Vikan - 28.05.1981, Page 10

Laun aðkomumannanna og
innfæddra
Launin voru vandamál. Evrópubúar
þurfa að hafa nokkurn veginn svipaðan
lífsmáta og heima hjá sér, þeir geta
auðvitað þrengt eitthvað að hjá sér en
þeir verða að hafa til lífsins. Allur matur
sem vestrænir menn neyta er miklu dýr-
ari vegna þess að hann er innfluttur að
talsverðum hluta, líkt og hérlendis.
1 vinnu hjá útvarpsstöðinni komu líka
menn frá öðrum Afríkuríkjum. Þeir
fengu sömu laun og Evrópumennirnir
en í raun var þetta afar mikil launa-
hækkun. Þeir fengu þarna í mánaðar-
laun sömu upphæð og þeir fengu fyrir
hálft árið heima hjá sér. Þeir gerðu allt
aðrar kröfur en áttu auðvitað rétt á
sömu launum og hinir.
Svo spurðu Eþiópíu-búar hvort þeir
ættu ekki að fá sömu laun og aðrir en þá
hefðu þeirra laun orðið miklu hærri en
hjá starfsmönnum annarra útvarps-
stöðva í Eþíópíu. Það er alltaf ódýrara
fyrir heimamenn að lifa, þeir vita hvar á
að kaupa matinn og svo framvegis.
Þannig voru launamálin mikið vanda
mál, einnig persónulega fyrir okkur sem
komum þarna langt að, þetta var sko
ekkert gróðafyrirtæki. Menn missa til
dæmis lífeyrisréttindin heima, það kostar
mikið að flytja og menn selja bílana fyrir
spottprís þegar þeir fara úr landi. Svo
var líka óþægilegt að vita til þess og
rangt í öðru að samstarfsmaðurinn hafði
lægri laun fyrir svipaða vinnu.
Útvarpsstöðin tekin
herskildi
Útvarpsstöðin var tekin herskildi i .
tvígang. í fyrra skiptið tók herlið stöðina
og það varð að lesa fréttir fyrir framan
byssukjaftana. Siðan var hernámi
stöðvarinnar aflétt um skeið en svo tóku
þeir stöðina að lokum í mars 1977.
Þá fórum við heim. Þá var þetta ekki
lengur kristin útvarpsstöð, ríkisstjórnin
hafði tekið reksturinn í sínar hendur.
Allir útlendingarnir sem höfðu starfað
við útvarpsstöðina hurfu úr landi og
stöðin er notuð í dag af stjórnvöldum í
Eþíópíu, án þess að nokkrar bætur hafi
komiðfyrir.
Áður hét útvarpsstöðin „Radio Voice
of the Gospel” (í íslenskri þýðingu:
Útvarp Guðsorð) en nú heitir hún
„Radio Voice of Revolutionary
Ethiopia” (á íslensku: Útvarp byltingar-
sinnaðrar Eþiópíu).
Á árinu 1974 var gerð uppreisn gegn
keisaranum í Eþíópíu og það er erfitt að
greina hverjir voru þar að' verki. Að
sjálfsögðu var herinn þar að verki en
eftir því sem tíminn hefur liðið hefur
stjórnin orðið meira marxísk. Fyrst eftir
byltinguna var mikil þíða, það var
algjört ritfrelsi og mikill vorhugur í
mönnum.
Þetta tímabil varði um hálfs árs skeið
en svo var farið að herða að. Menn hafai
heyrt um blóðsúthellingarnar og fjölda-
morð. Það voru margir stúdentar
drepnir án þess að stjórnvöld mótmæltu.
Börnum var haldið í gíslingu til þess að
foreldrar þeirra færu ekki út úr landinu.
Eþíópíu-búar voru myrtir þúsundum
saman.
Núverandi drottnari heitir Menigistu
Haile Marian og hann ber titilinn ato
sem merkir „herra”.
Fyrirmyndar þróunaraðstoð
Fljótlega eftir að við komum til Addis
Abeba 1973 kynntumst við ungum
bandarískum læknishjónum. Þau voru
þá á málaskóla, því að allir kristniboðar
þurfa að fara í málaskóla og læra mál
þess héraðs sem þeir fara til. Konan var
eins og maður gerir sér upp fyrirfram-
hugmyndir um Bandarikjafólk, hún var
svona „næs”. Ég velti því fyrir mér.
hvernig henni yrði við þegar hún kæmi
út í þessa hörðu lífsbaráttu þarna norður
í landi.
