Vikan - 27.03.1975, Blaðsíða 20

•r • í-"‘ • ■ ’-'vv?
Báröur sýslumaður var ekki alltaf mikiö til aö tala viö.
] Morð r Affúí' mál itar
.1 ínnsK y 1441 nnar
Ný skáldsaga eftir Jónas Guömundsson
6. hluti
VI. kafli
Húskveöja án llks
Kona Agústs fékk sagkyndugan
mann til aö skrifa umsókn sina
um minningarguösþjónustu yfir
Ágústi og beiö svo eftir svari i tólf
daga. Þaö var meö kansellihraöi.
Aö svo búnu gekk hún austur meÖ
einhverju fólki, sem lagöi á
heiöina. Hún var hæstánægö, en
var mikið með hugann viö kúna.
Húfreyja gerði prestinum orö
um minningarjaröarförina,
sem var án liks, en samt meö til-
heyrandi fimmtiu króna eftir-
mælum, likræðu og húskveöju.
Séra Jón prestur söng yfir
Ágústi, bónda Jónssyni á Slag-
fálka, á hafsbotni, eða hvar sem
hann annars var niður kominn.
Mannfjöldi var við útförina.
Jón prestur reyndi I fyrstu að
hafa ekkjuna ofan af hús-
kveöjunni. Það var ekkert lik,
sagöi hann, það væri beín for-
senda húskveöju, en hann lét sig
og þakkaöi Guöi fyrir að sleppa
viö aö kistuleggja fjárbóndann á
hafsbotni lika.
Hann gisti þrjár nætur á
Slagfálka I byl.
Séra Jón mátti sjálfum sér um
kenna að verða veöurtepptur.
Hann hafði margt að sýsla annað
en áö jaröa lik. Hann átti mikiö af
fuglum i fuglabjörgum og marga
skipsparta, bæði austur á sandi
og á Stokkseyri. Hann bræddi
lifur fyrstur manna þar eystra.
Séra Jón prestur sinnti sauöfé
og guöfræöi minna en sjávarafla.
Samt bjó hann stóru búi og var
andrikur, þegar hann einu sinni
fékkst i stólinn.
Hann lét smala sina og konuna
um féö.
A hinn bóginn var séra Jón
prestur fylginn sér í þrætum um
beitilönd og slægjur og hafði á
sinum tima átt ellefu mál á sama
tima fyrir yfirdómi.
Hanh vann sum.
Ef þvi var að skipta, var séra
Jón préstur mikill sálusorgari og
leit oft upp úr málaferlum sinum
ogbjargsigi, og snérist þá harka-
lega á móti hreppsnefndum og
sýslunefndum, sem vildu leysa
upp heimili, sem lentu i
bjargþroti. Hann var þvi vel
séöur á fátækum heimilum, af al-
múga og reyndar flestu fólki.
Hinsvegar hafði hann oft venð
kæröur fyrir sakir anna viö-út-
gerö og lifrarbræöslu. A hinn
bóginn var þaö svo, að hann —
eðli sinu samkvæmt — var
skyldurækinn mjög. Hann vildi
sinna'prestsstörfum sinum, en
hann var hins vegar andsnúinn
þvi að mega ekki sameina at-
hafnir I fáar ferðir og leiöangra.
Hann vildi ekki rjúka til og jaröa
lik austast i prestakallinu og
sklra svo barn vestast og rjúka
svo aftur austur eftir tvo daga og
vigja hjón, þar sem hann haföi
veriö aö jaröa lik fyrir tveim eöa
þrem dögum.
Allt átti aö vera i röö og reglu á
jöröunni og ekki siöur á himnum.
Hann sá enga ástæöu fyrir sig, aö
vera aö koma þeim efra upp á
skipulagsleysi I fæðingum og
dauöa. Prestþjónustu sina taldi
hann lita þokkalega út ofan frá
séö.
Kærur hrinu ekki á séra Jóni.
Veilur oröaöar
í þrjá daga og þrjár nætur sat
séra Jón prestur á Slagfálka i
byl. Eftir jaröarförina gekk hann
á meö stórrigningu og hagli og
flagahnoörinn skalf I melnum.
Séra Jón var spurull og hann
haföi áhuga á moröinu. Hann sat
lengi á tali viö ekkjuna, sem vissi
ekki mikiö og viö soninn Jón, sem
vissi enn minna, þó hann heföi
veriö meöfööur sinum I feröinni.
