Vikan - 09.08.1973, Side 43

Framhald af bls. 45
Dag nokkurn, þef,ar hún var
ellefu ára, hitti hún Chouquet
litla, þegar þau voru a& fara I
gegnum þorpiö hérna. Hann sat
grátandi i einu horni kirkju-
garösins vegna þess, aö einhver
félagi hans haföi stoliö nokkrum
aurum frá honum. Hún komst
mjög viö af tárum þessa litla,
efnaöa borgara, eins af þeim
heppnu, sem henni höföu alltaf
fundizt vera langt upp yfir hana
hafnir, likt og hyldýpi væri á milli
hennar og þeirra. Hún gekk aö
honum, og þegar hún heyröi,
hvers vegna hann var aö gráta,
lagöi hún allt sparifé sitt, heila sjö
aura, i löfa hans. Hann tók viö
þeim án nokkurs hiks og þurrkaöi
tárin framan úr sér. Hún varö frá
sér numin af gleði og geröist svo
óskammfeilin aö faöma hann aö
sér i gleði sinni. Þar eö hann var
aö telja peningana af mestu
gaumgæfni, lofaöi hann henni aö
gera þaö. Þegar hún sá, aö hún
var ekki slegin né henni hrundið i
burt, faömaöi hún hann aftur aö
sér. Hún fa&maöi hann með
örmum sinum og hjarta. Svo
hljóp hún á brott.
Hvaö ger&ist i hennar litla kolli
eftir þetta? Varö henni hlýtt til
þessa stráks vegna þess, aö hún
hafði fórnaö honum fjársjóöi
sinum, sem safnaö haföi veriö á
löngum flækingi, eöa vegna þess,
aö hún haföi gefiö honum fyrsta
kossinn? Leyndardómarnir eru
hinir sömu fyrir hina smáu sem
hina stóru.
Mánuöum saman dreymdi
hana þetta horn I kirkjugaröinum
og þennan dreng. I þeirri von, að
henni tækist aö hitta hann aftur,
stai hún frá foreldrum slnum.
Hún dró frá nokkra aura, þegar
hún gat, annaöhvort af borgun
fyrir viðgeröa stólsetu eöa af
peningum þeim, sem hún átti aö
kaupa mat fyrir.
Þegar hún kom til þorps þessa
aftur, haföi hún heila tvo franka i
vasanum. En hún gat aðeins séö
litla lyfsalasoninn á bak við
flöskurnar i búö fööur hans i þetta
skipti. Hún elskaði hann ennþá
meir þarna, þar sem hin lituðu
vötn og gljáandi flöskur voru
henni sem hreinustu töfrar.
Þessi mynd varö henni
ógleymanleg minning. Þegar hún
hitti hann ári siöar, þar sem hann
var aö leik viö skólann ásamt
félögum sinum, þá kastaöi hún
sér i fang hans, greip hann
örmum og kyssti hann af slikri
ákefö, aö hann byrjaði að orga af
hræöslu. En til þess aö friöa hann,
gaf hún honum alla peningana
sina - sjötiu centimur- heilan
fjársjóö, sem hann staröi á
galopnum augum.
Hann tók viö peningunum og
lofaöi henni aö gæla viö sig, eins
og hún vildi.
Næstu fjögur árin gaf hún
honum allt sparifé sitt, sem hann
stakk I vasa sinn meö hreinni
samvizku i skiptum fyrir gefna
kossa. Stundum fékk hún honum
fimmtán cent, stundumxfjörutiu
og einu sinni aðeins fimm og
hálft. Og hún grét þá af sorg og
auömýkingu, en þaö ár haföi lika
veriö mjög slæmt. I si&asta
skiptiö gaf hún honum fimm
franka pening, stóran pening.
Hann hló af ánægju, þegar h'ann
tók viö honum.
Hún hugsaöi aöeins um hann,
og hann beiö allt^f meö óþreyju
eftir, aö hún kæmi aftur i þorpiö,
og hlakkaöi til peninganna. Hann
hljóp nú alltaf á móti henni, og
þaö fyllti hjarta stúlkunnar
hamingju.
Svo hvarf hann. Foreldrar hans
sendu hann I menntaskóla. Hún
komst aö þvi meö kærilegum
fyrirspurnum. Svo notaöi hún
kænsku sina til þess aö fá foreldra
sina til aö breyta um feröir sinar.
