Vikan - 27.03.1975, Síða 26

Hljóö
lausa
sprengjan
Fyrir um þaö bil 180 árum hóf
þá óþekktur enskur sagnfræðing-
ur aö „leita orsakanna til þess, aö
mannkyninu haföi ekki tekist aö
höndla hamingjuna”. Eftir ára-
langar rannsóknir og fjölda
feröalaga, tók hann niöurstööur
sinar saman i þykkri bók: „Höf-
uöorsökin er sú,” skrifaði hann,
,,aö allar lifandi verur hneigjast
til að timgast örar en þær afla
fæöu.” Þetta átti viö jafnt. um
jurtir og dýr aö mati sagnfræð-
ingsins, og þarna var aö leita or-
sakanna til hungurs, fátæktar,
farsótta og styrjalda. „Við ættum
aö varast aö nota hvers kyns
verkfæri, sem ekki starfa i sam-
ræmi viö náttúruna. Þegar viö et-
um og drekkum of mikiö, förum
við illa með heilsu okkar; ef okk-
ur fjölgar of hratt, hljótum viö að
týna tölunni sakir skorts og sjúk-
dóma. Náttúrulögmálin sjá fyrir
þvi.”
Maöurinn, sem skrifaöi þessar
setningar, hét Thomas Roberts
Malthus. Hann var sonur stór-
jarðeiganda, gerðist fyrst prest-
ur, en siöar prófessor i sögu og
þjóðmegunarfræöi (hagfræöi).
Rit hans, Lögmál fólksfjölgunar,
sem út kom árið 1803, sló flest met
i sölu og aflaði höfundi sinum
slikrar frægö.ar, aö hann var einn
þekktasti, en jafnframt umdeild-
asti, visindamaöur samtiðar
sinnar.
Maltus lét einskis ófreistaö til
þess að ögra samtiöarmönnum
sinum. Þegar hann gaf út bók
sina, fór endurómur frönsku
stjórnarbyltingarinnar um álf-
una, forverar sósialistanna boö-
uöu stéttlaust þjóöfélag, og viöa
voru geröar umtalsveröar félags-
legar umbætur.
Thomas Robert Malthus leit
hins vegar á þetta allt sem mestu
heimsku. Aö visu sá hann jafnvel
og sósialistarnir, aö eymd lág-
stéttanna var óskapleg, en I staö
byltingar ráölagöi hann: „Sklr-
lifi. Venjulega eru þaö
fátæklingarnir, sem timgast
örast, en meö þvi aö hætta öllum
afskiptum af hinu kyninu, fækkar
vinnufæru fólki, og laun hækka.
Um leið er öll fátækt úr sög-
unni.” Vildu fátæklingarnir ekki
hlita þvi aö hætta tafarlaust kyn-
Hfi, átti aö þvinga þá til þess,
„Heiöurs okkar vegna, ber okkur
aö gera allt, sem i okkar valdi
A tímu m
pýramídanna
Árið 2500 fyrir Krist
var jörðin enn nær
óbyggð fólki. Þá var
mannkynið tæpast
meira en 100 mill-
jónir í allt og hélt sig
nær allt á frjó-
sömu sléttum.
A t í m u m
Kólumbusar
4000 árum eftir að
Keopspýramídinn
var byggður tók
Kólumbus land í
Ameríku og þá var
mannkynið orðið 450
milljónir. Alls konar
farsóttir héldu
fjölguninni mjög í
skef jum.
Um síðustu
aldamót
Aðei n s f j ög ur
hundruð árum eftir
landafundi Kólum-
busar var mannkyn-
ið orðið 1600 milljón-
ir. Tækniframfarir
urðu til þess að
dánartalan lækkaði
mjög.
I þessari
andrá
Nú erum við í kring-
um fjórir mill-
jarðar, og það er
farið að þrengjast
um okkur á jörðinni.
Þrátt f yrir það held-
ur okkur áfram að
fjölga með ótrúleg-
um hraða.
