Vikan - 12.10.1961, Blaðsíða 15

Stúlkurnar sátu á legubekk með-
fram báðum veggjum samkomuhúss-
ins, karlmennirnir stóðu i hóp úti vi8
dyr og ræddu fréttirnar i hálfum
hljóðum. Hljómsveitin uppi á leik-
sviðinu hóf að leika skozkan ræl.
Dermot O'Neill hvarflaöi augum
um bekki; kinkaði kolli til stúlku á
dökkbláu pilsi og i ljósblárri peysu,
og þegar hún kinkaði kolli á móti
gekk hann til hennar. — Ég hef ekki
dansað við þig í nótt, sagði hann.
— Nei, svaraði hún. Og það er
afmælið mitt ...
— Til hamingju, Neeve, sagði
Dermot og leiddi hana í dansinn. Hún
var fríð sýnum, þótt munnurinn væri
allstór; augun voru grágræn og op-
inská á það, sem inni fyrir bjó, hvort
sem það var gleði, hryggö eða reiði.
— Hvað er það, sem þið eruð að
hvísla ykkar á milli I nótt? spurði
hún.
— Irski þjóðfrelsisherinn hefur
heimsótt brezka vopnageymslu; hafði
á brott með sér hundrað riffla og
mikið af skotfærum. Það var sagt
frá þessu i kvöldfréttunum. Nú fer
þjóðfrelsisherinn að láta aftur til sin
taka, eins og 1916. Við rekum Breta
af höndum okkar eins og Hitler rak
þá út úr Frakklandi. Nú er tækifærið.
Gamla ljónið afvelta, og þegar Þjóð-
verjarnir koma yfir sundið, tekur
þjóðfrelsisherinn völdin i fylkjunum
sex.
— Hvenær var þjóðfrelsisherinn
endurvakinn?
— Veit það ekki. Sennilega fyrir
nokkrum mánuðum.
— Ert þú i honum?
— Það vildi ég að ég væri. En
sennilega hafa þeir ekki nein not af
piltum á minum aldri ...
Hún virti hann fyrir sér. Þótt hann
væri ekki nema tvítugur, var hann
mikill vexti, herðibreiður og karl-
mannlegur. Hann var breiðleitur, blá-
eygur, hárið dökkjarpt og liðað. —
Faðir þinn barðist með þjóðfrelsis-
hernum i uppreisninni, mælti hún.
— Já. Og Vincent föðurbróðir minn
líka. Þeir skutu hann í túnhliðinu
heima, en það var áður en þú fæddist,
svo þú veizt ekkert um það. Ætlarðu
að gefa mér níutíu og níu kossa, ef
ég fylgi þér heim i nótt?
— Ekkert „ef", svaraði hún. Ann-
þjálfl yrðl Charlie Malone, sem gegnt
hefði þjónustu i her fririkisins um
þriggja ára skeið; ekki yrði um neina
einkennisbúninga að ræöa og liðs-
mðnnum ekki fengin vopn, nema þeg-
ar um sérstakar hernaðaraðgerðir
væri að ræða. — Ykkar bíða hættur
og erfiði, en ég efast ekki um, að
ykkur vex ekkert i augum þegar fyr-
ir málstað Irlands er að berjast. Ykk-
ur verða falin verkefnl, sem krefjast
þess að þið verðið að heiman um næt-
ur; þess verður krafizt af ykkur, að
þið ieggið líf ykkar i hættu, jafnvel
að þið farið til Bretlands vissra er-
inda; ef til vill verðið þið handteknir
og líflátnir, en það er ekki annað
en Irskir fððurlandsvinir hafa sifellt
mátt gera ráð fyrir. Efist einhver
um kjark sinn og kðllun nú, segi hann
strax til, þvi að baráttan krefst heils
hugar ...
Kliður fðr um hópinn. — Við fylgj-
um þér, Don, allir sem einn ... Eftlr
þessu hðfum við lengi beðið ...
