Vikan - 09.07.1981, Page 20

Texti: Jón Ásgeir Liósm.: Ragnar Th.
Austan við Akrafjall stendur býlið Galtalækur í
Skilmannahreppi. Þangað stefndu tiðindamenn
Vikunnar dag einn í maí, en við höfðum
fregnað að þar byggi sérstæður persónuleiki,
Sæmundur bóndi Helgason.
Bærinn er svo sem ekkert augnayndi þessa
dagna. Sæmundur, sem tók okkur alúðlega, gat
þess að hann væri nýbúinn að „tjalda öreiga-
parketi” innan á stofuna. Fyrir utan húsið
höfðum við séð stafla af húðuðu Garðastáli
sem verður notað til að klæða íbúðarhúsið á
næstunni.
Húsið þarf að hita með olíukyndingu og
Sæmundur sýndi okkur olíureikning upp á
rúmlega 2000 nýjar krónur. Hann sagðist telja
að þegar Akurnesingar væru „komnir með
Deildartungulögtakið” yrði að líkindum ekki
leidd tútta niður fyrir fjallið, þannig að hitunar-
kostnaður yrði enn um skeið gífurlegur að
Galtalæk.
Búskapurinn gengur ágætlega á Galtalæk en
við höfðum meiri áhuga á öðrum hliðum þessa
hressilega og vingjarnlega bónda.
— Er það rétt að þú sért prestmennt
aður, Sœmundur?
— Þetta er nú þjóðsaga sem fylgir
mér, þótt ekki sé hún sönn. Ungum
strákum dettur ýmislegt í hug og þegar
ég var í skóla haföi ég á orði að ég gæti
lært hvað sem er. Ég var að gutla við
nám i Menntaskólanum á Akureyri og
fíflaðist við fólkið, meðal annars hef ég
nefnt guðfræðina.
—Hvernig atvikaðist að þú áttir belju
ífegurðarsamkeppni á Akranesi?
— Að nokkru leyti var það tilviljun.
Þegar kom til tals hjá rauðsokkum að
fara á Akranes barst sú ferð í tal heima
hjá Hreini Garðarssyni.
Ákveðið hafði verið að fá lánaða
kvígu á staðnum og þá rifjaðist upp fyrir
Hreini að við höfðum þekkst í skóla fyrir
norðan. Hann hringdi og bað um
einhvern grip. Ég hef gaman af
smáuppákomum og sló til.
Þær eru sómakonur þessar
rauðsokkur. Þær komu hingað um
morguninn og drukku hjá okkur
morgunkaffi. Svo sungum við saman
það sem okkur datt í hug og var leikið
undir á orgel Jóns sonar míns.
Kálfurinn sem ég lánaði hét Perla
Fáfnisdóttir Blesasonar. Að launum
fengum við hjónin svo senda gjöf frá
rauðsokkum, það var pakki með alls
konar krúsídúllum, en í honum voru
viskípeli og bók.
Bókin heitir Veizla undir grjótvegg og
er eftir Svövu Jakobsdóttur, og fremst í
hana er skráð:
„September 1972. Guðbjörg
Guðmundsdóttir og Sæmundur Helga-
son, Galtalæk.
Rauðsokkar munu lengi minnast
alúðlegrar gestrisni ykkar hjóna og
þakka ómetanlegan stuðning við
málstaðinn er Perla Fáfnisdóttir var
krýnd „Miss Young Iceland” á Akranesi
þann 10. september 1972.
Með kærri kveðju,
Svava Jakobsdóttir, Vilborg Harðar-
dóttir, Lilja Ólafsdóttir, Guðrún
Friðgeirsdóttir, Helga Sigurjónsdóttir,
Guðrún Ágústsdóttir, Gerður G.
Óskarsdóttir, Edda Óskarsdóttir, Hlín
Torfadóttir, Rannveig Jónsdóttir, Erla
E. Ársælsdóttir, Vilborg Sigurðardóttir,
Guðrún Hallgrímsdóttir, Anna Jónas-
dóttir, Katrín Guðjónsdóttir, Þuriður
Pétursdóttir.”
Því er við að bæta að bókin er til og
verður en pelinn — hann er frá.
— Hvaða skoðanir hefur þú á menn-
ingarmálum?
— Ég tel mikilsvert að við lærum að
meta landið okkar af þvi það er gott að
vera hér. Við eigum sterka menningu
sem við þurfum að varðveita og gæta.
Til þess er sérstök ástæða i umróti nýrra
tíma, ég minni bara á tölvuvæðingu og
ýmiss konar iönvæðingu.
Ég hef þá trú að það verki sem sterkur
þáttur í vaxandi virðingu manna fyrir
menningunni að við höfum svona
ágætan forseta. Hún Vigdís Finnboga-
dóttir hefur að mínu viti lyft
umræðunum á dálítið hærra plan, með
fullri virðingu fyrir öðrum
þjóðskörungum.
Það er eins með menninguna og aðra
hluti, það er meira um vert að gæta
fengins fjár en að afla.
— Þú hefur ákveðnar skoðanir á
þjóðmálum?