Hún fékk þau nú til þess aö koma
viö i þorpinu, þegar á
skólaleyfum hans stóö. Þetta
tókst henni I heilt ár. Svo sá hún
hann ekki heil tvö ár. Þegar hún
sá hann næst, þekkti hún hann
varla, þvi aö hann haf&i breytzt
svo mjög. Hann var orðinn svo
stór og myndarlegur, i frakka
meö látúnshnöppum og
viröulegur ásýndum. Hann þóttist
ekki sjá hana og gekk stoltur
fram hjá henni.
Hún grét vegna þessa tvo heila
daga, og eftir það þjáöist hún
sifellt.
A hverju ári kom hún hér viö.
Hún gekk fram hjá honum án
þess að þora aö hneigja sig i
kve&juskyni, og hann lét ekki svo
litiö aö lita á hana. Hún elskaði
hann af mikilli ástriðu. Hún sagöi
viö mig: „Læknir, hann er eini
maðurinn, sem ég hef i rauninni
séö á jörðinni. Ég veit varla, aö
aörir menn séu til.”
Foreldrar hennar dóu. Hún hélt
áfram starfi þeirra, en haföi nú
meö sér tvo hunda i staö eins, tvo
hræ&ilega hunda, sem enginn
þoröi aö nálgast.
Dag nokkurn, þegar hún kom
inn I þetta þorp, þar sem hjarta
hennar átti heima, sá hún unga
konu koma út úr lyfjabúð
Chouquets, og leiddi hún man-
ninn, sem hjarta hennar dvaldist
hjá. Þetta var konan hans. Hann
var nú giftur.
Þetta kvöld kastaöi hún sér i
tjörnina i landareign bæjar-
stjórans. Drukkinn maöur náöi
henni upp úr og fór meö hana i
lyfjabúöina. Chouquet yngri kom
niður i slopp sinum til þess aö
stumra yfir henni. Hann gaf ekki i
skyn, aö hann kannaðist neitt viö
hana, en byrjaöi aö losa um föt
hennar og nudda hana. Si&an
sagöi hann haröneskjulega: „Þaö
er heimskulegt af yður a& gera
slikt sem þetta! Þaö er ekki
nauösynlegt 'fyrir yöur aö haga
y&ur eins og skepna!”
Þetta var alveg nóg til þess að
lækna hana. Hann haföi yrt á
hana! Nú var hún hamingjusöm
langan tima. Hann vildi enga
borgun fyrir hjálp sina, en hún
þverneitaöi ööru en aö borga
honum riflega. Og þannig eyddi
hún öllu lifi sinu. Hún óf stólsetur
og hugsaði um Chouquet. A
hverju ári sá hún hann á bak viö
stóru gluggana hans. Hún haföi
þaö fyrir venju aö kaupa öll lyf-
sin hjá honum. A þennan hátt gat
hún nálgazt hann og séö hann og
ennþá gefið honum dálitla
peninga.
Eins og ég sagöi ykkur i byrjun,
dó hún i vor. Eftir að hún haföi
sagt mér sina sorglegu sögu,
grátbaö hún mig aö færa honum,
sem hún hafði elskað af svo
, mikilli þolinmæöi, allt sparifé
sitt, af þvi aö hún hefði aðeins
unniö fyrir hann, eins og hún
orðaöi þaö. Hún haföi jafnvel
soltiö heilu hungri stundum til
þess aö geta lagt eitthvaö til
hliðar handa honum og til að
fullvissa sig um, aö hann hugsaði
aö minnsta kosti einu sinni til
hennar, eftir aö hún væri dáin.
Siðan fékk hún mér tvö þúsund
þrjúhundruð tuttugu og sjö
franka. Ég fékk prestinum tut-
tugu og sjö franka fyrir jarðar-
förinni, en tók hitt meö mér,
þegar hún var búin aö gefa upp
andann.
Næsta dag fór ég til húss
Chouquetts-hjónanna. Þau höföu
rjýlokið viö morgunverö sinn og
sátu þarna hvort á móti öðru, feit
og rauöleit. Af þeim var
meöalalykt, og þau ljómuöu af
sjálfsánægju.
Þau buðu mér sæti og mat, sem
ég þáöi. Siöan byrjaöi ég aö skýra
frá erihdi minu meö hræröri rödd,
fullviss, um aö þau færu aö gráta
eöa snökta.
