Vikan - 07.08.1980, Page 46

Framhaldssaga
J6sef Weiss lœknir kveður tengdadóttur sina, Ingu, en dóttir hans, Anna, eiginki
Nokkur ónot voru í mér um hríð eftir
að hann var farinn. Mér hefur alltaf
fundist hann fremur vænn maður og
sonur hans raunar líka. En héðan verður
ekki aftur snúið. Heydrich og Himmler
hafa ætíð áminnt okkur um að vera á
varðbergi gagnvart „góða gyðingnum"
sem allir almennilegir Þjóðverjar vilja
hjálpa. Áætlun okkar er gerð til langs
tíma og hún er margbrotin. Hún tekur
til heilla þjóða og hefur í för með sér
gífurlegar breytingar. Við megum ekki
láta viðkvæmni og ógrundvallaða
samúðstöðva okkur.
Heydrich segir að við aðeins, SS
sveitin, kjarni SS-sveitarinnar. höfum
kjark til að inna þetta verk af hendi.
Eftir að ■ hafa heyrt silalegt fótatak
læknisins í ganginum veit ég hvað hann
á við.
Frásögn Rúdís
Nokkrum dögum eftir að pabbi fór til
Dorfs — ég vissi ekki hver hann var eða
hve valdamikill hann var, aðeins að
hann hafði neitað að hjálpa okkur —
var honum skipað að snúa til Póllands.
Pabbi sér ævinlega bestu kostina í fari
allra manna og neitar alltaf að leggja illt
til nokkurs manns. Hann var
sannfærður um að þessi tilskipun væri
ekki verk Dorfs. Það getur verið að hann
hafi haft á réttu að standa. Þetta var
viðtekin stefna i Þýskalandi á þessum
tíma. Öllum erlendum gyðingum, þar á
meðal þúsundum Pólverja. var skipað
aðfara úr landi.
Pabbi gerði sér reyndar vonir um að
maðurinn með skjalatöskuna, sem kom
á stofuna til hans meðan hann skipti um
umbúðir á brákuðum ökkla. flyttu hon
um góðar fréttir frá Dorf, e.t.v. um Karl.
En maðurinn var frá innflytjenda-
skrifstofunni og hann sagði: „Þér eruð
JósefWeiss Iæknir. fæddur i Varsjá i
Póllandi, og það er andstætt hinum
nýju lögum, að þér dveljist hér i landi.
Yður er skipað að flytjast til Póllands
Komið á Anhalter-járnbrautarstöðina
kl. sex í fyrramálið með matvæli til eins
dagsogeinn poka."
Ég stóð á hleri við stofudyrnar og grét
vegna föður míns. Ég þráði svo innilega
að geta liðsinnt honum. Ég hataði þessa
menn sem höfðu vísað honum burt. Mig
langaði að lúskra á þeim svo að þeir
fyndu til!
„En kona min, og börn. . . fólkið
sem égannast...”
„Skipunin tekur aðeins til yðar.
Afhendið umsjónarmanni flutninganna
þessi skjöl á morgun.”
„Mér er minnisstætt að pabbi fór
ekki upp að segja mömmu tíðindin og
þessi atburður fékk ekki svo á hann að
hann gæti ekki haldið áfram vinnu sinni.
heldur sneri hann sér aftur að
drengnum, sem lá á bekknum og fór að
huga aðökkla hans.
Karl bróðir hafði verið sendur i
Buchenwald-fangabúðirnar. Vitneskj-
una um dvöl haas þar hef ég frá manni að
nafni Hirsch Weinberg sem handtekinn
hafði verið nokkrum dögum fyrr en
Karl. Weinberg var klæðskeri frá
Bremen. Hann mundi vel eftir list-
málaranum Karli Weiss.
Buchenwald er í grennd við Weimar.
Þar höfðu verið stofnaðar geysimiklar
fangabúðir ætlaðar þeim, sem taldir
voru óvinir þýsku þjóðarinnar. Þegar
eftir kristalsnóttina, breyttust búðirnar i
viti á jörðu, troðfullar af fólki, heilsu-
spillandi. Hundruð manna dóu á
hverjum degi af völdum misþyrminga og
sjúkdóma. Eins voru menn teknir af lifi
aðgeðþótta varðmannanna.
