Vikan - 19.10.1967, Page 24

Hann
þurfti
ekki annað
Framhald af bls. 13.
þeirra Gísli Sigurbjörnsson, fékk
því til leiðar komið, að hann fengi
að reyna sig á leiksviði í hlutverki
þjónsins.
En líklega hafa fáir notfært sér
betur lítið þjónshlutverk en Alfred.
Helztu eiginleikar hans sem leikara
komu þá þegar í Ijós. Guðbrandur
Jónsson, prófessor, var á þessum
tíma leikgagnrýnandi og komst
skemmtilega að orði í umsögn sinni
um þjóninn: „Vel lék Alfred And-
résson þjóninn; hann þurfti að kalla
ekkert að segja og tókst það fram-
úrskarandi vel!"
Þetta voru orð að sönnu og átti
eftir að koma betur í Ijós síðar.
Ollum ber saman um, að Alfred
hafi ekki þurft annað en sýna sig
til þess að áhorfendur færu að
hlæja. Haraldur Björnsson segir f
bók sinni, „Sá svarti senuþjófur"
frá skemmtilegu atviki, sem sýnir
þetta glöggt:
„Alfred Andrésson lék Hróbjart
(í Skugga-Sveini), og meðan hann
var á sviðinu sást ekkert annað.
Allir íslendingar þekkja Alfred And-
résson Hann er líklega bezti gam-
anleikari sem við höfum átt, og
ef hann hefði verið erlendis hefði
hann orðið heimsfrægur. Hann hafði
þann fágæta eiginleika, að hann
þurfti blátt áfram ekki að hreyfa
sig til þess að áhorfendur yrðu
máttlausir af hlátri. Ég hafði upp-
runaiega ætlað að nota hann til
að leika skrifarann í réttinum líka
til að spara leikara. En á æfingum
tók ég eftir þvf, að ef einhver var
f salnum þá engdist hann sundur
og saman af hlátri strax og Alfred
kom inn á sviðið, þótt hann segði
ekki eitt einasta orð.
— Ég get ekki haft þig í þessu
hlutverki, sagði ég við hann. Þetta
er alvarlegt atriði og salurinn ligg-
ur emjandi af hlátri.
— Nú, ég geri ekkert, sagði
hann.
— Nei, þú gerir ekkert. Þú ert
bara svona. Þú veizt hvað þitt and-
lit hefur að segja.
Og allt og sumt sem hann gerði
var að sitja og skrifa . . ."
Brynjólfur Jóhannesson tekur f
sama streng í bók sinni, „Karlar
eins og ég":
„ . . . Hann var svo vinsæll að
af bar. Og það var segin saga, þó
hann gerði ekki nema sýna sig —
að bá gall við óstöðvandi hlátur".
24 VIKAN 42'tbl'
TVEIR HEIMSFRÆGIR
STÓRSNILUNGAR.
En enginn verður óbarinn biskup.
Alfred varð ekki þjóðfrægur gam-
anleikari á einu kvöldi. Hann þurfti
eins og flestir aðrir að sigrast á
ýmsum torfærum á leið sinni að
settu marki, fikra sig áfram hægt
og hægt. Annað hlutverk hans var
lögregluþjónn í „Draugalestinni".
Hann þótti handjárna Friðfinn Guð-
jónsson einkar fimlega, en annars
var þetta ekki öllu veigameira hlut-
verk en þjónninn. Fyrsta meirihátt-
ar hlutverk sitt lék Alfred í barna-
leikritinu „Litli Kláus og Stóri Kláus",
og þar söng hann í fyrsta sinn.
1932 lék Alfred f „Silfuröskjun-
um" eftir John Galsworthy og „Af-
ritinu" eftir Helge Krogh. Hann
vakti enga sérstaka athygli áhorf-
enda, og gagnrýnendur voru spar-
ir á hrósið. Gagnrýnandi Morgun-
blaðsins, Kristján Albertsson, sagði
að leikur hans í einu af aðalhlut-
verkunum í „Silfuröskjunum" hafi
verið „daufur, einhljóða og syfj-
andalegur".
En jafnt og þétt stígur hann í
áliti hjá áhorfendum og gagnrýn-
endum. Þetta sést vel, ef teknar
eru þrjár klausur úr leikdómum
eftir dr. Guðbrand Jónsson frá þess-
um árum:
,,A.A. var snotur í hlutverki hálf-
hryggbrotins elskhuga." (Karlinn í
kassanum, 1931—32)
„A.A. lék kolsvartan halablá-
mann og náhvítan og uppstrokinn
skraddara með Ijómandi góðri
kýmni." (Réttvísin gegn Mary Dug-
an, 1932-33)
„A.A. lék revy-höfundinn af
hreinni snilld." (Karlinn f krepp-
unni, 1933).
Alfred byrjaði snemma að flytja
gamanþætti og vísur á skemmtun-
um bæði einn og með öðrum. Bryn-
jólfur Jóhannesson segir í bók sinni
frá einu af fyrstu skiptunum, sem
Alfred kom fram á þann hátt:
„A þessum árum kom Sigurjón
Pétursson frá Álafossi upp einasta
útileikhúsi, sem ég veit til að hafi
starfað hér á landi. Þar var sæmi-
legt yfirbyggt leiksvið, en áhorf-
endur sátu í stórri grasigróínni
brekku gegnt sviðinu. Þarna hélt
Sigurjón skemmtanir á sumrin til
ágóða fyrir sundlaugarbyggingu á
Álafossi, og fékk hann mig oft og
iðulega til að koma þar fram.
