Vikan - 17.05.1962, Blaðsíða 31
HOMG
Heildsölubirgðir:
Sími 11400
EGGERT KRISTJANSSON & CO HF
deildinni að banna útkomu óháðra
blaða, ef þau héldu uppi „óheiðar-
legri“ samkeppni við ílokksblöðin.
í nóvembermánuði 1936 gekk Goebb-
els jafnvel svo langt að láta banna
alla „óháða“ listgagnrýni, og um
svipað leyti gaf Hitler út bann-
ákvœði við því að Jþýzkir menn
tækju á móti nóbelsverðlaununum,
en kom þess í stað á hliðstæðum
verðlaunaveitingum innan Þýzka-
llands. Bannað var með lögum, að
viðlagðri hörðustu refsingu, að
henda gaman að stjórnmálamönnum
nazista i grínleikritum eða á
skemmtistöðum.
Það kom þó fyrir að Goebbels
skaut þarna yfir markið. Árið 1937
áleit hann tíma til þess kominn að
hreinsa öll listasöfn á Þýzkalandi
af hinni svokölluðu „úrkynjuðu
list“. Að hreinsuninni lokinni efndi
liann til sýningar á þessari „úrkynj-
uðu“ list, öllum — og þá fyrst og
fremst listamönnunum — til við-
vörunar. Aðsóknin varð svo gífurleg,
að hann ákvað að efna til farand-
sýningar á „úrkynjuninni“ í öllum
helztu borgum landsins — en það
var ekki fyrr en um seinan að
Goebbels skildist, að allur almenn-
ingur leit á þetta sem síðasta tæki-
færi til að skoða listaverk hinna
„úrkynjuðu“ meistara.
Afskipti Goebbels af kvikmyndum
og kvikmyndagerð á Þýzkalandi var,
eins og áður er á minnzt, kapítuli
út af fyrir sig. Goebbels og Hitler
höfðu báðir verið tíjðir gestir í
kvikmyndahúsum um langan aldur;
eftir að Goebbels hófst til valda lét
hann gera sýningarsal heima hjá
sér, þar sem hann horfði mörg
kvöld á kvikmyndir, annað hvort
einn eða með nánum kunningjum
— þar á meðal erlendar kvikmynd-
ir, sem bannaðar voru í Þýzkalandi.
Árið 1935 gekkst Goebbels fyrir „Al-
þjóða kvikmyndaþingi“ í Þýzka-
landi, þar sem hann gerði sjálfur
grein fyrir hinni „nýju stefnu“, sem
hann hafði sett þýzkri kvikmynda-
gerð og fór mörgum orðum um hlut-
verk livikmyndanna meðal menn-
ingarþjóða. Kvikmyndirnar máttu
umfram allt ekki rofna úr tengslum
við almenning, heldur átti kvik-
myndagerðin að verða alþýðlegust
allra listgreina, sagði hann, og þótti
erlendum gestum heldur litið á ræðu
hans að græða. Brátt kom og á dag-
inn, að þýzk kvikmyndaframleiðsla,
sem löngum hafði gegnt forystu-
hlutverki, þrátt fyrir hin miklu af-
köst vestur í Hollywood, varð ekki
annað en svipur hjá sjón — fyrir
síaukin afskipti Goebbels, sem ekki
lét sér nægja að koma þar á ströngu
pólitísku eftirliti, heldur skipti sér
af vali leikara, breytti kvikmynda-
handritum eigin hendi, lét klippa
atriði úr gerðum kvikmyndum, eða
krafðist þcss að nýjuin skyldi bætt
inn í — en þó bar einna mesl á þvi,
að hann leitaðist við að gera fagrar
leikkonur skuldbundnar sér með því
að sjá svo um að jiær fengju eftir-
sóknarverðustu hlutverkin.
Þótt Goebbels væri ekki fjáður
maður fyrst í stað eftir að hann
tók við ráðherraembættinu, barst
hann þó talsvert á — að vissu leyti.
Hann gerði þó allt til þess, að al-
menningur lili á hann sem sérlega
sparsainan og ráðdcildarsaman
mann, enda þótt hann neyddist til
þess, stöðu sinnar vegna, að búa i
vegiegri íbúð, Stöðu sinnar vegna
„neyddist" hann lika til að festa
kaup á miklu og glæsilegu setri á
Schwanenwerder, ey nokkurri í
Wannsee, sem vellríkur Gyðingur
hafði átt, en nazistar gerðu upptækt,
og keypti Goebbels það við lágu
verði. Af sömu ástæðum „neyddist“
hann líka til að kaupa annað setur,
Lanke við Bogenvatnið, sem varð
honum að lokum svo dýrkeypt,
vegna byggingaframkvæmda, sem
fóru langt fram úr áætlun, að einn
af fjármálasnillingum nazista, dr.