— 1 þeim efnum þykir mér mikils um
vert að hafa ætíð í huga að eyða ekki
meir en aflað er. Ég hef megnustu
vantrú á þvi að fólki sé afhent eitthvað
ókeypis. Við metum það einskis sem
dreift er ókeypis. Einhvern tíma var
dreift ókeypis bæklingum um land-
búnaðinn en það leit enginn á þá.
Vegna umræðnanna um fjárskort
Ríkisútvarpsins vil ég segja að ég mundi
vilja setja nefskatt á vegna útvarps og
sjónvarps. Gjaldið á að ráðast af fjölda
manna á heimilinu, foreldrar borgi fyrir
börnin.
Annars er verðbólga og annað slíkt
skítur á priki miðað við þetta brennivíns-
böl. Ég er ekkert að bera blak af mér
sjálfum I þeim efnum, mér leiðist ef ég
verð til leiðinda. En flest vandræði eiga
rætur að rekja til vínneyslu. Brennivínið
er þjóðarböl hér á landi hvað sem þeir
segja um allar prósentur.
í þjóðmálum eru líka margir hlutir
sem við þurfum að gera fyrir öryrkja. Þó
ekki væri nema skábrautir við helstu
samkomustaði í bæjum og sveitum.
Ég hef sjaldan orðiðeins snortinn og á
samkomu á Hótel Akranesi. Þar er stór
og mikill danssalur og þar var glymjandi
popptónlist. Á gólfinu var ungur maður
að dansa við stúlku i hjólastól, hann
keyrði hana um gólfið.
Um stjórnmálin almennt, þá hef ég
auðvitað ákveðnar skoðanir í pólitik.
Sumir kalla inig kommúnista en réttara
er að ég stend vinstra megin í pólitík.
Það er ekkert launungarmál. Mér hefur
alltaf þótt leiðinlegt að draga vafakindur
í réttum.
— Já, þú hefur auðvitað haft með
alvöru réttir að gera?
— Við réttum hjá Gröf en þar er
nýendurreist timburrétt. Sjálfur er ég
réttarstjóri, nýlega endurskipaður af
hreppsnefndinni.
Þótt Akrafjallið sé eins og sæmilegur
hóll miðað við hin fjöllin er það mjög
erfitt I smalamennsku. Þar er aldrei
neinn ákveðinn sjónarhóll, hann er ekki
til.
En úr þvi að við tölum um Akrafjallið
væri ekki úr vegi að minnast á eggja-
tekju I fjallinu. Við bændurnir hér um
slóðir ætluðum að hafa stóra þénustu af
því að reyta hreiðrin sem svartbakurinn
hefur hér. En þegar við vöknuðum á
morgnana voru Reykvíkingar búnir að
reyta allt.
Út af þessum tínslum upphófst stórt
stríð sem stóð í nokkur ár. En því er
núna lokið. Ég er ekki frá því að sumir
hafi gert þetta af sporti til að lenda i
hasar við karlana. Sumir lentu i þvi að
við helltum úr fullri fötu fyrir þeim.
Okkur þótti lágmarkskurteisi að fólk
kæmi heim á bæinn og gerði grein fyrir
sér.
Eggjatökuna seldum við til Reykja-
víkur fyrir ágætan pening. Við
pössuðum að senda ekki stropuð egg,
það var nokkurt vandaverk að lita eftir
því. En það voru ekki bara tekjumögu-
leikarnir sem við horfðum í þegar fólk
sótti I varpið. Lambféð er viðkvæmt á
vissum tímum og það styggðist við
þessar mannaferðir þegar varp stóð yfir.
Þetta var ekki allt saman agnúaskapur.
— Hvað viltu segja okkur um skáld-
skap?
— Mér þykir vænt um góð skáld.
Sjálfur hef ég samið — og samið ekki.
Sumir segja að ég ætti að gefa út bók. Ég
var að þessu sem stráklingur en sinnti
því ekki lengi. Á seinni árum hef ég farið
að leika mér að þessu aftur.
Á hestamannamótinu á Akranesi fór
ég með kvæði sem heitir Ég legg á
Skjónu, það er sungið við lagið Eyjan
hvíta:
Ég legg á Skjónu er kvöldsins skuggar
kalla
og kliðar blær við landsins mjúku strá
og stefni okkar för til innstu fjalla
er fegurð yfir landsins dali brá.
Viðskulum lifa og lífsins æsku njóta
lengi gerast fögur ævintýr
þegar titrar fákur milli fóta
fjör og gleði í huga minum býr.
Viðskulum þræða gamlan götuslóða
er geymir sögu við hvert gengið spor.
Það skal vera máttur minna ljóða
að minnast þeirra sérhvert risið vor.
1 morgunsól er silfurlækir streyma
með söngvaklið um brún i fjörusand.
Það má enginn tslendingur gleyma
um alla tima aðblessa þetta land.
— Þú hefur átt þátt í leiklist hér i
sveitinni?
— Já, og það er alveg indælis fólk sem
maður kynnist í slíku starfi. Það frískar
virkilega upp á skammdegið, jafnvel þótt
þetta sé mikil vinna. Maður hefur mikið
gaman af þessu.
20 Vlkan 28. tbl.