Skömmu síðar hófust þurrkarnir árið
1973. Fólkið fór að streyma burt af
þurrkasvæðinu i leit að mat og kom
meðal annars á svæðið þar sem þessi
hjón unnu. Menn komu á spítalann og
báðu um mat. Þau gáfu allt sem þau
áttu en svo voru maturinn og pening-
arnir búnir. Jafnvel þótt peningar hefðu
verið til var allur maturinn búinn.
Lútherska heimssambandið átti fjóra
vatnsbora i Eþíópíu. Þau hjónin fengu
einn þeirra til spítalans og boruðu eftir
vatni á spítalalóðinni. Vam fannst, sem
er náttúrlega það sama og gull við svona
kringumstæður. Þá skiptu þau spítala-
lóðinni niður í spildur og gáfu hverri konu
eitt hundrað fermetra spildu. Þarna
ræktuðu konurnar bómull með
ófullkomnum handverkfærum.
Síðan tíndu þær bómullina og
tvinnuðu hana með halasnældum. Þegar
búið var að spinna bómutlina festu
konurnar bönd milli pinna sem voru
festir í jörðina, og þá var kominn frum-
stæður vefstóll sem þær sátu flötum
beinum við.
Bandaríska konan hafði tekið eftir því
að krossinn er ákaflega margþætt mynd-
form í Eþíópíu og hún teiknaði upp alls
konar krossform, meðal annars það sem
sést á púðanum (sjá ljósmynd). Siðan fór
hún til Addis, keypti garn og kenndi
konunum að sauma, þessum konum sem
aldrei höfðu tekið á nál á ævinni.
Grófar hendur akuryrkjukvennanna
hafa líklega eitthvað hindrað sauma-
Tœknin heldur innreið sina i Afriku
en það er ekki sama hvernig
mönnum er kennt að notfæra sér
hana.
skapinn í byrjun en eftir nokkurn tima
voru þær búnar að læra að sauma út og
nú selst þessi bómullarvarningur mjög
vel, er jafnvel fluttur út.
Þegar þessi þandariska kona flutti úr
landi voru þarna sestar að 300 konur
með börnin sin og þær höfðu ofan af
fyrir sér með þessu móti. Og hún var
ekki lengur „nice American girl" (sæt
Bandarikjastúlka) heldur lifsreynd,
þroskuð og mjög merkileg kona.
Dapurlegi hluti þessarar sögu er sá að
byltingarmennimir fengu einhverja hug-
mynd um að þarna væri um mjög heims-
valdasinnaða manneskju að ræða. Þeir
tóku verkstjórana, sem þarna leiðbeindu
fólki, og settu þá í heilaþvottarstöð og
þegar þær komu til baka voru þær svo
marxiskt innstilltar að þær voru farnar
að hata þessa konu og hún var hrakin úr
landi.
Þetta fannst mér dapurlegasta dæmið
um rangsnúning í byltingunni. Ég hafði
aldrei annað frá þessari konu en að hún
vildi hjálpa fólki í verstu neyð. En
þennan púða (sjá ljósmynd) sýni ég
mönnum oft til að benda á hverju ein
hugmynd og ein manneskja sem fylgir
henni eftir getur komið til leiðar. Hún
fór sem sagt heim en eftir voru 300
konur og kannski alls um 1500 manns
sem lifðu á frumkvæði þessarar konu.
„Þetta er gott fyrir þig"
Kannski er það meginmálið að þegar
við förum að hjálpa öðrum þá er það oft
þannig að við erum að ákveða hvað
þurfi. Við segjum við Afríkubúann
„þetta er gott fyrir þig” og hlustum ekki á
hvað þeir telja gott fyrir sig. Oft á tiðum
er þetta vegna slæmrar samvisku, við
uppgötvum að við höfum það miklu
Púðinn sem séra Bernharður heldur
á var ofinn og saumaður af einni
hinna 300 kvenna sem sagt er frá í
viðtalinu.
xo Vikan 22. tbl.