Svo haföi séra Jón auövitaö
lesiö blööin og séð lævisleg svör
bæjarfógetans i Reykjavik viö
skynsamlegum áöfinnslum ein-
stakra manna. Séra Jóni fannst
það sér á parti slappt af rétt-
vlsinni aö finna ekki fleiri veilur i
framburöi en svo, aö ekki
sannaöist til fulls, hvort Elias,
meintur morðingi Agústs, eöa aö
minnsta kosti vitorðsmaður,
hefði veriö I slagtogi meö honum’
á fimmtudag eöa föstudag. Svona
heföi aldrei getaö skeð austur i
sveitum. Þar var ráöaö stift niöur
á dagana, allir vissu hvar þeir
stóöu.
Hann lagði aö ekkjunni aö fara
fram á viöbótarrannsókn I
mannshvarfinu. Landið haföi
lltiö annaö aö gera fannst séra
Jóni, en hafa upp á moröingjum
manna og koma i svartholiö.
Þau ræddu þetta lengi og séra
Jón oröaöi ýmsar veilur I mála-
rekstrinum.
Rannsóknin haföi veriö slöpp.
Þegar hann reiö austur sanda,
var þaö fastmælum bundiö, aö
hann skrifað landinu bréf fyrir
ekkjuna, þar sem krafist væri
endurupptöku og ákæru á hendur
þeim er vitaö væri, aö væru við
hvarfiö riönir og^egöu ekki allan
sannleikann. Satt aö segja rann
klerki þaö til rifja, aö moröingi
Ágústs, hugsanlegur, væri til
sýnis i vestursýslunni og i
náöugum smalamennskum,
meöan marflóin át Agúst bónda
upp til agna úti á sviði. Já og bara
Jkominn I heldri manna tölu og
fékk heimsóknir yfir þvera sýsl-
una.
Séra Jón var félagslyndur.
Hann elti menn út aö túngaröi,
ef þvi var aö skipta, til aö fá af
þeim aflasögur og fréttir, eöa
aöra visdóma, satt að segja þá
öfundaöi hann Jón bónda á Bergi
af morðingjanum og allri gesta-
komunni.
Þetta og margt annað varö til
þess, að hann lagði sig I lima til að
koma sök á hendur einhverjum
fyrir þennan hagbeitarmann og
sauðfjárhirði, Agúst Jónsson,
berhenta.
Presturinn gaf hestinum lausan
tauminn og lét sig semja bréfið I
söölinum. Engin bréf eru áhrifa-
meiri en þau, sem samin eru á
hestbaki, þegar menn fara einir
um mikil héruð.
Veörin höföu batnaö mikiö
aftur og blámeisan og titt-
lingurinn var aftur kominn á stjá
og var i hópum aö éta sprungin
ber oglyng.
Frekaii próf
Séra Jón kom viö hjá sýslu-
manninum. Það var ávallt von
aflafrétta þar.
Báröur sýslumaöur var samt
ekki alltaf mikiö til aö tala viö.
Það fór eftir ýmsu. Hann ætlaði
aö ræöa viö hann um endur-
upptöku mannhvarfsmálsins,
sem nú var orðib aö hreinu morö-
máli I augum prests.
Eftir aö þeir höföu minnst viö
og skipst á algengum inngangi
um dilkaframgöngu þá um
haustiö, aflahorfur og tiöarfar
allt kom Jón prestur aö efninu
eftir hæfilegan tima. Sýslu-
maöurinn var mikill veðurspá-
maður og þá sér á parti á vorin
þegar hann var aö taka manntal,
en var þó fyrir sitt leyti ávallt
reiöubúinn til aö senda veöur-
farinu hrakyröi og illvigar at-
hugasemdir, þótt eigi ætti hann
beinna hagsmuna aö gæta.
— Ekkjan á Slagfálka ætlar að
skrifa landinu og reyna aö fá ein-
hvern dæmdan — eöa hreinsaöan
af morðinu.
Þaö segir fólkiö, að moröingi
manns hennar gangi frjáls eins og
tittlingur um hagana meö fénu og
hafi þaö náöugt.
Sýslumaðurinn náfölnaði og
spratt upp úr stólnum og bölvaði
hessilega, eftir aö hann var búinn
aö ná andanum.
— Þetta hefur þú gert. Hann
20 VIKAN 13. TBL.