Vikan - 24.03.1977, Blaðsíða 19

breytingar. Þú hefur kannski heyrt
um algepga skurðaðgerð, sem
gripið er til, þegar nefið hefur
eyðilagst. Skinnflipi er skorinn af
enninu og settur í nefs stað, og þar
grær hann fa^tar. Þetta er dæmi
um ágræðslu af hluta af dýri á
nýjan stað á sama líkama. Á-
græðsla nýfengins líkamshluta úr
öðru dýri er einnig möguleg - til
dæmis tanna. Ágræðsla skinns og
beina er framkvæmd til að auðvelda
lækningu. Skurðlæknirinn kemur
fyrir i miðju sársins skinn-
stykkjum, sem klippt hafa Verið af
öðru dýri, eða litlum beinhlutum úr
nýdrepnu dýri. Hanaspori Hunters
-þú hefur kannski heyrt um hann-
þreifst prýðilega á hálsi nautsins.
Og nashyrningsrottur fótgöngulið-
anna í Alsír er líka rétt að minnast
á,- en það eru ófreskjur, sem hafa
verið búnar til með því að flytja
anga af skotti venjulegrar rottu á
nefið á henni og láta það gróa á
þeim stað.”
„Tilbúnar ófreskjur!” sagði ég.
„Ætlið þér þá að segja mér -”
,, Já. Þessi kvikindi, sem þú hefur
séð, eru dýr, sem hafa verið sniðin
og umbreytt í nýtt form. Þessu -
rannsóknum á ummyndunarhæfi-
leikum lifandi vera- hefur líf mitt
verið helgað. Ég hef kynnt mér
þetta efni árum saman, og við það
hefur þekking mín smám saman
vaxið. Ég sé, að þú ert skelfdur á
svip, og þó er ég ekki að segja þér
neitt nýtt. Það var allt þekkt í
hagnýtri liffærafræði fyrir mörgum
árum, en enginn hafði dirfsku til að
taka þetta efni fyrir. Það, sem ég
get breytt, er ekki einfaldlega hið
ytra form dýrsins. Starfsemi líffær-
anna, hinni efnafræðilegu líffær-
starfsemi dýrsins, má líka breyta
varanlega, og dæmi um þetta, sem
þú ert vafalaust kunnugur, eru
bólusetning og aðrar svipaðar
aðferðir, þar sem notuð eru lifandi
eða dauð efni.”
„Svipaðar aðgerðir eru blóðtökur
og blóðgjafir, og ég byrjaði einmitt
á að ræða það efni. Þetta eru allt vel
þekkt dæmi. Ekki eins vel þekkt, en
sennilega miklu útbreiddari, voru
aðgerðir þeirra lækna á miðöldum,
sem bjuggu til dverga og krypp-
linga, sem voru beiningamenn, og
sýningartrúða; nokkrar leifar af list
þeirra er enn að finna i undirbún-
ingsaðferðum hinna ungu skottu-
lækna og afskræmingarsérfræð-
inga. Victor Hugo segir frá þeim i
bókinni L’Homme qui Rit....
(maðurinn, sem hlær). En kannski
verður meiningin hjá mér ljós núna.
Þú ferð að sjá, að það er möguleiki
að flytja vef af einum líkamsparti
dýrs yfir á annan, eða frá einu dýri í
annað, að breyta efnaverkunum í
líkama þess og einnig vaxtaraðferð-
um, að breyta liðamótum útlimanna
og meira að segja að breyta hinni
innstu likamsbyggingu þess”.
„Og þó hefur þessi einstæða
þekkingargrein aldrei verið stunduð
sem markmið og á kerfisbundinn
hátt af nútima rannsóknarmönnum,
fyrr en ég sneri mér að henni! Sum
atriði af þessu tagi hafa menn rekist
á, þegar skurðlækningunum hefur
verið beitt til hins ítrasta; Mestur
hluti svipaðrar vitneskju, sem þú
manst eftir, hefur verið veittur, að
þvi er virðist af tilviljun - af
harðstjórum, glæpamönnum, upp-
alendum hesta og hunda, af alls
konar óþjálfuðum, óhandlögnum
mönnum, sem hafa stefnt að sinum
eigin markmiðum. Eg var fyrsti
maðurinn, sem fékkst við þetta
vandamál vopnaður skurðlækn-
ingatækni ásamt dauðhreinsun og
með ósvikna vísingalega þekkingu á
lögmálum vaxtarins."