Winkler, varð að koma honum til
aðstoðar. Fann hann það bjargráð,
eftir að bæði Hiller og Göhring
höfðu neitað beiðni hans um að
hlaupa undir liagga með Goebbels,
að þýzka kvikmyndaframleiðslan
veitti honum lífstíðarlán sem dygði
—- i þakklætisskyni fyrir allt það,
sem hann hafði gert fyrir þá list-
grein!
Ef til vill hefur það svo verið í
þakklætisskyni við þá listgrein, sem
Goelibels gaf ýmsum ungum og fögr-
um kvikmyndadísum kost á að
dveljast hjá sér á þessum setrum
sínum, þar sem liann veitti þeim
vel, enda þótt hann væri yfirleitt
svo naumur á veitingar við aðra
gesti sína, að þeir, sem til þekktu,
höfðu það fyrir vana að borða
hraustlega áður en þeir sátu „veizl-
ur“ lians. Það er til dæmis um ná-
nasarskap hans í þeim sökum, að
hann lét þjón jafnan ganga meðal
gestanna með skæri og silfurbakka
þegar „veizian“ stóð sem hæst, og
krefja þá um skömmtunarmiða fyrir
því, sem þeir neyttu. Allt var þetta
harla óiíkt opinberum iifnaðarhátt-
um annarra nazistaforingja, sem
héldu frægustu átveizlur og drykkju-
samkvæmi, að minnsta kosti skar
Göhring veitingarnar ekki við nögl
sér þegar svo bar undir. Mundi
þýzkri alþýðu þó hafa orðið kunn-
ari rausn Göhrings sem gestgjafa,
ef Goebbels hefði ekki lagt bann
við því að myndir úr veizlum hans
og fréttir af þeim birtust i blöðun-
ur, og sjálfur sá hann ekki meira
eftir öðru en því, er hann veitti
vikublaði einu leyfi til að birta
myndir, sem teknar höfðu verið á
hans eigin lieimili, og sýndu hve
glæsilega hann „neyddist“ til að búa
um sig.
En þótt Goebbels væri sparsamur
i mat og drykki litið sem ekkert,
sparaði hann ekki við sig i klæðn-
aði — er talið að hann hafi átt yfir
hundrað alklæðnaði og alla hina
vönduðustu. Magda kona hans var
aftur á móti gestrisin og veitul vel,
enda hafði hún verið þvi vönust allt
frá barnæsku, að þurfa ekki að horfa
i skildinginn. Það var hún, sem bauð
helztu nazistaforsprökkunum heim
og vann hug og hjarta þeirra með
glæsilegri framkomu sinni og rausn
i mat og drykk — ekki hvað sízt hug
og hjarta Hitlers, sem var tíður gest-
ur hennar og sýndi það alla tið, að
hann mat hana og virti, enda trúði
hún á hann i orðsins fyllsta skiln-
ingi. Ef til vill hefur það staðið í
einhverju sambandi við þann átrún-
að, að þau hjónin völdu öllum börn-
um sinum nöfn, sem byrjuðu á sama
staf og nafn foringjans — Helga,
Hilde, Helmuth, Holde, Hedda og
Heide.
Öllum ber saman um að Goebbels
væri börnum sinum góður faðir og
stoltur af þeim. Konu sinni var hann
einnig góður og ástríkur eiginmaður
— að vissu marki, enda var hún
honum góð eiginkona og svo skiln-
ingsrík, að lengra verður varla til
jafnað. Til dæmis tók hún ástar-
ævintýrum hans og framhjáhaldi
með fátíðu jafnaðargeði — að vissu
marki þó.
Það var árið 1936, að Goebbels
kynntist tékknesku kvikmyndadís-
inni, Lídu Baarova, sem var bæði
ung og fögur — læpra tuttugu ára
— og auk þess gædd miklum hæfi-
leikum á sviði listar sinnar. Hún
hafði þá um hrið getið sér góðan
orðstír i þýzkum kvikmyndum, þar
sem hún lék með hinum fræga kvik-
VIKAN 31