Vikan - 28.01.1971, Blaðsíða 24

í fyrsta sinn í sögunni birtu bæði Time og Newsweek titilgreinar um ísland; Paris Match og
Epoca komu með myndasyrpur upp á margar síður, og dagblöð jafnt austan hafs og vestan
fylltu útsíður sínar dag eftir dag með fslandsfréttum.
Byltingin gerði að verkum
að ísland fékk slíka auglýsingu
í heimspressunni, að annað eins
hafði aldrei borið við áður, eða
neitt nálægt því. Fyrir hafði
að vísu komið allt frá land-
námstíð, að nafni landsins hafði
skolað upp á alþjóðavettvangi,
til dæmis í sambandi við Snorra
Sturluson og Leif heppna (þá
sjaldan er þeir voru ekki tald-
ir Norðmenn), og síðar höfðu
Hekla, Geysir, Albert Guð-
mundsson, Huseby, Surtsey og
jafnvel Laxness orðið til þess,
að einstaka sinnum hafði ver-
ið minnzt á ísland í heimsfrétt-
unum. Þorskastríðið við Breta
hefur orðið til þess að athygl-
in beindist meira að íslandi en
nokkru sinni fyrr, þó ekki
meira en svo að flestir útlend-
ingar, sem á annað borð höfðu
heyrt landsins getið, lifðu í
gang til landsins, enda komu
þeir í stríðum straumum.
Fréttastofnanir og fjölmiðlun-
artæki fluttu dag eftir dag
stöðugar fréttir frá atburðun-
um á íslandi og krydduðu frá-
sögnina með þáttum úr sögu
landsins og frásögnum af
menningu þess og atvinnuhátt-
um.
Viðbrögð erlendra stjórnar-
valda við byltingunni voru
með ýmsu móti. Þegar Banda-
ríkjastjórn um síðir náði sam-
bandi við yfirmenn liðs síns á
Keflavíkurflugvelli, var þeim
skipað að gera ekkert í málinu
annað en vera við öllu búnir.
Bandarískar, brezkar og norsk-
ar flotadeildir fengu í kyrrþey
skipanir um að færa sig nær
ströndum landsins. f Bandaríkj-
unum kröfðust Reagan, John
Wayne og fleiri slíkir að Banda-
Forsætisráðherra Sovétríkj-
anna: Da da da. Auðvitað. Þú
getur verið viss um, að ekkert
það gerist, hvorki á mínum
helmingi hnattarins eða þínum,
sem ég ekki frétti á undan þér.
Forseti: Oh, come on. Ekki
þetta bévítans gort. En svo ég
komi beint að efninu: þetta er
jú á mínum helmingi af kúl-
unni okkar, svo ég noti þín eig-
in orð. Ég þarf varla að taka
fram að við lítum grafalvarleg-
um augum á öll hugsanleg af-
skipti ykkar af málinu.
Ráðherra: Við erum blásak-
lausir af þessu og verðum það
framvegis. Þetta er þín kaka.
Ég skal meira að segja kalla
burtu herskipin mín, sem hafa
verið að slaga þarna í kring
undanfarið, svo að þínir menn
geti verið rólegir. Auðvitað
in ár, sem væri eðlileg afleið-
ing einhæfra atvinnuvega og
óhentugs stjórnarkerfis. The
Economist benti á í leiðara, að
þessi eyja hefði í sjö hundruð
ár verið nýlenda ríkja á meg-
inlandi Evrópu og hefði því, er
hún loks hlaut sjálfstæði, tekið
það ráð að stæla umhugsunar-
laust h'ið kapítalíska efnahags-
kerfi Evrópuþjóða, enda hefði
yfirstétt eyjarinnar, hálfdönsk
að ætt og í anda, verið nógu
snarráð að snúast í lið með
frelsisbaráttunni, þegar séð
varð að hún yrði ekki stöðv-
uð og þannig haldið ítökum
sínum. En, sagði The Econo-
mist, Island er of fámennt og
fátækt til að nokkurt fjármagn
hafi getað myndazt þar í einka-
eign, og afleiðingin varð stór-
hlægileg skrípamynd af kapí-
talísku efnahagskerfi, sem fólst
Pegap byifrng wap get*b í Reykjawík * 3
þeirri trú, að hér byggju Eski-
móar í íglóum en hvítabirnir
og rostungar gengju ljósum log-
um á landinu sjálfu og með
ströndum þess.
En nú bar heldur nýrra við.
í fyrsta sinn í sögunni birtu
bæði Time og Newsweek cov-
er stories um ísland, Paris
Match og Epoca komu með
myndasyrpu og dagblöð
jafnt austan hafs og vestan
fylltu útsíður sínar dag eftir
dag með íslandsfréttum. Þar
eð ferðabanninu var aflétt
jafnskjótt og byltingarstjórnin
þóttist sjá að hún mætti ekki
verulegri andstöðu í bráð, áttu
erlendir fréttamenn greiðan
ríkjamenn bældu byltinguna
þegar á bak aftur með hervaldi
samkvæmt bandarískri erfða-
venju og Monroe-kenningunni.
Yfirlýsingar byltingarstjórnar-
innar um óbreytta utanríkis-
stefnu róaði menn ósegjanlega
í höfuðborgum Vesturveldanna,
og raunar víðar. Óstaðfestar
fregnir hermdu, að Bandaríkja-
forseti hefði án tafar hringt í
forsætisráðherra Sovétríkjanna
á beinu línunni, og að þeir
hefðu ræðzt við eitthvað á
þessa leið:
Bandaríkjaforseti: Hello Al-
ex, old chump. Þú ert auðvitað
búinn að heyra fréttirnar frá
Iceland?
verðum við að skammast eitt-
hvað í Prövdu og hjá Samein-
uðu þjóðunum, ef þið steypið
þessari nýju stjórn, en við ætt-
um nú að vera orðnir nógu
kunnugir til að taka ekki svo-
leiðis alvarlega.
Forseti: Alltaf vissi ég þetta,
Alex. Þú ert maður eftir mínu
höfði. Þú ættir nú líka að geta
munað okkur hve nærgætnir
við vorum við þig í þessu ha-
varíi með Tékkóslóvakíu.
Fréttastofnanir út um heim
sögðu yfirleitt hlutlaust frá at-
burðum og af áberandi var-
færni. Mörg Vesturlandablöð
lögðu áherzlu á erfiðan efna-
hag dvergríkis þessa undanfar-
í því að svokallaðir atvinnu-
rekendur ráku fyrirtæki svo að
segja eingöngu með fé, sem
kríað var af almenningi gegn-
um banka og ríkissjóð og ým-
ist kallað lán eða styrkir; ef
vel gekk, hirtu atvinnurekend-
urnir gróðan óskiptan, en ef
þeir fóru á hausinn, sem var
langtum algengara, bar ríkið
— ergó almenningur - tapið.
Der Spiegel lét þess getið, að
byltingin hefði trúlega engu
síður stafað af að ísland hefði
verið komið í hönk stjórnmála-
lega; flokksræði hefði verið
fyrir löngu búið að útrýma
öllu raunverulegu lýðræði í
landinu og prófkosningarnar,
i
24 VIKAN 4. tbi.