„Þó skyldi maður ætla, að þetta
hafi verið iðkað í laumi áður.
Tökum fyrirbrigði eins og Siamství-
burana... Og í jarðhúsum Rann-
sóknarréttarnis. Vafalaust var aðal-
tilgangur þeirra listrænar pynding-
ar, en sumir að minnsta kosti af
mönnum Rannsóknarréttarins
hljóta að hafa haft svolitla vís-
indalega forvitni til að bera”.
„En”, sagði ég, „þessar verur -
þessi dýr tala!”
Hann sagði, að svo væri, og benti
siðan ó, að möguleikar kvik-
skurðarins væru ekki bundnir við
líkamlega myndbreytingu aðeins.
Hægt er að ala upp svin. Hin
andlega bygging er jafnvel enn þó
síður fastákveðin en hin líkamlega.
í hinum vaxandi dáleiðsluvisindum
vorum finnum við fyrirheit um
möguleika á að láta nýjar hug-
myndir koma í stað gamalla, erfðra
eðlishvata, þannig að aukið er við,
eða skipt um, hinar erfðu, ákveðnu'
hugmyndir. Meira að segja er mjög
mikið af því, sem við köllum siðun,
þess konar framkölluð umbreyting
og nýting eðlishvatanna. Árásar-
hvötin er þjálfuð upp í hugrakka
sjálfsfórn og niðurbæld kynhvöt
upp i trúartilfinningu. Og hinn
mikli munur á manni og apa er í
barkanum, sagði hann, í getuleysi
til að gefa frá sér á viðeigandi hátt
mismunandi hljóð, sem hafa merk-
ingu og geta viðhaldið hugsuninni.
í þessu átriði var ég ósammála
honum, en hann vildi ekki taka
mark ó mótmælum mínum og sýndi
með því vissa ókurteisi. Hann
endurtók, að svona væri þetta, og
hélt áfram með skýrsluna um starf
sitt.
En ég spurði hann, hvers vegna
hann hefði valið mannslíkamann
sem fyrirmynd. Mér fannst þá og
finnst enn einkennileg illska felast á
bak við það val.
Hann játaði, að hann hefði valið
það form af tilviljun.
„Ég hefði alveg eins vel getað
breytt sauðkindum í lamadýr, og
lamadýrum í sauðkindur. Ég geri
ráð fyrir, að mannslíkaminn hafi
einhverja eiginleika, sem skírskota
til listhneigðarinnar á sterkari hátt
en nokkur dýralikami getur gert.
En ég hef ekki takmarkað mig við
að búa til menn. Einu sinni eða
tvisvar....” Hann þagði svo sem
mínútu. „Þessi ár! En hve þau hafa
verið fljót að líða! Og hér hef ég
farið með heilan dag í að bjarga lífi
þínu og er nú að eyða klukkustund í
að gefa útskýringar!”
„En”, sagði ég, „ég skil þetta
ekki enn. Hvemig réttlætir þú það,
að þið valdið svo miklum sársauka?
Hið eina, sem ég álít, að geti
afsakað kvikskurð, er einhver
hagnýting
„Alveg rétt”, sagði hann. „En
þú sérð, að ég er öðm vísi gerður.
Við emm ólíkar manngerðir. Þú ert
efnishyggjumaður’ ’.
„Ég er ekki efnishyggjumaður”,
sagði ég æstur.
„Þú ert það frá minu sjónarmiði,
sannarlega. Því að það er aðeins
þessi spurning um sársaukann, sem
okkur greinir á um. Svo lengi sem
sýnilegar eða heyranlegar kvalir
gera þig sjúkan, svo lengi sem þínar
eigin kvalir reka þig áfram, svo
lengi sem þjáning liggur að baki
skoðunum þínum um syndina,
verður þú dýr, sem hefur næstum
jafnógreinilegar hugmyndir um til-
finningar dýranna. Þessi sárs-
auki — ”
Ég yppti öxlum óþolinmóður,
þegar ég heyrði þessar hártoganir.
„Ö!, en það er svo lítið atriði.
