Vikan - 17.05.1962, Blaðsíða 30

30 VIKAN
GINSBO
ur.
GINSBO úrin eru stíl-
hrein og fögur, nýtízku
Kaupið úrin hjá
úrsmið.
Franch Michelsen
úrsmíðameistari
Laugavegi 39 — Reykjavík
Kaupvangsstræti 3, Akureyri
GIN5BD
TREYJA OG HOSUR.
Framrald af bls. 19.
með hvitu garni 5 cm.
Prjónið nú allar lykkjurnar á
einn prjón, fyrst hliðarlykkjurnar
af öryggisnálinni, takið þá upp 13
1. á hliðarstykkinu, síðan 15 1. i
miðju, takið þá aftur upp 13 1. á
hinni hliðinni og svo lykkjurnar af
hinni öryggisnálinni. Prjónið næstu
umferð brugðna. Prjónið síðan
mynztur og byrjið með 7. mynztur-
umferð. Þegar prjónaðar hafa verið
2 mynzturrendur + 2 umf. eru felld-
ar af 29 1. i hvorri hlið: Prjónið 13
1. í miðju með hvítu garni. Eftir
8 cm er 1 1. tekin úr i hv. umf. 2
sinnum. Fellið af.
Pressið öll stykkin mjög laust frá
röngu með votum klút og volgu
straujárni. (’iangið frá öllum endum.
Saumið saman li'iðarsauína og
renningana á framkantana. Hnýtið
silkibönd á hliðarnar.
Saumið hosurnar saman og dragið
silkiband i gataröðina, ath. að festa
bandinu í miðju að aftan.
GOEBBELS.
Framhald af bls. 17.
en láta verkalýðinn og miðstéttirnar,
sem stutt höfðu hreyfinguna til á-
hrifa og valda, lönd og leið þegar
sigurinn virtist íramundau. Og það
er óvefengjaniega sannað, að Goebb-
els var því á tímabili albúinn að
svíkja Hitler og ganga í þjónustu
]>eirra Strassers og Röhm. Sjálfur
átti Goebbels stormsveitunum og
margt og mikið upp að unna; þær
höfðu verið honum ómetanleg að-
stoð í livert skipti, sem hann taldi
hagstætt að koma af stað blóðugum
átökum og óeirðum í sambandi við
„útbreiðslustarfsemina“. Á síðustu
stundu sá Goebbels ]jó að sér mundi
öruggara að haila sér að Iiitler og
iáta þá Strasser og Röhm sigla sinn
sjó, en vitað er að hann hafði liitt
Röhm á laun aðeins viku áður en
Iiitler greip til sinna ráða gagnvart
þeim, „uppreisnarseggjunum".
Hvort sem Hitler sjálfur hefur
lagt á ráðin um ríkisþingshúsbrun-
ann í félagi við Goebbels eða
Göhring, eða ekki, þá er víst að
hann beitti sömu aðferðinni í sam-
bandi við morðið á Röhm og
Strasser og lieiztu fylgjurum þeirra
— taldi sig hafa komizt að raun um
það á siðustu stundu, að þeir hefðu
undirbúið samsæri, og liefði það
eingöngu verið fyrir frábært snar-
ræði sitt og dirfsku að honum tókst
að koma i veg fyrir það. Goebbels
var sjálfur í fylgd með Hitler þegar
hann gerði förina að Röhm, og lét
taka hann höndum, flytja til Munc-
hen og drepa hann þar. Strasser var
og tekinn höndum og fluttur í dyfl-
issu Gestapo við Albertstrasse i
Rerlín, þar scm hann var myrtur,
])ótt tilkynnt væri að hann befði
framið sjálfsmorð. Hitler tilkynnti
að alls hefðu 77 meiriháttar nazistar
og kaþólskir frammámenn orðið
„hreinsun“ þessari að bráð, en vitað
er að þeir voru mun fleiri, sennilega
allt að því 400, en þeirra á meðal
var Karl Ernst og nokkrir af nán-
ustu samstarfsmönnum hans að
framkvæmd rikisþingshússbrunans.
Flestir af þessum mönnum voru
myrtir á heimilum sínum, en með
aðra var farið út í skóg eða mýrar,
þar sem þeir voru skotnir. Yfirleitt
var svo látið heita, að þeir hefðu
framið sjálfsmorð, og öli skjöl og
skiiríki í sambandi við hreinsunina
voru brennd, en Goebbels bannaði
blöðunum að birta nokkrar fréttir
af atburðunum, að undanskyldum
þeim tilkynningum, sem Hitler sjálf-
ur gaf út, og þó ekki fyrr en hálfum
mánuði síðar.