Þegar þau skildu, aö þessi
flökkukind haföi elskaö, hann,
þessi stólsetuvefari, þessi um-
renningur, þá belgdist Chouquet
út af særðum sjálfsmetnaöi og
gremju, likt hún heföi rænt hann
mannorði hans og áliti heiðvirðs
fólks, einhverju, sem honum væri
dýrmætara en sjálft lifiö!
Kona hans, sem. einnig var
þrútin af reiöi, endurtók I sifellu:
„Þessi betlikerling! Þessi auma
betlikerling! Þessi fyrirlitlega
flökkudrós! Hún kom engum
öörum oröum út ur sér fyrir
æsing.
Hann stóö upp og gekk stórum
skrefum umhverfis boröið. Hann
sagöi við mig: „Hugsiö þér yöur,
læknir! Þaö er hræöilegt, aö
maöur skuli veröa fyrir ööru
eins! Hvaö er hægt aö gera? Ó, ef
ég heföi vitað um þetta, á meöan
hún var enn á lifi, heföi ég látið
taka hana fasta og fleygja henni i
fangelsi. Og ég skal segja þér, aö
ég heföi séö um, aö hún heföi ekki
svo auðveldlega komizt úr þvi.”
Ég varö höggdofa af undrun
yfir endalokum erindis mins.
Ég vissi hvorki, hvað ég átti aö
segja né gera. En ég varö aö ljúka
erindi minu. Ég sagöi þvi: „Hún
fól mér aö gefa yöur allt sparifé
sitt, sem er tvö þúsund og þrjú
hundruö frankar. Þar eö yöur
viröist þaö vera svo ógeöfellt,
sem ég hef þegar sagt yöur, væri
ef til vill betra að gefa fé þetta
fátækum.”
Þau störöu á mig, maöuriiin og
konan, alveg hoggdofa. Ég dró
peningana upp úr vasa minum,
auma, óhreina peninga frá öllum
landshlutum og af öllum gerðum
og myntum. Siöan spuröi ég:
„Hvaö ætliö þiö aö ákveöa?”
Madame Chouquet hóf máls.
Hún sagöi: „En fyrst þetta var nú
siöasta ósk þessarar - þessarar
konu, þá viröist mér, aö erfitt sé
a& neita henni.”
Eiginmaöur hennar, sem enn
var dálltiö ruglaöur, svaraöi:
„Viö gætum alltaf keypt eitthvaö
handa börnum okkar fyrir þessa
peninga.”
Ég sagöi aöeins þurrlega:
„Eins og þiö viljiö.”
Hann hélt áfram: „Já, látið þér
okkur fá þá, þar eö hún fól yöur
þeyta erindi. Viö getum alltaf
fundiö einhverjar leiöir til þess aö
nota peningana til einhvers
góös.”
Ég lagöi peningana á boröiö,
hneigöi mig og gekk út
Næsta dag kom Chouquet til
min og sagði með kaupmanns-
svip: „Hún hlýtur að hafa skiliö
eftir Vagninn sinn hérna, þessi -
þessi - þessi kona. Hvað ætliö þér
yöur aö gera viö vagninn?”
„Ekkert,” sagöi ég. „Takiö þér
hann, ef þér óskiö þess.”
„Já, þaö ætla ég aö gera. Hann
er einmitt þaö, sem mig vanta&i.
Hann veröur bezta geymsla.”
Hann var a& fara, en ég kallaöi
á hann: „Hún lét einnig eftir sig
gamlan húöarjálk og tvo hund-
varga. Langar yöur i þá?” Hann
stanzaöi hissa: „Nei,” sagöi
hann. „Ekki held ég það. Hvaö
gæti ég svo sem gert viö þá? Nei,
þér skuluö gera viö þá sem yöur
sýnist.”
Svo hló hann og rétti mér
höndina, og ég tók I hana. Hvaö
annaö gat ég gert? Þaö er ekki
gott fyrir lækni og lyfsala aö vera
óvini I voru landi.
Ég hef fóöraö hundana heima.
Presturinn, sem á stóran garö,
tók viö hestinum. Vagninn er
fyrirtaksgeymsla fyrir Chouquet.
Og hann hefur keypt fimm járn-
brautarhlutabréf fyrir pening-
ana.
Þetta er eina dæmiö um algera,
undursamlega ást, sem ég hef
kynnzt I lifi minu.”
Læknirinn þagnaöi. Svo and-
varpaöi markgreifinn, sem var
meö tárin I augunum, og sagöi:
„Já, vissulega eru þaö aöeins
konurnar, sem kunna I rauninni
aö elska!”
32. TBL. VIKAN 43