Vikan - 11.07.1963, Blaðsíða 51

hnýttum að og tókum hann 1
drátt.
Báturinn var knúinn utanborðs-
hreyfli, og varla var hann fyrr
kominn í gang en aborrinn tók
að brjótast um svo ákaft, að bát-
urinn lét ekki að stjórn.
Þegar á þessu hafði gengið í
nokkrar mínútur, ákváðum við
að aflífa aborrann og hafa hann
síðan dauðan í togi. til þess not-
uðum við skeiðahníf stóran, og
þegar við veittum fiskinum bana-
sárið, litaðist sjórinn blóði.
Við stefndum nú til strandar
með hinn mikla fisk steindauðan
og hreyfingarlausan í togi. Ekki
höfðum við þó langan spöl farið,
þegar ég kom auga á hákarls-
ugga, sem klauf yfirborð sjávar-
ins um hundrað metra frá bátnum
og andartaki síðar sá ég aðra tvo,
álíka langt aftur undan.
Við fylgdumst með þeim, þar
sem þeir veittu bátnum eftirför
um hríð. Annað slagið syntu þeir
spölkorn til vinstri, tóku síðan
slag til hægri, og þannig sitt á
hvað, og þó varð hvert slag
nokkuð skemmri hinum fyrri, svo
að helzt minnti á þrjár flugvélar,
sem leituðu lendingar að leiðsögn
radíóvita.
Þegar þrenningin kom nær, sá-
um við að forystuhákarlinn var
að minnsta kosti fimmtán feta
langur, og fylgifiskar hans um
ellefu til tólf fet hvor. Það leyndi
sér ekki, að þeir höfðu mikinn
áhuga á fiskinum, sem við höfð-
um í togi.
Það var annar af þeim minni,
sem hóf atlöguna. Hann réðist á
sjóborrann miðjan, og svo harka-
lega, að það var eins og bátnum
væri kippt aftur á bak.
Þegar svo að sá stærsti réðist
á aborrann, skók hann bátinn
svo til í átökunum, að sjór gekk
yfir borðstokkana. Andrá síðar
voru þeir farnir að rífa fiskinn í
sig, allir þrjr, og sá ég þá ekki
annað vænna en að skera á drátt-
arlínuna svo að bátinn fyllti ekki
í hamförunum.
Ég knúði utanborðshreyfilinn
til hins ýtrasta og báturinn tók
þegar flugskrið, þegar hann hafði
ekki neitt í togi framar. Mér varð
litið um öxl. Sjórinn var spegil-
sléttur og sást ekkert til hákarl-
anna. Engu að síður vissi ég að
þeir voru ekki langt undan. Þeir
höfðu dregið bráð sína í kaf og
gæddu sér nú á henni, skammt
undir yfirborðinu.
Heyrn hákarlsins hefur enn
ekki verið rannsökuð til neinnar
hlítar, en margt bendir til þess,
að hún sé næm fyrir hljóðbylgj-
um af lágri tíðni, og því heyri
hann til manns og fiska á sundi.
Aftur á móti er ekki vitað hve
heyrn hans er langdræg.
Sé sprengja sprengd neðansjáv-
ar, þyrpist hákarlinn að til að
athuga hvað gerzt hefur, og er
því vitað að annað hvort nemur
hann hljóðbylgjurnar, sem breið-
ast út í vatninu ellegar þá titring-
inn. Það er talið, að fiskur á öngli
eða særður á annan hátt, gefi
frá sér hljóð, sem mannseyrað
nemur ekki, en verður aftur á
móti til að kalla hákarlinn á vett-
vang. Það er vitað að kvak
særðra f ugla kallar tófur og
merði að, svo að ekki er ólíklegt
að sama máli gegni um fiskana
og hákarlinn.
Það er að minnsta kosti áreið-
anlegt, að einhvernveginn berst
hákarlinum vitneskjan um þegar
fiskur er á öngli, því að þeir
eru óðara komnir að úr öllum átt-
um þegar vænn fiskur er dreg-
inn um borð, þó að enginn hafi
sézt í námunda við bátinn, áður
en fiskurinn beit á.
Ef þeir ásæktu þá einungis þær
fiskitegundir, sem hafast við
grunnt í sjó, væri það ekki ó-
sennileg ágizkun, að það væri
lágtíðnishljóð af busli og skvampi
þeirra, sem kallaði hákarlinn á
vettvang. En sjómenn, sem
stunda djúpfiskveiðar, hafa þá
sögu að segja, að hákarlinn láti
ekki frekar á sér standa, þegar
bítur á hjá þeim á miklu dýpi.
Á stundum er ásókn þeirra jafn-
vel slík, að sjómennirnir verða
að flýja djúpmiðin.
Ekki er útilokað, að það sé
fyrir hendingu eina, að hókarl-
inn drífur að, og ekkert hljóð
komi þar til greina.
