Vikan - 11.07.1963, Blaðsíða 50

Aldrei er
Kodak
litfilman
nauðsynlegri
en þegar
teknar eru
blómamyndir
Y .

KODACHROME II 15 DIN
KODACHROME X 19 DIN
EKTACHROME 16 DIN
HANS PETERSEN H.F.
Sími 2-03-13 Bankastræti 4.
refsinganna. En hafa ber í huga,
að allmörg önnur atriði koma til
athugunar í sambandi við refs-
ingar en varnaráhrifin. Og sé
spurt að því, hvort dauðarefsing
hafi ekki meiri varnaráhrif á
stærstu afbrotin, t. d. morð, en
refsivist, þá verður svarið tví-
mælalaust neitandi. Það er mjög
ósennilegt, að maður, sem hefur
morð í huga, leggi það niður fyr-
ir sér, hve ódýrt hann komi til
með að sleppa frá afbrotinu, ef
upp kemst, á sama hátt og kaup-
sýslumaður metur vöruverð. Og
hér talar reynslan sínu máli. í
þeim löndum, þar sem dauðarefs-
ing hefur verið afnumin, eru
morð yfirleitt fátíðari, en annars
staðar. Og jafnvel innan sömu
ríkjasamsteypunnar, eins og í
U.S.A., hefur reynslan verið á
sama veg í hinum mismunandi
fylkjum.
Enda þótt réttarhöld fari fram
í öllum menningarríkjum á hlut-
lægan hátt og sakborningur eigi
rétt á fyllsta réttaröryggi, þá ber
að hafa í huga, að dómurinn er
kveðinn upp af mannlegum
mönnum. Það er mannlegt að
skjátlast. Þetta á einnig við um
dómendur. Dómsmorð eru hrylli-
legustu atburðir mannkynssög-
unnar. Þótt maður sé ranglega
dæmdur til fangelsisvistar, eru
ávailt möguleikar til að bæta úr
því, en úr dómsmorði verður
aldrei bætt.
Þetta atriði eitt virðist mega
sín mikil í þessum umræðum.
Það á ekki að leyfast að teflt sé
í tvísýnu með mannslíf í dóms-
úrlausnum. Frægt er mál Banda-
ríkjamannsins, Charles Bern-
steins. Hann hafði verið dæmdur
til dauða fyrir morð og aftaka
hans var ákveðin. Svo langt var
undirbúningi hennar komið, að
búið var að spenna hinn dauða-
dæmda í rafmagnsstólinn. En þá
kom hraðskeyti frá ríkisstjóran-
um þess efnis að hætta ætti við
aftökuna. Dóminum var breytt í
ævilangt fangelsi. Nokkru síðar
kom í ljós, að Bernstein var
saklaus af morði því, sem hann
var dæmdur fyrir.
Þau rök hafa stundum verið
færð fram fyrir dauðarefsingum
vegna morðs, að sá, sem einu
sinni hefur framið morð, sé lík-
legur til að endurtaka það af-
brot.
Ef ekki er um að ræða menn
með morðæði, sýna sakamála-
skýrslur, að þessi rök eru ekki
fyrir hendi. Morð eiga sínar or-
sakir eins og aðrir atburðir. Hinn
ólánssami morðingi er kominn i
eins konar sjálfheldu af þjóðfé-
lagslegum, sálrænum eða per-
sónulegum orsökum. 111 örlög og
óhugnanlegar kringumstæður
neyða hann til ódæðisverksins.
Þótt þessi maður fái einhvern
tíma síðar tækifæri til um frjálst
höfuð að strjúka, er sem betur
fer ósennilegt, að hann komizt
aftur í hina skuggalegu aðstöðu,
sem hann hafði áður lent í.
Sakamálaskýrslur sýna, að þess-
um mönnum er yfirleitt ekki
hætt við ítrekun afbrotsins. Hér
kemur einnig til greina viðhorfið:
Brennt barn forðast eldinn.
Mannlífið og hið mannlega
sálarlíf og hugarfar er slungið
mörgum þáttum. Þetta á einnig
við um afbrotamenn. Stutt saga
lýsir viðbrögðum afbrotamanns
á sérstæðan hátt.
í Berlín var eitt sinn framið
morð á hinn hryllilegasta hátt.
Hinn myrti var einbúi í einbýlis-
húsi. Eftir morðið veitti morðing-
inn því athygli, að nokkrir kan-
arífuglar voru í búri í íbúð hins
myrta manns. Morðingjanum
kom þá til hugar sá möguleiki,
að morðið yrði ekki uppgötvað
fyrr en alllöngu síðar, en þá
myndu fuglarnir verða hungur-
morða. Með allmikilli tímatöf og
fyrirhöfn leitaði hann að fugla-
fóðri og yfirgaf ekki íbúðina,
fyrr en hann hafði gengið þannig
frá málum, að fuglarnir hefðu
nægilegt fóður og vatn. Var
morðingjanum þó brýn nauðsyn
að komast sem allra fyrst af
morðstaðnum og forða sjálfum
sér.