Maður, sem er í sannleika opinn
fyrir því, sem vísindin hafa að
segja, hlýtur að sjá, að það er lítið
atriði. Það getur verið, ef þessi litla
reikistjama er undanskilin, þetta
rykkorn í alheiminum, sem er orðin
ósýnileg, löngu áður en komið væri
til næstu stjörnu — það getur verið,
segi ég, að hvergi annars staðar
komi fyrir þetta fyrirbrigði, sem
kallast sársauki. Heldur lögmálin,
sem við erum að leita að.... Og
hvaða sársauki fyrirfinnst, jafnvel á
þessari jörð, jafnvel meðal lifandi
vera?”
Meðan hann var að tala, tók hann
litinn pennahníf upp úr vasa sínum,
opnaði minna blaðið og færði stól
sinn, svo að ég gæti séð læri hans.
Svo valdi hann sér stað hægt og
rólega og rak blaðið inn í fótlegginn
og dró það aftur út.
„Án efa hefur þú séð þetta áður.
Það meiðir mann ekki hið minnsta.
En hvað sýnir það? Hæfileikans til
að finna til er ekki þörf í vöðvanum,
og hann er ekki fyrir hendi þar;
hans er lítil þörf í húðinni, og aðeins
á stöku stað í lærinu eru staðir, sem
hafa sársaukaskyn. Sársaukinn er
einfaldlega hinn meðfæddi læknis-
fræðilegi ráðunautur okkar, sem
varar okkur við og örvar okkur.
Ekki hefur allt lifandi hold sárs-
aukaskyn, né heldur allar taugar og
jafnvel ekki heldur allar skyntaug-
ar. Ekki er snefill af sársauka,
raunverulegum sársauka, í skynj-
unum sjóntaugarinnar. Ef sjón-
taugin er særð, sjá menn aðeins
ljósglampa, rétt eins og sjúkdómur
í heymartauginni þýðir aðeins suða
fyrir eyrunum. Plöntur skynja ekki
sársauka; lægri dýrin - það getur
verið, að dýr eins og krossfiskurinn
og fljótakrabbinn skynji ekki sárs-
auka. Að því er mennina varðar,
munu þeir gæta velferðar sinnar af
því meira viti sem þeir verða vitrari
sjálfir, og þeim mun minni þörf
munu þeir hafa fyrir örvun til að
halda sér frá hættum. Ég hef aldrei
heyrt um gagnslausan hlut, sem
ekki hafi verið þurrkaður burt af
framþróuninni fyrr eða síðar. Eða
hafið þér heyrt um slikt? Og sárs-
aukinn verður óþarfur”.
„Svo er ég trúaður maður,
Prendick, eins og sérhver andlega
heill maður verður að vera. Verið
getur, að ég ímyndi mér, að ég hafi
séð meira af aðferðum skapara
þessa heims en þú - þvi að ég hef
leitað að lögmálum hans, á minn
eigin hátt, alla ævi, meðan mér
skilst, að þú hafir verið að safna
fiðrildum. Og það segi ég þér, að
ánægja og sársauki koma ekkert við
himnaríki eða helvíti. Ánægja og
sársauki - uss! Hvað er algleymi
guðfræðings þins annað en yndis-
mær Múhameðs í dimmunni? Þetta
gildi, sem karlar og konur telja gleði
og sársauka hafa, Prendick, er
merki dýrsins á þeim, merki
dýrsins, sem þau eru komin af.
Sársauki! Sársauki og gleði - þau
eru fyrir okkur, aðeins svo lengi
sem við skríðum i duftinu....”
„Sjáðu til, ég hélt þessum
rannsóknum áfram á þann hátt,
sem atvikin réðu. Það er eini
hátturinn, sem ég veit til, að verið
hafi á rannsóknum. Ég spurði
spurningar, fann upp einhverja að-
ferð til að fá svar, og fékk - nýja
spurningu. Var þetta eða hitt
mögulegt? Þú getur ekki ímyndað
þér, hve mikilvægt þetta er fyrir
rannsóknarmann, hve miklum tök-
um hin vitsmunalega ástríða nær á
honum. Þú getur ekki gert þér í
hugarlund hina einkennilegu, lit-
lausu ánægju þessarar vitsmuna-
legu þrár. Hluturinn fyrir framan
12. TBL. VIKAN 19