McGinnis tók enn til máls. — Þá
er svo til ætlazt, að þið vinnið eið-
inn áður en þið farið. Við hefjum
ekki aðgerðir gegn stjðrninni fyrr en
við höfum hlotið nokkra þjálfun, en
þangað til verður starf okkar eink-
um það að safna ýmsum upplýsing-
um, sem komið verður til aðalstöðv-
anna i Dyflini vikulega ... Hann
þagnaði við, dró pappirsplagg upp úr
vasa sinum og mælti lægra en áður:
— Þá hef ég upp eiðstafinn.
4.
Útihjálfun Duncrana-liðsveitar Irska
þjóðfrelsishersins fór ýmist fram úti
við, á afskekktum stöðum drjúgan
spðl frá hænum, eða inni við I
geysmluhúsum og hlððum, og var oft
skipt um staði til Þess að vekja ekki
neinn grun. Liðsmönnum var kennd
meðferð skotvopna og sprengi-
efna, skipulagning og framkvæmd
skemmdarverka, eyðilegging brúa og
vega, íkveikjur og eyðilegging mann-
virkja, og þeir voru þjálfaðir I
grundvallaratriðum skæruhernaðar.
Þannig liöu nokkrar vikur.
Þá var það eitt kvöldið, þegar
sveitin hafði safnazt saman á reið-
hjólaverkstæðinu, að McGinnis til-
kynnti að lokinni liðskönnun, að æf-
ingu yrði frestaö, þar eð liðþjálf-
inn hefði verið boðaður á fund yfir-
manna heildeildarinnar. — Nú fer
hinni eiginlegu þjálfun að ljúka, sagði
hann. Eins og sumir ykkar munu hafa
getið sér til, er ákveðið að hefja upp-
reisnina samtimis innrás Þjóðverja
I Bretland, en þvi aðeins er von um
að hún beri tilætlaðan árangur, að
Þjóðverjum takist að sigra Bretland.
— Hvaða tryggingu hðfum við fyrir
þvi, að þeir leggi Irland þá ekki undir
sig lika? spurði einn liðsveitarmanna.
McGinnis svaraði því til, að Þjóð-
verjum mundi veitast nógu erfitt að
stjórna Bretlandi, og þessvegna kjósa
að Irland yrði þeim vinveitt. Gaf að
svo mæltu öllum brottfararleyfi,
nema O'Neill og félaga hans einum,
Corrigan að nafni. Þegar aðrir voru
farnir, sneri hann sér að þeim tvi-
menningum og kvaðst hafa verk
handa þeim að vinna, — að afla upp-
lýsinga varðandi flughðfnina, sem
brezki herinn ynni nú að i Terman.
Spurði hvort þeir gætu komið þvi
við að skreppa þangað næstkomandi
mánudag, og þegar hvorugur þeirra
kvað neitt þvi til fyrirstöðu, skýrði
hann þeim nánar frá viðfangsefninu.
— Þeir skrá vinnuumsækjendur þenn-
an dag. Enn sem komiö er, hafa ekkl
aðrar byggingar verið reistar þama
en skrifstofan, og einhversstaðar þar
mun uppdráttur af þessari væntan-
legu flughöfn hanga á vegg, annað-
hvort verðið þið að stela honum, eða
gera afrit af honum, sem þið færið
mér, Þegar þið komið aftur — og
takist það, kalla ég vel að verið.
Þeir Dermot og Corrigan héldu á
brott andartaki siðar. Dermot leit inn
hjá Hannafin skósmið. Hannafin var
miðaldra maður, mjög lágur vexti,
feitlaginn, nauðasköllóttur, með
tinnudökk augu, fjörmikill, annálaður
prakkari á yngri árum og jafnvel enn
Framhald á bls. 36.
N/ kvikm/ndasaga hefst í
M/ndin verður síðan s/nd
14 VIJCAN
þessu blaði og verður í sjö blöðum.
í Tripolibíói
— Ykkar bíða hættur og erf- C>
iði, en ég efast ekki um, að
ykkur vex ekkert í augum
þegar fyrir málstað írlands er
að berjast.
aðhvort fylgirðu mér heim skilyrðls-
laust eða ekki.
