Vikan - 19.08.1971, Blaðsíða 10

Rétt fyrii’ jólin árið 1913
vatt ílalskur múrari, Vin-
cenzo Prugia að nafni, sér
inn til fornsala nokkurs í
Flórens og sagði umbúða-
laust:
„Viltu kaupa af mér mál-
verkið af Monu Lísu“?
Fornsalinn liló og hélt,
að um spaug eitt væri að
ræða. En þegar múrarinn
liélt því stöðugt fram, að
hann ætli hið upprunalega
og ósvikna málverk af
Monu Lísu, vaknaði for-
vitni fornsalans. Honum
var mætavel kunnugt um,
að margt einkennilegt gat
gerzt í sambandi við fræg
málverk, eftirlikingar af
þeim og frummyndir. End-
irinn varð ]iví sá, að forn-
salinn lofaði að koma lil
múrarans daginn eftir.
Fornsalinn liafði vaðið fyr-
ir neðan sig og tilkynnti
Iögreglunni um málið. Síð-
an hélt hann á fund múr-
arans og honum fylgdu á
laun fjölmargir lögreglu-
menn.
Kraf taverkið gerðist!
Fornsalinn var ekki fyrr
kominn inn úr dyrunum,
en við honum hrosti meist-
araverk Leonardos da Vin-
cis. Við rannsókn málsins
kom í ljós, að Perurgia
hafði fengið vinnu í stutt-
an tima í Louvrehöllinni i
Frakklandi. Og einn mánu-
dagsmorgun, þegar höllin
var lokuð fyrir almenning,
gekk hann þangað inn,
stakk málverkinu undir
handlegginn og gekk með
])að út. í staðinn Iét hann
nokkuð góða eftirlikingu.
I tvö ár hafði hann haft
hana fvrir sig í þakher-
berginu sínu. Það nægði til
að heilla hvern mann. Sið-
ar skýrði hann svo frá við
réttarhöld, að hann hefði
stolið meistaraverkinu af
])ví, að hann langaði til
])ess, að ítalia eignaðist aft-
ur einn af þeim dýrgripum,
sem Napoleon Frakklands-
keisari stal.
Na])oleon hafði vissulega
tekið traustataki allmörg
ítölsk listaverk, en ekki
Monu Lísu. Franz I. Frakk-
landskonungur hafði keypt
hana af Leonardo sjálfum,
eða erfingjum hans, fyrir
4000 gullflórínur.
ítalska stjórnin sendi
Monu Lísu aftur til Frakk-
lands, en ekki fyrr en Vic-
tor Emanúel Ítalíúkonung-
ur hafði komið til Róma-
horgar til að sjá hana og
heiðursvörður hafði heils-
að henni með bvssum sín-
um.
Hinn 4. janúar árið 1914
var hún aftur komin upp
á vegginn i Carrésalnum í
Louvre-safninu, og þar
hangir hún enn þann dag
í dag, og er eina málverk-
ið ])ar, sem hefur sérstak-
an lífvörð.
Mona Lisa liefur haft
gevsilegt aðdráttarafl allt
frá fyrstu tíð. Þegar á tím-
um Leonardos sjálfs sagði
listfræðingur nokkur um
hana:
„Þetta málverk er frem-
ur guðlegl en mannlegt.
Þetla er í rauninni alls ekki
málverk, heldur eitthvað
annað og meira“.
Flciri eftirmyndir liafa
verið gerðar af Monu Lísu
en nokkru öðru málverki.
Vitað er um nálega 60 eftir-
myndir á fyrstu öldinni eft-
ir dauða Leonardos. Og
þeir sem komið hafa í Lou-
vre-safnið hafa ugglaust
tekið eftir, að slór hópur
manna stendur daglega
með trönur sínar fyrir
framan málverkið og reyn-
ir að líkja eftir snilld meist-
arans. Og árangur þessara
iðjusömu inanna ber snilld
Leonardos fagurt vitni. Að-
eins örfáum tekst að líkja
eftir myndinni svo að
nokkru nemi.
Vitað er hver var fyrir-
mynd meistarans að ])essu
málverki. Eiginkona kaup-
mannsins Lanobi del Gia-
condo frá Neapel sat fyrir,
og myndin átti að vera af
henni. En samkvæmt frá-
sögnum og lýsingum var
fyrirmyndin ekki í lifanda
10 VIKAN 33. TBL.