Vikan - 15.06.1972, Síða 26

DALURINN
MINN í
SUEKKAÐRI MYND
Rætt við Guðrúnu frá Lundi
Ég sé persónur mínar fyrir mér, alveg eins og
þegar ég horfi á þig núna. Og landslagið. í
mörgum sögunum líkist það landslaginu aust-
an við Skagafjöröinn, í einni eða tveimur þó
Skaganum. Nema ég teygði eitthvað úr hon-
um í sögunni, þótt hann sé langur eins og
hann er.
Það er kunnara en frá þurfi að
segja að engan islenskan
rithöfund er meira látið með á
opinberum vettvangi, jafnt hér
heima sem erlendis en
nóbelsskáldið okkar Halldór
Laxness. Þó eigum við rithöfund,
sem nýtur enn meiri hylli islenzks
almennings en Halldór. Sá rit-
höfundur er Guðrún Árnadóttir
frá Lundi, sem meira er lesin af
islenskum almenningi en nokkur
kollegi hennar á ritvellinum.
Guðrún, sem nú er nærri
hálfniræð að aldri, dvelst um
þessar mundir á heimili dóttur
sinnar i Efstasundi hér i borg.
Hún er enn vel ern og skrifar
fullum fetum þótt sjónin sé tekin
að bila. Við röbbum fram og
aftur um uppvaxtarár og búskap
hennar fyrir norðan, um fyrstu
skáldsögu hennar, Dalalif, sem
hún skrifaði drög að þegar i
bernsku, sem flestir útgefendur
vildu ekki lita við en varð met-
söiubók er hún loksins kom út.
Lifssaga Guðrúnar minnir
óneitanlega á ævintýri, en sjálf
lætur hún litið yfir ritframa
sinum, litur á hann með jafnaðar-
geði og húmor eins og hvað
annað, sem fyrir hana hefur borið
um ævina.
Við byrjuðum á þvi að spyrja
Guðrúnu um uppvaxtarárin.
— Ég er fædd á Lundi i Stiflu i
Skagafjarðarsýslu, þriðja júni
1887, sagði Guðrún. — Þar var ég
þangað til ég var ellefu ára. Þá
fluttist ég lengra inn með
firðinum, á Höfðaströndina. Að
Enni á Höfðaströnd. Þá vikkaði
ósköp mikið sjóndeildarhring-
irinn. Dalurinn var svo út úr og
ósköp fáir sem komu. En á
Ströndinni voru svo mörg býli og
svolitlir kaupstaðir þarna rétt
hjá. Það var ósköp mikið sport að
koma þangað, þótt þetta væru
ekki nema litil þorp. örlitlar
búðir og nokkur hús. Þrjú iveru-
hús held ég hafi verið i öðrum
kaupstaðnum en tvö i hinum. Og
svo voru bara torfkofar.
— Og bjó fólk i þeim?
— Já, já, já. Mér þótti
óskaplega tilkomumikið að koma
þarna. Þe'ta voru Hofsós og
Grafarós. Grafarós er alveg
horfinn núna. En Hofsós er nú
orðinn bara mikið þorp.
— Hve lengi áttuð þið heima á
Höfðaströnd?
— Þar vorum við i fimm ár. Og
svo fluttum við yfir fjörðinn. Á
Skaga. Þá kom ég við á Drang-
eyjarfjöru, varð svo fræg. Ég
TEXTI: DAGUR ÞORLEIFSSON
svaf þar i þrjá klukkutima. Við
fórum auðvitað á árabát, stórum
árabát, og það var stansað þarna
á fjörunni. Og svo var siglt á
Skaga. Fékkst þá byr, og var
siglt þangað. Það var afskaplega
gaman. Þar var ég hjá foréldrum
minum i fjögur ár, sem heima-
sæta, og svo fór ég út i heiminn.
Fram i fjörðinn, fram i
Vailhólmann. Þar var ég fyrst
kaupakona. Um haustið flutti ég
vestur að Þverárdal i
Húnavatnssýslu. Þar kynntist ég
manninum minum sem varð, það
var svo sem ek!;i beðið með það,
að leggja út i lifið. Svo fórum við
að hugsa til að búa saman, eins og
gengur. Við vorum fyrst i
Bólstaðarhlið, það er þarna
fremst i Langadalnum. Við
vorum þar i nokkurskonar hús-
mennsku, fórum svo að búa á
parti á Þverárdal, bjuggum þar i
tvöár. Það var nú litill búskapur.
Það voru fáar jarðir þá að fá. Þá
fluttum Eið á fjallakot þarna
frammi á Vatnsskarðinu, sem
kallað er. Það heilir Valabjörg.
Við vorum þar i sjö ár. Það var
nú harðbýliskot, en þetta gekk
samt einhvernveginn. Svo
fluggum við út á Skagann. Þar
var allt mitt fólk og mig langaði
út eftir. Þar bjuggum við i
sautján ár. Svo fluttum við inn á
Sauðárkrók, og þar hef ég átt
heima siðan. Það eru nú komin
yfir þrjátiu ár.
— Var ekki erfitt að komast af á
þessum litlu kotum?
— Jú, þetta var ósköp erfitt.
Það þætti alveg ólifandi núna, það
er ég viss um. Maður hafði til
hnifs og skeiðar, en ekkert þar
MYND: EGILL SIGURÐSSON
fram yfir. En svo þegar við
komum út á Skaga, þá voru nú
börnin farin að stækka, og þá fór
okkur að liða betur. Hann var
ósköp mikið gefinn fyrir smiðar.
maðurinn minn, og hann fór þá að
vinna utan heimilisins, ég baslaði
þá heima með krakkana.
Náttúrlega var það böslu-
búskapur, en samt fór okkur að
liða betur.
— Hvenær byrjaðirðu að
skrifa?
— Ég byrjaði nú að skrifa strax
og ég fór að snerta á penna. Þá
fór ég að byrja að klóra þessa vit-
leysu. Og það var nú ekki fyrr en
ég kom inn á Ströndina. Ég var
ekkert farin að snerta á penna,
þegar ég flutti þangað, ellefu ára.
Það var engin kennsla i
Fljótunum. Eldri systrum
minum voru bara gefnar
forskriftir i bækur, það gerðu
menn, sem voru vel skrifandi.
Nú, svo geymdi ég nú sumt af
þessu, og var búinn að fá ansi
mikinnbúnka. En ég brenndi það
hérumbil allt þegar ég fór að
hugsa-um búskap og að basla við
það. En það varð alltaf slitur
eftir af þessu, sem varð svo
Dalalif, fyrstu bækurnar.
— Þú hefur sem sagt skrifað
drögin að Dalalifi þegar i
bernsku?
— Já, ég gerði það. Og þar er
það dalurinn minn, sem ég skrifa
um, nema bara i stækkaðri mynd.
Stiflan. Ég teygði talsvert úr
henni, og setti svo til þæginda
dálitinn kaupstað fyrir neðan.
Svo fór ég að grufla i þessu
seinustu árin, sem við vorum á
Fravihald á bls. 36.
26 VIKAN 24. TBL.