Það er almennt álitið, að sér-
hver lifandi skepna þurfi að
njóta einhvers konar svefns.
Venjulegur maður kemst ekki
að staðaldri af með minna en
átta klukkustunda svefn á sólar-
hring. Fuglar setjast að í limi,
þegar rökkva tekur og blunda
unz birtir. Kettir og önnur þeim
áþekk dýr, vaka og sofa á víxl
eftir ástæðum.
Fiskurinn hefur sundmaga,
sem gerir honum fært að liggja
algerlega hreyfingarlaus í lengri
eða skemmri tíma, og á því dýpi,
sem hann kýs, því að hann getur
dregið sundmagann þannig sam-
an, að hann myndi eins konar
jafnvægi, þannig að fiskurinn
hvorki flýtur upp né sekkur, þó
að hann hætti að hreyfa ugga
eða sporð um hríð.
Hákarlinn hefur aftur á móti
ekki neinn slíkan öryggisútbún-
að. Skrokkþyngd hans er með
þeim hætti, að hann tæki að
sökkva um leið og hann stöðv-
aði sundið. Á grunnu vatni
mundi þetta ekki gera honum
neitt til, því að hann sykki þá
einungis að sandinum eða í
leðjuna og lægi þar. Öllu ónota-
legra yrði það, ef hann ,,legði“
sig á þeim slóðum, sem • hann
heldur sig yfirleitt, úti á haf-
djúpunum; hann mundi sökkva
um þrjá kílómetra á tæpri
klukkustund.
Það er því hald manna, að
hákarlinn þurfi ekki að sofa í
venjulegum skilningi. Kannski
mókir hann andartak við og við,
en í rauninni verður hann að
synda án afláts frá því er hann
fæðist og þangað til hann deyr.
Skrápur hákarlsins er og ger-
ólíkur húð allra annarra dýra.
Yzta lag hans er algróið örlitl-
um gaddkörtum, sem skipta tug-
um þúsunda, og svipar að efni
og hörku mest til tannanna.
Örðugt er að kveða á um það,
hvar í húðinni rætur gaddanna
liggja. Sundmenn hafa orðið fyr-
ir því að hörundið hefur tætzt
af þeim þegar hákarl hefur
strokizt utan í þá.Oft hefur það
komið fyrir þegar hákarl hefur
verið dreginn, að skrápur hans
hefur skafið alla málningu af
súð skipsins á kafla og jafnvel
tætt og táið viðinn.
Hákarlsskrápurinn er ótrúlega
sterkur. Húsgagnasmiðirnir í
gamla daga notuðu hann til að
fága með við, áður en sandpapp-
írinn kom til sögunnar.
Enn eru það sverð þau er
riddarar notuðu á miðöldum, og
er meðalkafli þeirra vafinn há-
karlsskróp. í orrustu varð ridd-
arinn að hafa fast og öruggt tak
á sverði sínu, jafnvel þótt það
væri löðrandi í blóði, og víst er
um það að skrápurinn rann ekki
til í greipinni.
Það má furðu gegna að sjó-
mönnum skuli aldrei hafa til
hugar komið að sóla skó eða
stígvél hákarlsskráp. Hann
mundi veita þeim örugga fót-
festu á þilfarinu, hvað blautt og
sleipt sem það væri.
Svo harður er skrápurinn, að
hann slævir óðara hvað bitra
egg sem er. Ég á skeiðarhnif,
hinn bezta grip, sem ég hef
miklar mætur á. Hann er hand-
smíðaður og blaðið gert úr
harðasta stáli. Oft og tíðum hef
ég notað hann svo dögum skipti,
án þess nokkuð drægi úr biti
hans — kubbað með honum
brenni, skorið með honum tjald-
hæla, gert að fiski, opnað með
honum dósir og sniðið þyrni-
kjarr.
En hafi ég ætlað að skera
með honum hákarlsskráp, hef-
ur blaðið óðara orðið gersam-
lega bitlaust.
Hákarlsskrápurinn hefur ver
ið markaðsvara öldum saman, og
margur veiðimaðurinn hefur
fengið sig fullreyndan við að
flá hann af skrokknum, eftir að
hákarlinn var dreginn og drep-
inn, eftir harða viðureign.
En svo gerðist það fyrir
nokkrum árum, að hugkvæmur
sjómaður gerbreytti fláningar-
tækninni. Hann hélt með hákarl-
inn til hafnar, og dró hann upp
að vélsmiðju einni, sem hafði
yfir að ráða loftþjöppu með
fimmtíu kílógramma þrýstingi.
Því næst gerði hann örlítið gat
á skráp hákarlsins aftur við
sporð, smeygði slöngustútnum
þar inn og opnaði fyrir loft-
strauminn. Og það var eins og
við manninn mælt, loftþrýsting-
Framliald á bls. 50.
VIKAN 28. tbl. —