Menn myndu að óreyndu ætla,
að maður, sem af ráðnum huga
sviptir samborgara sinn lífi, hefði
glatað allri samúðarkennd með
ósjálfbjarga dýrum og myndi
láta þá hugsun lönd og leið,
hvort nokkrir smáfuglar yrðu
hungurmorða. Svo var þó ekki
í þessu tilfelli. Segja má því, að
engum sé alls varnað.
Læknar segja stundum: Það er
ávallt von um bata, meðan lífs-
neistinn er fyrir hendi.
Nútíma afbrotasérfræðingar
geta á svipaðan hátt sagt: Meðan
maðurinn er á lífi, er ávallt von
um að betrumbæta hann. Meðal
annars af þessum sökum er
dauðarefsing óskynsamleg og í
rauninni óréttlætanleg.
Vonandi verður þess ekki langt
að bíða, að dauðarefsingar til-
heyri fortíðinni.
J. P. E.
Sport fyrir karlmenni.
Framhald af bls. 15.
munandi og algerlega ómeltan-
lega hluti.
f því safni gat að líta tvær
flöskur, skaftbrotna kastarholu
úr alúmíni, smíðahornmát,
vindlahylki úr plasti, brúsa með
áskrúfuðu loki, hálffullan af
nöglum, tveggja rafhlöðu vasa-
ljós, nokkra metra af digurri næ-
lonlínu, regnkápu úr gúmmí og
slitinn tennisskó. Stærsti og að
öllum líkindum ótrúlegasti safn-
gripurinn var þó tveggja feta
breið tjörupappírsrúlla, og reynd-
ust um tuttugu og sjö fet af þess-
um þunga og þykka pappír enn
vafin um hólkinn.
Hvað kemur til að hákarlinn
gleypir hluti eins og regnfrakka,
dósir og ílöskur og annað þess
háttar? Hann virðist hafa kom-
izt að raun um það, þegar hann
veitir skipum eftirför, að yfirleitt
er það eitthvað matarkyns, sem
varpað er fyrir borð, og flýtir sér
því að verða keppinautum sínum
fyrri til að gleypa það.
Reynist svo gömul málningar-
dolla, slitið stígvél, eða tóm flaska
hafa verið meðal matarúrgangs-
ins, er í rauninni ekki neinn skaði
skeður. Þegar honum þykir nægi-
lega mikio af slíku dóti hafa safn-
azt fyrir í maga sínum, gerir
hann sér lítið fyrir og ælir því,
og verður þá hálfu gráðugri á
eftir.
Hákarlinn hefur löngum verið
talinn mjög nærsýnn, og ekki
er neinn vafi á því, að hann þolir
ekki neinn samanburð við mann-
inn —■ þaðan af síður örninn —
hvað sjónskerpu snertir.
Vísindalegar rannsóknir hafa
leitt í ljós, að í rauninni sér hann
ekki betur frá sér en maður sér,
ef hann syndir í kafi með opin
augun í sjó eða vatni. Eins er
það, að bæði maður og hákarl
sjá mun betur frá sér ef vatnið
er tært og birtan góð, en í grugg-
ugu vatni eða við lélega birtu.
Talið er að froskmaður með góð
hlífðargleraugu sjái allt að því
tíu sinnum betur en hákarlinn.
Það má teljast víst, að margur
maðurinn hafi fengið að kenna á
þessari sjóndepru hákarlsins, þeg-
ar svo bar undir.
Hákarlinn fer fyrst og fremst
eftir þefskynjun sinni. Þegar ein-
hverjum matarúrgangi er varpað
fyrir borð, finnur hann óðara þef-
inn af honum og syndir þangað.
Þegar hann ber þar að, notar
hann sjónina nær eing'öngu til að
greina þá hluti, sem gætu verið
matarkyns, og þar sem honum
er það eðlislæg hneigð að gleypa
í skyndi allt, sem að kjafti kem-
ur, til þess að verða öðrum há-
körlum fyrri til, er hann ekkert
að tefja sig á að vinza úr. Ef svo
vildi til að maður væri á sundi
einhvers staðar nálægt, teldi há-
karlinn hann líka bráð sína.
Einu sinni þegar ég var á fiski-
veiðum ásamt kunningja mínum
skammt undan Cúbuströndum,
veiddi ég sjóaborra, svo tröll-
stórann, að hann hlýtur að hafa
vegið meira en tvö hundruð kíló.
Vegna þess hve báturinn var
lítill, sáum við okkur ekki fært
að innbyrða fiskinn, en þræddum
kaðal þess í stað upp í kjaft hon-
um og út gegnum tálknaopin,
— VIKAN 28. tbl.