Hljómsveitin gerði hlé á leik sln-
um. Dermot fylgdi Neeve til sætis;
strauk hendi um vanga henni og
mælti lágt: — Vertu ljúf og blíð, litli
engillinn minn. Að svo mæltu gekk
hann i hóp karlmanna úti við dyr.
Þegar hljómsveitin hóf aftur að leika
og hann hugðist ganga inn í salinn,
tóku tveir kunningjar hans hann tali,
og þegar þeir höfðu minnzt lauslega
á fréttirnar og Dermot fullyrt, að
nú bæri að láta til skarar skríða,
báðu þeir hann að ganga út með sér.
Annar þeirra, Don McGinnis, var hár
og grannur vexti með mikið, svart
barizt gegn Bretum I flmm hundruð
ár. Ekki skal standa á mér.
— Orð duga skammt, mælti Mc-
Ginnis þurrlega. Við verðum að beita
byssum og sprengjum. Hugleiddu
þetta, og talaðu svo við mig í búð-
inni á þriðjudaginn, ef Þú verður
sama sinnis ...
McGinnis kvaddi þá tvo og hélt til
síns heima, en þeir hugðust dansa
lengur. — Einkennilegur náungi,
mælti Dermot og horfði á eftir hon-
um. Hvorki drekkur né reykir eða
lítur við stelpum. Hann hefði svo
sannarlega átt að verða prestur.
— Það, vildi hann lika helzt verða,
mælti Sean Reilly. En foreldrar hans
sopa, svaraði hann um lelð og hann
vafði hana örmum og kyssti hana. —
Vertu nú góð, hvíslaði hann.
Býli O'Neills stóð undir lágri
brekku; þangað var hálf önnur mila
vegar frá borginni, Duncrana, og
skildi lágur dalur á milli. Húsin stóðu
fyrir innan túngarð hlaðinn úr grjóti,
spölkorn frá veginum; íbúðarhúsið
var úr höggnum, kalklímdum steini;
fjögur herbergi innanveggja, eldhús,
búr og tvö svefnherbergi. Öðrum meg-
inn við það stóð fjós og hesthús undir
einu þaki, hinum meginn móskýlið,
en á bak við húsin var lltill mat-
— Þessir Þjóðverjar, þessir ÞJóð-
verjar, sagði Patrick með aðdáun og
reis úr sæti sinu. Sjöunda beitiskipið
á skömmum tíma; ekki til að tala um
að Bretar hafi við að fylla I skörðin;
ágætt, ágætt — stríðið stendur ekki
lengi, ef þessu heldur svona áfram.
Að svo mæltu sneri hann sér að
Kathleen konu sinni, sem hafði verið
að skilja mjólkina frammi í búri og
kom nú inn. Heyrðirðu fréttirnar,
kona ... gleðifréttirnar ...
— Það verða þeim víst gleöifréttir,
mæðrum þeirra sem fórust, svaraði
hún og þurrkaði sér um hendurnar
á svuntu sinni.
— Ekki voru þeir að hugsa um
5.
Klukkan var orðin litið eitt yíir
hálfátta, þegar Dermot gekk inn I
reiðhjólaverzlun McGinnis og inn á
viðgerðarverkstæðiö. Þar voru um
tuttugu menn fyrir, og bar hann
kennsl á þá alla. Hann tók sér sæti
á bekk hjá þeim, og eftir nokkra
stund hafði McGinnis læst búðardyr-
unum og kom inn til þeirra, steig upp
á lágan vinnupall og ávarpaði þá.
Þið vitið allir hversvegna við
erum hér samankomnir. Irski þjóð-
frelsisherinn hefur verið endurvak-
inn. Aldrei hefur okkur boðizt betra
tækifæri til að frelsa Norðurfylkin.