Það var margt í sambandi við for-
tíð nazistahreyfingarinnar og valda-
töku — auk afstöðunnar, sem skap-
azt hafði gagnvart Þjóðverjum yfir-
leitt vegna fyrri heimsstyrjaldar-
innar og afleiðinga hennar — sem
varð til ]>ess að Goebbels veitti ekki
af að halda á spöðunum, ætti honum
að takast að afla nazistisku valda-
klikunni álits og trausts meðal
menningarþjóða heims. Það var ekki
eins hægt um vik að blekkja með
slagorðaglamri og sviðsettum sigur-
liátíðum, eins og heima fyrir, og
sumar þær áróðursbrellur, sem báru
hvað mestan árangur innan landa-
mæra þriðja ríkisins, höfðu jafnvel
þveröfug áhrif meðal nágrannaþjóð-
anna, eins og áður er á minnzt. Út-
breiðslumálaráðherranum og að-
stoðarmönnum hans var ])ví ærin
vandi á höndum, og fullvist má t.elja
að enginn annar en Goebbels hefði
reynzt þes.s umkominn að vinna þar
slík afrek sem raun ber vitni; þetta
hlaut Hitler og að vera Ijóst, og því
má telja vafálaust, að fáir af með-
limum valdaklíkunnar hafi verið
eins fastir í sessi og Goebbels, enda
þótt hann ætti sér hættulega öfund-
armenn og jafnvel fjendur innan
hennar, sem biðu færis að koma
honum í ónáð og hrifsa af honum
völdin. Einn af þeim var von Ribb-
entropf, sem fékk talið Hitler á að
fela sér einum stjórn og umsjón
með ul ri útbreiðslustarfsemi og á-
róðri erlendis. Reiddist Goebbels
þeirri ráðstöfun heiftarlega, og ])ó
að Hitle-r, sem ekki gat tckið aftur
skipun sína, byði þeim að komast
að samkomulagi, bar það ekki neinn
árangur — eftir það börðust þeir,
Goebbels og Ribbentropf, stöðugt
tun erlenda blaðamenn, sem heim-
sóttu Þýzkaland, og reynclu á aRáti
tiátt að yfirbjóða livor annan, varð-
andi það að ná hylli þeirra.
Viðureignin við listamennina,
skáldin og rith 'fundana varð Goeb-
bels örðug, bæði heima fyrir og er-
lendis. í sept. 1933 fékk hann lit-
gefin !ög um „Reichskulturkammer"
— Þjóðmenningarstofnun — sem
starfa skyldi í nánu sambandi og
samráði við ráðuneyti hans, og gerð-
ist hann sjálfur formaður stofnun-
arinnar. Stofnun þessi var í sjö
deildum — bókmenntadeild, út-
varpsdeild, blaðamannadeild, mynd-
listardeild, tónlistardeild og lcvik-
myndadeikl — og vorti allir, sem
störfuðu í þesstnn greinum, ófrá-
vikjanlega skyldugir til að gerast
meðlimir stofunarinnar, hlíta eftir-
liti hennar og úrskurði í hvivetna og
haga sér samkvæmt skipunum for-
ráðamanna hennar í einu og öllu.
Mánuði seinna voru útgefin ný lög,
sem gerðu alla blaðamenn að rikis-
starfsmönnum, en eftir það gátu þeir
einir starfað við þýzlc blöð, sem
höfðu skirleini, stimpluð af Goebb-
els, upp á vasann, en áður um suin-
arið höfðu nazistar yfirtekið öll blöð
vinstrisinnaðra — samkvæmt nýút-
gefnum löguin — og gert upptækar
prentsmiðjur þeirra og aðrar eign-
ir. Samkvæmt þessum lagabálkum
máttu þeir einir eiga blöð eða tíma-
rit, sem gátu fært sönnur á að þeir
og eiginkonur þeirra væru hreinir
aríar, og að þar hefði ekki komið
nein „óæskileg“ blóðblöndun til
greina frá því um aldamótin 1800!
Árið 1935 voru gefin út lög, sem
bönnuðu þýzkum listamönnum,
fyrirlesurum og upplesurum, að fara
úr landi í þvi skyni að koma fram
erlendis, nema þeir hefðu fengið
til þess leyfi viðkomandi deildar
þjóðmenningarstofnunarinnar, og
sama ár var bókmenntadeild stofn-
unarinnar falið að semja svartan
iista yfir bækur, sem hættulegar
gætu talizt stefnu nazista. Var út-
gefendum því skylt að athuga þann
lista áður en þeir gáfu út bækur,
sem áður höfðu komið út, en einnig
var þeim skylt að leggja öll handrit
að nýjum bókum undir úrskurð
deildarinnar. í sama mánuði voru
og gefin út lög, sem heimiluðu blaða-