Vikan - 12.10.1961, Blaðsíða 13

AME, FRELSARI VOR KEMUR!
AÍ5 lokum, rétt fyrir rökkur, kom svo Osagyefo
i ljósgrænni lúxuskerru, klæddur hvítum fötum
1 stil við einkennisbúninga brezkra landstjóra og
hershöfðingja. Hann lét berast fram og aftur
innanum hrifinn fjöldann og nam að síSustu
staðar frammi fyrir Oblogohöfðingjanumi, er
hrópaði eitthvað til hans hárri og æstri röddu
og.hellti helming kirsuberjavinsins á jörðina,
elskuðum, og að likindum siþyrstum öndum
andaðra manna til góða. En þegar Osagyefo
var farinn, svalaði höfðinginn eigin þorsta með
óhemjulöngum teyg úr flöskunni.
Eftir þetta héldum við flest til borgarinnar.
Á leiðinni mættum við hóp af börnum, er héldu
á spjöldum með áletrunum eins og: „Við elsk-
. um hann Osagyefo okkar“ og „Börnin fyrir
■ Osagyefo.“ Þessu hélt áfram allt til Kwame
Nkrumah hringsins, sem skreyttur er nafni hins
mikla manns lýstu þrilitum neonljósum. Sem við
* ókum, hugleiddi ég þýðingu þessa háttalags,
:sem endurtekur sig í livert skipti og Nkrumah
snýr til borgar eftir nokkra daga stjórnmála-
ferðalag, og minnir sérlega á ádeilur Evelyn
Vaugh.
Ég er haldinn hleypidómum gagnvart Ghana.
Ef til vill er það að kenna meltingartruflunum,
er ég þjáðist af meðan ég dvaldi þar, — kval-
inn magi hefur vafalaust áhrif á stjórnmála-
dómgreind. Hvað sem um það er að segja, snart
Ghana mig sem dæmigert „waw“riki, og Nkru-
mah lcom mér fyrir sjónir sem sérgóður og
þóttafullur stjórnmálamaður. Að gera grín að
Ghana er næsta auðvelt. Til dæmis af því til-
efni, að samtímis „baráttunni gegn nektinni“ er
háð barátta fyrir eflingu afrískra siða. „Stúlk-
ur,“ spyr skriffinnur nokkur í dagblaði stjórn-
arinnar, „eruð þið hættar að berja bumbur
ykkar?“ Líklega er bumbusláttur þvi afriskt
fyrirbrigði, en nekt ekki.
Ghana og forseti þess hata einnig undarlega
hæfileika til að espa me-nn gegn sér. „Nkrumah-
isminn“ sem Ghanamenn eru miskunnarlaust
hvattir til að lesa um, læra og melta hið innra
með sér, er litillega útþynntur og uppvelgdur
marxismi. Samkvæmt lagasetningu, er heimilar
að hefta frelsi manna i varúðarskyni, hafa
Nkrumah og menn hans fangelsað og gert út-
læg hundruð manna, sem þeim geðjast ekki
að, án málsrannsóknar eða nokkurrar ákvörð-
unar um endadægur refsingarinnar. Ef Bret-
arnir hefðu hagað sér þannig á sínum tíma,
hefði verið rekið upp ramakvein, er heyrzt hefði
á enda veraldar. Og Nkrumahdýrkunin, sem
yfirvöldin stuðla að, er orðin að hreinum fífla-
látum, eins og „Fagnaðarhátiðir Osagyeí1os“
gefa til kynna.
En miðað við ástandið í Afríku er þó tölu-
vert vit í því, sem Nkrumah er að gera. Hann
er að uppvekja þjóerniskennd i stað ættbálka-
hneigðarinnar. Hann hefur brotið á bak aftur
vald ættarhöfðingjanna, en þeirra voldugastur
var Asantaheneinn, höfðingi hins mikla Ashanti-
þjóðflokks og erfingi gullna stólsins. Lengi vel
þorði Nkrumah ekki að láta sjá framan i sig í
Iíúmassi, höfuðborg Ashanti og annarri helstu
borg Ghana. En nú er Asantaheneinn orðinn að
verkfæri i höndum Nkrumah, og Ashantimenn
hafa verið agaðir með aðferðum eins og fang-
elsunum og útlegð. Og, eins og skarpgreindur
Englendingur í Accra komst að orði, „Nkrumah
er að reyna að verða Ghanahene.“ Með öðrum
orðum sagt er Nkrumah að reyna að verða
Ghanamönnum hinn sami og stórhöfðingjar á
borð við Asantaheneann einu sinni voru ætt-
bálkum sinum.
Hvarvetna í Afríku gera þjóðarleiðtogar sams-
konar tilraunir. Þessvegna fyrirfinnast eins-
flokkskerfi og persónudýrkun hvert sem litið
er, án tillits til þess, hvort kommúnisk eða and-
kommúnisk áhrif eru ríkjandi.
Þörfin fyrir þjóðernishneigð í stað ættbálks-
kenndar skýrir óþýðleika afrískrar þjóðernis-
stefhu. Afrísk þjóðernisstefna framleiðir jafn
hlægilega hluti og ghanversku póstkortin, er
eigna Ghana allt hið mikilsverða í framþróun
sögunnar.
Því enginn afrikanskur leiðtogi, live- ákaft
sem hann kann að fylgja Sovétríkjunum að mál-
um, er reiðubúinn til að gera land sitt að auð-
sveipu sovézku attaniossi að austur-evrópskri
fyrirmynd. Nkrumah, Sékou Touré og Modibo
Keita í Mali eru allir samferðamenn Sovétríkj-
anna, en auk þess sem þeir eru menn hégóma-
gjarnir, eru þeir ákveðnir afrískir þjóðernis-
sinnar, sem eru siður en svo að flýta sér að
verða leikbrúður á borð við Gheorghiu Dej hinn
rúmenska. Aulc þess hefur Kreml engin ráð á
þeim herstyrk í Afríku, er ráðið gæti úrslitum
við að brey.ta þeim í slikar brúður .
Því er sú trú mín, að ekkert afrískt ríki muni
að fullu gerast trúr fylgifiskur kommúnista. En
á hinu eru ærnar líkur, að vestrænum áhrifum
verði eytt og vestrænum hagsmunum tortímt
í miklum hluta Afríku. Þetta er önnur hlið af-
rískrar þjóðernisstefnu. Því kynþáttahatrið
hefur sýnt sig að vera voldugt tæki í höndum
þjóðernisstefnunnar, og kommúnistar gætu
auðveldlega fundið upp á því að nota það sem
tæki til eyðingar vestrænum hagsmunum i Af-
ríku.
í miklum hluta Afríku liafa Afríkumenn góð-
ar og gildar ástæður til að hata hvíta manninn.
Sérstaklega á þetta við um Suður-Afríku, er
hinir hollenzkættuðu Afríkanar, (hollenskmæl-
andi Suður-Afríkumenn kalla sig Afrikana, en
Framhald á bls. 25,
Ástandið í heilbrigðismálunum er mjög bágborið í hinum ungu Afríkuríkjum og stundum gengur sulturinn í bandalag við sjúkdómana eins og sjá
má á myndinni hér að neðan til vinstri. Á myndinni hægra megin sitja holdsveikisjúklingar umhirðulausir úti á götu. Þeir verða að sjá um sig.