minúturnar, sem ef tU viU.
geta unnizt íyrir gapalegan akstur,.
verða aldrei nema sárfáar, jafnvel.
ekki á vegum úti. En minúturnar, sem.
geta tapazt fyrir það að ætla að-
græða pessar fáu, eru hins vegar
svo margfalt fleiri, — tapazt í þján-
ingum, minnkaðri starfsgetu og sam-
vizkubiti eða tapazt fyrir fullt og aUt,.
— hins vegar eru svo margar og
langar, að ntiimerini ein.^-r- þeir, sem.
einskis meta sitt eigið Uf, og kunna.
þvi ekki heidur að meta lií annarra, —
tefia þar á tvær hættur. Slik fUlska-
er eins fjarskyld garpskap og aírek-
um sem hugsazt getur.
Drómundur..
4- VIKAN