Vikan - 12.12.1963, Blaðsíða 37

Hurðaskellir skipti oft starfi við
hann, en hans líf og andleg nær-
ing var sú að skella hurðum og
gera húvaða, einkum þegar fólk
vildi sofa eða varði sízt.
Einnig mun Bandaleysir og
Þvengjaleysir hafa gegnt starfi
Faldafeykis og Hurðaskellis, þó
á örlítið annan hátt. Bandaleysir
gekk aðallega fram í því, að
leysa svuntur af kvenfólkinu og
yfirleitt flest þau bönd, sem hann
náði í, en Þvengjaleysir gerði
mönnum þann grikk að leysa
skóþveng þeirra, gjarnan þannig,
að þeir hnytu um þvengina og
helzt dyttu.
Skyrgámur var einna mestur
matmaður þeirra jólasveina.
Hann gat langtímum saman
staðið við að spæna í sig úr
skyrsáunum, og vílaði ekki fyrir
sér að brjóta af þeim hlemmana,
ef þeir gengu ekki af með góðu.
Ekki veit ég, hvort hann er sá
sami, sem sumir hafa kallað
Skyrjarm, eða hvort sá hefur
skipt verkum við hann annað
slagið.
Bjúgnakrækir hafði það fyrir
sið að stelast í bjúgun, sem
héngu í rjáfri eldhússins. Þá
tyllti hann sér á bita og át, með-
an friður entist. Líklega hefur
Bitahængir verið staðgengill
hans á stundum ,en ekki er þess
getið, að hann hafi étið bjúgu.
Hins vegar reið hann röftum,
hvar sem færi gafst á.
Gluggagægir hrelldi fólk með
því að leggjast á glugga og lík-
lega gera sig ferlegan. Eg get
mér þess til, að Lampaskuggi
hafi komið fyrir hann endrum og
eins, til þess, eins og nafnlð
bendir til, að skyggja á ljós
fyrir fólki, en í þá daga mátti
lampabirtan engu tapa.
Gáttaþefur hafði þurftalítið
og meinlaust embætti. Hann
gerði ekki annað en stinga nef-
inu milli stafs og hurða og þefa
ferlega. Enda er þess hvergi get-
ið, að fólki hafi stafað mikil
hrelling af honum.
Ketkrókur hefur hins vegar
valdið þyngri búsifjum. Hann
stal því sem hann mögulega gat
af kjöti, bæði reyktu og söltuðu,
en þó líklega oftar reyktu. Hann
hafði á því allan gang, stundum
gekk hann beint að og hirti af
ránum, en í annan tíma fór hann
laumuiegar og krakaði kjötið
með stjaka upp um reykháfa.
Líklega hefur hann, Bjúgna-
krækir og Skyrgámur verið aðal
aflasveinarnir, en hinir, sem
ómerkilegri iðju höfðu, hafa
hjálpað til að koma fengnum
heim.
Kertasníkir hefur haft það em-
bætti að sjá um ljósmetið. Hann
elti aðallega börnin og sníkti af
þeim kertin, en líklega hefur
hann farið einhverja krókaleið
að því, svo börnin ekki skelfd-
ust. Ef til vill hefur hann kunn-
að þá forneskju að taka á sig
yfirbragð manna, og brugðið sér
í líki einhvers þeirra, sem börn-
in voru kunnug.
Þegar þeir sveinar fóru níu
saman, var röðin algengust
þessi: Gáttaþefur, Gluggagægir,
Pottasleikir, Pönnuskuggi, Gutt-
ormur, Bandaleysir, Lampa-
skuggi, Klettaskora, Moðbingur.
Náttúrlega er þessi nafnaskrá
brigðul, því hér, sem í þrettán
sveina hópnum, var ekki ófrá-
víkjanleg regla hver fór hvert.
Enn eru ónefnd nöfn nokk-
urra jólasveina. Eru þau þessi:
Tífill, Tútur, Baggi, Lútur* Rauð-
ur, Redda, Steingrímur, Sledda,
Lækjaræsir, Bjálminn sjálfur,
Bjálmans barnið, Litlipungur,
Örvadrumbur, Hlöðustrangi,
Móamangi og Flórsleikir.
Ekki veit ég, hvort þeir, sem
hin lítt þekktari nöfn bera, hafa
haldið kyrru fyrir á Jólasveina-
stöðum allan ársins hring og lát-
ið sér nægja að gæta bús, meðan
bræðurnir drógu til fanga í
byggðum. ílins get ég mér frek-
ar til, að sum séu nöfn þau, sem
sveinar höfðu innbyrðis, en ann-
að þau nöfn, sem menn hafa gef-
ið þeim, dregin af þeirra starfi.
Ekki getur sagan um nema
eitt húsdýr þeira bræðra. Var
það ketta ein mikil og grimm,
af mönnum kölluð Jólakötturinn.
Má vera, að þeir hafi í heim-
kynnum sínum haft fleiri slíkar
skepnur, en aðeins notað þessa
einu til reiðar á leið til byggða,
en áburðar heim aftur. Köttur
þessi var eina skepnan af þessu
liði, sem lagði illt til manna, en
hún var þeirrar náttúru, að hún
fylgdist grannt með því, hverj-
ir ekki fengu nýjar flíkur í jóla-
gjöf, og þá át hún með húð og
hári eða hirti og hafði burtu
með sér. Ef einhver var svo illa
staddur, að honum var engin
spjör gefin, átti hann ekki nema
einn kost þess að bjarga sér und-
an kjafti og klóm kettunnar, og
lá sú lausn þó hvergi nærri í
augum uppi né var á allra vit-
orði. Enda hefur oft verið erfitt
um vik með framkvæmd henn-
ar. En hún var sú, að fara með
horn, fullt af hlandi, og skvetta
úr því í það rúm, þar sem við-
komandi leit fyrst dagsins ljós.
En yfirleitt var vel fyrir því
séð, að menn færu ekki í jóla-
köttinn, eins og það var kallað;
jafnvel örvasa niðursetningar
fengu oftast einhverja flík um
jól. Sjá má af þessu, að þrátt fyr-
ir allt hefur jólakötturinn mörg-
um manninum hjálpað, sem ella
hefði verið settur hjá.
Hvergi hef ég séð það í heim-
ildum, að jólasveinar hafi hirt
börn og stungið í poka sína og
haft með sér heim. Upp á síð-
kastið hefur þessu þó iðulega
verið haldið fram, og það ekki
sízt af dárum í búningi heilags
Nikulásar. Mun ruglingur þessi
einkum stafa af því, að jólasvein-
ar hafa oft verið ranglega kennd-
ir við Grýlu og öðrum hvorum

■ \

v A R 1) t t v
V'IT-AMIN
SCiN i’OOO

TIL AUKINS YNDISÞOKKA
GLÓBUS h.f. Vatnsstíg 3, - sími 11555
VIKAN 50. tbl. — 37
og. |aor- oerc)ix). ertrt fegAir
rt
Þrjú skref til að auka og vernda ungleika húðarinnar -— eingöngu
Yardley. — 1. Djúpt hreinsandi krem; 2. Frískandi andlitsvatn,
sem gefur húðinni unglegan blæ; 3. Næringarkrem, sem gerir
húðina heilbrigða og silkimjúka; Síðan — lítið í spegil og sjáið
hinn undraverða árangur.
Fyrir venjulega og þurra húð: Dry Skin Cleansing Cream.
Skin Freshner. Vitamin Skin Food.
Fyrir feita húð: Liquefying Cleansing Cream. Astringent Lotion.
Vitamin Skin Food.
YARDLEY