Við höfum þegar frétt frækileg afrek
KVIKMYNDASAGAN :

og hrokkið hár, tinnudökk augu og
festulegan munnsvip; hann var með
klumbufót og stakk talsvert við I
spori. Félagi hans, Sean Reilly, var
lægri vexti og þreknari allur, blá-
eygur með ljósrautt hár og freknótt-
ur, og var sem bros léki sífellt um
varir hans. Þegar þeir voru komnir
spottakorn frá samkomuhúsinu, tók
McGinnis til máls, og bað Dermot
gæta þess að minnast ekki á það við
nokkurn mann, sem hann ætlaði nú
að færa í tal. Síðan skýrði hann frá
þvi, að í undirbúningi væri stofnun
deildar í þjóðfrelsishernum innan
héraðsins og spurði, hvort hann hefði
hug á að verða þar með.
— Þið finnið ekki annan fúsari,
svaraði Dermot. O'Neillsættin hefur
gátu ekki kostað hann til námsins
sökum fátæktar.
Neeve tók Dermot fálega. Spurði
hann hvar hann hefði haldið sig og
Þegar hann sá, að henni gekk ekki
afbrýðisemi til, brá hann á glettni,
sem varð til Þess að hún spurði ekki
frekar. Hann innti hana eftir því
hvernig rekstur hárgreiðslustofunnar
gengi; hún kvað það ekki séð enn,
en útlitið væri þó sæmilegt. Spurði
hvenær hann hygðist verða sér út
um einhverja sjálfstæða atvinnu.
— Hér í borginni er allt steindautt,
svaraði hann. Hvað á ég að taka
til bragðs? Ég gæti fengið vinnu
við flugvallargerðina við Lough
Neagh, en gamli maðurinn má ekki
heyra nefnt að ég vinni fyrir Breta.
Ekki heldur að ég leiti mér atvinnu
á Bretlandi. Ég verð því víst að sætta
mig við að hjálpa til heima, i þeirri
von að eitthvað breytist. Kannski fer
ég til Ameríku, þegar striðinu lýkur.
— Það litist mér vel á, sagði hún
lágt. 1 sömu svifum var tilkynnt að
Tommy Rean hefði fallizt á að syngja
eitt lag, með undirleik danshljóm-
sveitarinnar. Dermot stakk upp á Því
að þau héldu á brott en hún kvað
hyggilegra að biða unz dansinn hæf-
ist aftur; þá vekti það ekki athygli.
Stundarkorni síðar leiddust þau um
myrkar götur, mösuðu og hlógu, unz
þau komu að bakdyrunum á húsi
henanr. Hún stakk lyklinum í skrána
og sneri sér síðan að Dermot. —
Góða nótt, stælti stríðsmaður, mælti
hún lágt.
Dermot greip um arm henni. — Þú
ætlar þó ekki að reka mig heim við
svo búið ...
— Hvað meinarðu?
— Ekki það, að mig langi í te-
<3 — Ekkert „ef“, svaraði hún.
Annaðhvort fylgirðu mér
heim skilyrðislaust eða ekki.
jurtagarður og tvö eplatré og eitt
plómutré í einu horni hans.
— Farðu nú að sækja kýrnar,
greyið, sagði Dermot við hundinn,
Tone. Og Tone tók til fótanna, hljóp
niður túnið og smaug út í gegnum
hliðið.
— Er það ekki helzt til snemmt?
spurði Kathleen, móðir Dermots, há-
vaxin kona og spengileg en hvít fyrir
hærum. Það er svo milt veður í
kvöld, að þær ættu að geta verið
úti fram í myrkur.
— Ég þarf að Ijúka mjöltunum, svo
ég geti verið kominn til bæjarins um
hálfáttaleytið, svaraði Dermot og.
gekk út í fjósið. Þegar hann var bú-
inn að binda kýrnar og mjalta og kom.
inn aftur með fullar mjólkurföturnar,
voru þeir, Patrick faðir hans og Ned.
bróðir hans komnir heim frá útiverk-
unum og setztir við arininn. Patrick.
var kominn fast að sextugu, rauðbirk-
inn, lágur vexti, en sterklegur, enda
rammur að afli. Ned var hávaxinn
eins og Dermot, en virtist lægri vegna
þess að hann var dálítið lotinn; hann.
var svifaseinni og svipur hans ekki
eins ákveðinn. Hann var eitthvað
fyrir innan tvitugt. Þegar Dermot
kom inn, sneri Patrick sér að honum
og bað hann opna fyrir útvarpsvið-
tækið, — Það fer líka að líða að
fréttum, sagði hann.