Þjáningarnar hófust jafnskjótt og
menn voru komnir inn um hliðið með
áletruninni „ARBEIT MACHT FREI".
vinnan frelsar manninn.
Karli og hópi annarra fanga var
skipað að ganga inn á móttökustofuna,
þar sem allt var krökkt af vélriturum,
varðmönnum og skrifstofustjórum.
Þetta voru allt SS-menn. Fyrstu
spurningarnar, eftir að spurt hafði verið
til nafns, heimilisfangs og stöðu. voru
venjulega þessar:
„Hvað hét hóran sem gaut þér?"
„Hvaða melludólgur barnaði hana?"
„Fyrir hvaða glæp ert þú hér?”
Meðan Karl beið jress skjálfandi af
ótta að röðin kæmi að sér ofbuðu
ungum, þrekvöxnum gyðingi, sem liktist
einna helst vörubílstjóra, móðganirnar,
sem hann mátti sæta. Hann andmælti:
móðir hans var ekki hóra og faðirinn
ekki melludólgur, og hann hafði engan
glæp framið. Hann var dreginn inn i
næsta herbergi á stundinni. Óp
heyrðust og barsmíðar.
Nokkrum minútum siðar var hann
dreginn fram aftur, barinn og bugaður.
Höfuð hans var alblóðugt. Annað auga-
hans hafði lokast. Kveinandi svaraði
hann öllum spurningum.
Karl var næstur.
Hann gaf upp nafn sitt, heimilisfang
ogstöðu, málari.
SS-liðþjálfi sem hélt á svipu með
stuttu skafti, gekk til hans og rak skaftið
i síðu hans. „Einn þessara gyðingabolsa,
Weiss? Gerirðu þvælumyndir fyrir
eitthvert kommablaðið?”
, „Ég er auglýsingateiknari," sagði
Karl. „Ég tilheyri engum flokki. Ég...”
Kari fékk svipuhögg í andlitið.
Þegar Weinberg sagði mér þetta
rifjaðist upp fyrir mér að það var Karl
sem alltaf var tekinn fyrir þegar hann
var drengur. Ég var fjórum árum yngri
en ég var ævinlega sterkur og snöggur.
Kjörorð mitt var: „Ef þú slærð, slæ ég á
móti”. Mig langaði að gráta þegar ég
heyrði þetta en Tamar, kona mín, var
viðstödd og hún trúir ekki á tárin.
„Hvaða hóra gaut þér?"
„Nei... móðir min..
Hjukk. Annaðsvipuhögg.
„Berta Palitz Weiss,” sagði Karl.
„Hvaða dólgur nauðgaði henni?”
„Jósef Weiss. Jósef Weiss læknir.”
„Fyrir hvaða glæp varst þú sendur til
Buchenwald?”
„Ég... ég hef ekkert gert."
„Reyndu aftur, júðastrákur. Hvaða
glæp hefur þú framið?"
„Engan. Alveg satt. Ég var heima við
vinnu mina. Mennirnir sóttu mig. Engin
ákæra hefur verið lögð fram.”
„Þú ert gyðingur. Það er ærin
ástæða.”
„En þaðerenginn glæpur."
Mennirnir hlógu að þessu. Liðþjálfinn
og tveir fantar aðrir drógu hann inn i
næsta herbergi þar sem þeir börðu hann
uns hann missti meðvitund. Hann
rankaði viðsér inni í myrkum skála. Þar
kynntist hann Hirsch Weinberg sem
reyndi að kenna honum að bjarga sér í
lifsbaráttunni.
Við vissum ekki hvar Karl var eða
hvað hann varð að þola þegar við
kvöddum pabba áður en hann lagði af
stað til Póllands.
Ég minnist dapurleikans á járnbraut-
arstöðinni. Um þúsund gyðingar sem
flestir voru eldri og fátækari en pabbi
46 Vikan 32. tbl.