Eftir 25 ár
Eftir aldarfjórðung
verður mannkynið
fjölmennara en
nokkru sinni fyrr.
Talið er, að þá verði
íbúar jarðarinnar
6.5 milljarðar. Það
er lífsspursmál, að
fæðingartalan lækki.
stendur, til þess aö rétta hag
hinna fátæku viö.”
Fullyröingar sem þessar uröu
til þess, aö kenningar Malthus
voru litnar hornauga, og litiö var
á hann sem kenningar
kapitalismans holdi klæddar. Og
viö hann voru þeir menn, sem
töldu allar félagslegar framfarir
varasamar, kenndir, og kallaöir
Malthusíanar.
Sagan átti , eftir aö afsanna
kenningar Malthusar. Fá-
tæklingarnir ffengu kjör sin ekki
bætt meö þvl aö hætta kynlifi,
heldur meö harövitugum og
stundum blóöugum vinnudeilum.
Þegar um siöustu aldamót höföu
kjör verkafólks i Miö- og Vestur-
Evrópu batnaö miklu meira en
Malthus haföi nokkurn tima óraö
fyrir, og þaö þrátt fyrir mikla
fólksfjölgun. Nú býr fjórum sinn-
um fleira fólk I Evrópu en á dög-
um Malthusar, og flestir hafa nóg
fyrir sig aö leggja.
Malthus skjátlaöist einnig aö
ööru leyti. Minni fólksfjölgun var
ekki nauösynleg til iönvæöingar
og betri lifskjara, heldur fylgdi
minni fólksfjölgun i kjölfar iðn-
væöingar og bættra lifskjara.
Löngu áöur en pillan kom til sög-
unnar og opinber umræöa um
getnaöarvarnir varö almenn, tók
barnsfæöingum aö fækka.
Fæöingartala I Þýskalandi á ár-
unum 1900 til 1934 lækkaöi um
helming, og eftir siðari heims-
styrjöldina fækkaöi fæöingum
enn, þar til fæöingar- og dánar-
tala hélst loks i hendur og þjóö-
verjum, beggja vegna járntjalds-
ins, hætti aö fjölga. Þjóöverjum
hætti aö fjölga fyrstum þjóöa.
Næstum allar iðnvæddar þjóöir
hafa komiö á eftir. Þaö veröur al-
gengara I iönvæddum þjóöfélög-
um, aö barnafjöldi hverrar fjöl-
skyldu séu tvö börn — börnin
komi i staö foreldranna, ef svo
má aö oröi komast.
En annars staöar I heiminum
hefur kenningu Malthusar ekki
veriö kollvarpaö enn sem komiö
er. „Þróuöu” þjóöirnar i Evrópu
og Noröur-Ameriku hafa nokkurn
veginn staöiö I staö, hvaö fólks-
fjölda snertir, undanfarin ár,
en þjóöunum i „þróunarlöndun-
um” hefur fjölgaö þeim mun
meira. „Litaöi” meiri hlutinn,
sem fyrir 25 árum var 1.6 mill-
jaröar manna, er nú oröinn rúmir
þrir milljaröar.
Árið 2000 verður aðeins
fimmti hver maður hvítur
Ekkert bendir til þess, aö nokk-
uö fari aö draga úr fjölgun mann-
kynsins. Sem stendur fjölgar
mannkyninu um 220.000 manns á
dag (eöa sem svarar rúmlega öll-
um Islendingum), um 6.5 milljón
manns á mánuöi og 80 milljón á
ári. Meö sama áframhaldi veröa
jaröarbúar 6.5 milljaröar áriö
2000, eöa helmingi fleiri en áriö
1970.
Þegar aldamótahátiðin veröur
haldin (ef þá veröur efnt til
hátföar), veröa hinir riku enn
minni hluti mannkynsins en þeir
eru nú. Þá veröur hviti kynstofn-
inn tæplega einn fimmti hluti
jaröarbúa, og enginn er kominn
26 VIKAN 13. TBL.