Um leið og Dermot opnaði fyrir
útvarpið, kvað við klukkusláttur en
síðan tók fréttaþulurinn til máls;
flotamálastjórin hefði tilkynnt, aÓ
fjandmennirnir hefðu sökkt „Godi-
via“, beitiskipi Hans Hátignar, á
Norðursjónum og fjögur hundruð og
þrjátíu af tvö þúsund manna áhöfn
þess farizt. Léttist þá heldur en ekki
brúnin á Patrick gamla: — Heyrið
þið þetta, drengir. Enn eitt beitiskip.
Náðu í bláu bókina, Dermot, og hrip-
aðu þetta niður.
Dermot dró skrifbók í bláum kápu-
spjöldum upp úr borðskúffu. — Hvað
voru þeir aftur margir, sem fórust?'
spurði hann.
— Fjögur hundruð og þrjátíu, svar-
aði Ned.
móður okkar, þegar þeir skutu Vin-
cent bróður minn til bana hérna í
túnhliðinu, mælti Patrick gamli
hörkulega. Og ekki hafði hann þó
neitt til saka unnið.
— Þú ert enn við sama heygarð-
hornið, mælti Ned. Maður gæti farið
að halda að sök biti sekan, eins tíð-
rætt og þér veröur um það, að þeir
skutu Vincent til bana.
— Guð sé oss næstur, hrópaði Pat-
rick gamli reiður. Var það min sök
eða hvað, þótt þeir væru að leita mln
og felldu hann í misgripum?
— Það er enginn að saka þig um
neitt, svaraði Ned þrjóskulega. Setztu
niður og vertu ekki með þennan of-
stopa.
— Já, ég skal setjast. En það megið
þið vita, að Vincent ... hann var mað-
ur. Hann drakk sig ekki fullan í
hvert skipti, sem hann kom út fyrir
hússins dyr ...
Ned reis á fætur og gekk út, hæg-
um skrefum. Patrick gamli settist
aftur við arininn ,o? það var auðséð,
að hann iðraði þess að hafa látið
skapið hlaupa með sig í gönur.
Dermot, sem bjó sig til borgarinnar,
spurði eftir Bellu systur sinni; Kat-
hleen kvað hennar ekki von heim
strax og bað Dermot að vera ekki I
burtu lengi nætur. — Þú komst ekki
heim fyrr en undir morgun á sunnu-
aaginn var, sagði hún.
— Til þess lágu eðlilegar orsakir,
svaraði Dermot og brosti. Þegar hann
var að fara, kallaði móðir hans á
hann og benti honum á skálina með
vígða vatninu, sem hékk á veggnum.
Hann gekk að skálinni, deif fingri í
vatnið og gerði krossmark fyrir sér
og hélt síðan út. Ned stóð undir
vegg móskýlisins. — Hann getur
orðið ofsafenginn, gamli maðurinn, og
ég hélt þú vissir hve gætilega verður
að fara, þegar talið berst að Vincent
heitnum. Ertu að bíða eftir ein-
hverjum?
— Nei, svaraði Ned.
Og Dermot steig á bak reiðhjóli
sinu og ók af stað til Duncrana.
okkar manna I Derry og Belfast, en
það er ekki nóg að koma á fót fá-
liðuðum sveitum i borgunum — við
verðum að koma upp skipulögðum
sveitum í hverjum einasta bæ og
þorpi og herdeild i hverju fylki ...
Hann tók sér málhvíld, leit yfir hóp-
inn og sá, sér til mikillar ánægju,
að allir veittu orðum hans óskipta
athygli. Hann hélt því áfram tölu
sinni; skýrði frá þvl að yfirstjórn
hersins yrði í Dyflini, og hefði hún
skipað sig sveitarforingja í Duncrana,
en Sean Reilly aðstoðarforingja. Lið-
MKAN 15