Vikan - 30.09.1971, Qupperneq 6

Voldugasti maður
Bandaríkjanna
-hálfáttræöur einræöisherrí
• í WASHINGTON, höfuð-
borg Bandaríkianna. búa um
tvær milljónir manna. Þessa
dagana doka margir þeirra við
framanvið risabyggingu, sem
verið er að reisa við Pennsyl-
vania Avenue í borginni miðri.
Ekki til að dást að bygging-
unni — aðrar eins hafa sézt.
Menn doka við til að spyrja.
• Og til þess hafa þeir ástæðu.
Hér ætlar J. Edgar Hoover,
hinn frægi yfirmaður FBI, að
draga saman og setja í skjala-
safn allar þær persónulegu
upplýsingar um bandariska
borgara, sem þúsundir njósn-
ara hafa dregið saman undan-
farna áratugi Mikið af þessum
upplýsingum byggist að vísu
á óstaðfestum kviksögum.
• Er ég á þessari skrá? And-
styggileg spurniríg.
• Hve margir bandarískir
borgarar eru á skránni hjá FBI?
Ekki ástæðulaus spurning.
• Þeir hljóta að skipta millj-
ónum. Gólfflötur skjalasafns-
ins talar sínu máli þar um. Svo
og svo margir fermetrar segja
kannski mörgum ekki mikið,
en þegar í ljós kemur að gólf-
flötur skjalasafnsins er álíka á
stærð og tólf knattspyrnuvellir,
verður ljóst að hér er ekki um
að ræða neitt smáræði. f sam-
bandi við safnið er datamask-
ína, sem á svipstundu getur
sagt til um hvort upplýsingar
um einhverja manneskju fyr-
irfinnast þar eður ei. Sé mann-
eskjan í safninu, skilar data-
vélin jafnframt mikilvægustu
upplýsingum um hana.
• Engum finnst teljandi til
tíðinda að databankinn haldi
sinni köldu hendi yfir glæpa-
lýð landsins, en hitt þykir
skuggalegra að hann inniheld-
ur upplýsingar um alls konar
fólk. Enginn getur treyst því
að hann sé þar ekki á skrá. Þar
geta verið upplýsingar, réttar
eða rangar, sem geta skaðað
álit hlutaðeigandi um alla fram-
tíð, ef uppvísar verða. Og vald-
ið til að láta „leka“ liggur í
hendi eins manns — Edgars
Hoovers, sem nú er sjötíu og
sex ára.
• En Edgar Hoover er ábyggi-
legur. Aðeins einu sinni hefur
hann látið leka. Niðrandi upp-
lýsingar um Martin Luther
King voru látnar ná til blað-
anna. En hvort sem lekur eður
ei, þá er óhögguð sú staðreynd,
að valdið í höndum Hoovers er
gífurlegt. Það vita allir og reyna
því flestir að forðast árekstra
við hinn volduga mann.
• Edgar Hoover er sjötíu og
sex ára gamall. Eru þá engin
takmörk fyrir því, hve gamall
yfirmaffur FBI megi vera? Jú,
aldurstakmörkin eru til. Eng-
inn bandarískur ríkisstarfsmaff-
ur má vera í starfi lengur en
til sjötugs. En hvað gerffist
þegar Johnson var orffinn for-
seti eftir John Kennedy myrt-
an? Hoover var aff verffa sjö-
tugur, en nýi forsetinn gat ekki
hugsaff sér aff vera án hans.
Melff sérstakri tilskipan fékk
Hoover undanþágu til aff vera
eins lengi viff störf og verkast
vildi. Johnson forseti á aff hafa
sagt:
— Ég vil ekki fá þaff á mína
könnu aff útnefna eftirmann
hans! Ég vona að hann endist
út mína forsetatíð.
• Edgar Hoover hefur enga
afstöðu tekið í flokkapólitík.
Þess vegna er ólíklegt að skrá-
in hans skelfilega verði notuð
í pólitískum tilgangi. En þegar
aðstaða FBI og hans sjálfs er
höfð í huga, hefur hann engu
að síður verið eins konar stjórn-
málamaður, og það ekki neinn
smáfiskur. Hann hefur verið
tiltölulega óháður stjórninni,
hvort heldur sem demókratar
eða repúblíkanar hafa verið
við völd, og komið ótrúlegustu
hlutum í kring. Gagnstætt því
sem er um aðra ríkisstarfs-
menn, þá njóta starfsmenn FBI
ekki mikils öryggis gegn því
að þeim sé sagt upp, en fá í
staðinn óvenju há laun. Það
skiptir miklu að geta verið
fljóthentur að kveða niður alla
tilhneigingu til spillingar, póli-
tískrar starfsemi, svika og aga-
brota án tafar, og án þess að
þurfa að standa í þreytandi
stappi við lögfræðinga og
stjórnarvöld. Til að tryggja
þetta hefur Hoover gert sig að
algerum einræðisherra yfir FBI
og heldur starfsfólkinu í járn-
greipum. Það er engu líkara
en bergmáli um gangana í að-
alstöðvunum: — Hvað svo sem
þið gerið, þá gætið þess að
lenda ekki í árekstri við hús-
bóndann!
• Mörg dæmi hafa sannað
hve mikið vald yfirmanns FBI
er. Þannig var skipt um menn
í stöðu fulltrúa stofnunarinn-
ar í Hvíta húsinu þegar eftir
morðið á John Kennedy. Það
kom eins og þruma úr heið-
skíru lofti, án nokkurs fyrir-
vara. Hvers vegna? Sá nýút-
nefndi, Carther D. Loach, var
vinur nýja forsetans frá fornu
fari. Og Edgar Hoover var ekki
seinr; á sér að grípa tækifærið.
Mannaskiptin leiddu til þess,
að honum tókst að styrkja völd
sín enn að mun. Hann gat nú
borið erindi sín undir forset-
ann milliliðalaust, en hafði áð-
ur þurft að leggja þau fyrst
fyrir ýmsa millimenn, en svo
vildi til að sá helzti þeirra var
maður, sem Edgar Hoover geðj-
aðist ekki að. Og Johnson for-
seta ekki heldur.
• Alla sína embættistíff hef-
ur Edgar Hoover kerfisbundiff
unniff aff þvi aff styrkja og efla
völd sín og stofnunar sinnar.
Þegar stúdentaóeirðirnar skóku
Bandaríkin 1970, lét hann í
ljósi þá skoðun aff stúdentarn-
ir væru „ógnun viff öryggi sam-
félagsins og þjóffarinnar“. Hann
krafffist aukinna fjárframlaga
til aff FBI gæti mætt þessari
nýju ógnun, og þingiff lét ekki
6 VIKAN 39. TBL.