Eitt sinn sem oftar átti ég að
skemmta á Álafossi og fékk þá
ungan og álitlegan gamanleikara,
sem að vísu var þá lítið þekktur,
til að flytja með mér stuttan skop-
þátt. Sigurjón hafði jafnan þann
sið að kynna skemmtiatriði sín sjálf-
ur. Og þegar kom að okkur vatt
hann sér fram á sviðið og sagði:
— Jæja, þá er nú komið að hinni
stóru stund. Hingað eru sem sé
komnir tveir stór-leiksnillingar til að
skemmta okkur, báðir næstum
heimsfrægir menn. Það er vinur
okkar gamli, Brynjólfur Jóhannes-
son og hinn ...
En hér rak Sigurjón í vörðurnar
og mundi nú ekki hvað hinn snill-
ingurinn hét. Hann varð að kalla
til mín inn fyrir fortjaldið:
— Heyrðu, hvað heitir hann nú
aftur þessi?
— Alfred, anzaði ég.
— Alfred, já einmitt, Alfred. —
Brynjólfur og Alfred — og takið þið
nú vel á móti þeim.
Sigurjón stjórnaði því sjálfur að
röggsamlega væri klappað fyrir
okkur, og við „snillingarnir" flutt-
um þennan þátt oft saman síðan.
En eftir þetta leið ekki á löngu unz
allir þekktu Alfred Andrésson."
PRENTSMIÐJUDANSKA OG
YRJÓTTUR TVÍDFRAKKI.
Veturinn 1933—'34 leikur Alfred
hvert hlutverkið á fætur öðru, og
upp frá því má segja, að hann fylli
flokk helztu leikara bæjarins. Eitt
bezta hlutverk sitt lék hann þennan
vetur, Hallvarð í „Manni og konu"
eftir Jón Thoroddsen. Þetta hlutverk
lék hann oftast sinna hlutverka eða
alls 82 sinnum. Hann lék bráð-
skemmtilegan vinnumann í „Við
sem vinnum eldhússtörfin", og einn-
ig Preben Klingenberg í leikritinu
„Á móti sól" eftir Helge Krogh. —
Lárus Sigurbjörnsson segir f grein
sinni, að það hlutverk hafi markað
tímamót á leikferli Alfreds.
Næsta vetur lék Alfred í þremur
af fjórum leikritum, sem Gunnar
Hansen setti á svið fyrir Leikfélag
Reykjavíkur. Einnig lék hann Kristj-
án búðarmann í „Pilti og stúlku",
er Indriði Waage setti á svið. Möll-
er kaupmann lék Gunnar Hansen
og vakti hrognamál þeirra sitt með
hverju móti mikla kátínu leikhús-
gesta. íslendingurinn talaði prent-
smiðjudönsku eins og hún gerist
hvað bezt og skemmtilegust, en
Daninn fslenzku — eins og kartafla
stæði föst í hálsinum á honum.
Það var einmitt um þetta leyti
sem Alfred kynntist eiginkonu sinni,
Ingu Þórðardóttur, og frásögn henn-
ar af fyrsta fundi þeirra hljóðar
SVO:
„Við minnfumst oft með kímni
okkar fyrstu kynna, sem voru í
rauninni svo ólík daglegri fram-
komu okkar. Þetta var á fínum
dansleik á Borginni. Við næsta borð
sat huggulegur hrokkinkollur. Ég
fór eitthvað að horfa á hann, og
þá hneigði hann höfuðið í áttina
til mín eins og hann vildi bjóða
mér upp í dans. Ég var nýkomin
frá Danmörku og hugsaði með mér:
„Það eru nú meiri dónarnir þessir
Islendingar, að nenna ekki einu
sinni að standa á fætur til að bjóða
upp dömunum". Ég geri mér því
lítið fyrir, fitja upp á nefið og rek
út úr mér tunguna framan í hann.
Þegar næsti dans hefst — kemur
þá ekki maðurinn til mín og hneig-
ir sig nú pent og fallega. Fer bara
vel á með okkur, nema hvað ég
botna ekkert í því, að hann talar
tóma prentsmiðjudönsku.
Það kom í Ijós, að þetta var Al-
fred Andrésson, upprennandi gam-
anleikari og hafði nýlega leikið
Kristján búðarmann í „Pilti og
stúlku".
Það má segja, að þetta hafi ver-
ið fastmælum bundið hjá okkur
strax við fyrsta fund. En þótt at-
vikið á Borginni lýsi fyrstu kynnum
okkar, þá hafði Alfred komið við
sögu lífs míns áður með dálítið
óvenjulegum hætti:
Veturinn 1931 var ég hér í
Reykjavik í sex mánuði. Stundum
kom fyrir, að ég mætti ungum, mjög
alvarlegum manni á Laugaveginum
í hádeginu. Hann leit aldrei á mig,
leit I rauninni hvorki til hægri né
vinstri. Hann var klæddur yrjóttum
tvídfrakka. Ég reyndi eftir beztu
getu að vekja athygli hans á mér,
en það var ekki nokkur leið.
Löngu síðar spurði ég Alfred,
hvort ekki væri hugsanlegt, að hann
hefði gengið þarna upp Laugaveg-
inn í hádeginu. Jú, auðvitað gat
það verið. Þá spurði ég hann, hvort
hann hefði átt yrjóttan tvídfrakka.
Nei, hann mundi ekki eftir því.
Enn síðar var ég stödd hjá svil-
konu minni. Hún var að sauma
kápu handa dóttur sinni upp úr
gömlum frakka. Þegar ég sá rytj-
urnar af honum, þekkti ég strax
efnið. Ég spurði hvar hún hefði
fengið þennan frakka. Og svarið
kom um hæl: Alfred hafði gefið
henni hann . .."
☆