Vikan - 22.08.1985, Blaðsíða 19

Ég held því ekki fram að með
sósíalisma sé stefnt að einhvers
konar Eden, þar sem allur vandi
er leystur. Það er ekkert einfalt og
auövelt aö vera til og á heldur ekki
að vera það. Á hinn bóginn er mik-
ilvægt að fólk þjáist fyrir rétta
hiuti, að það finni til vegna
aivöruvandamála en ekki gervi-
vandamála nútímans. . . ef þú
skilur hvað ég á við. Ég held að
það sé svo hættulegt að vera
hvorki glaöur né hryggur og vita
varla muninn á þessu tvennu.
Auðvitað leið mér oft illa sem
krakka, drottinn minn dýri!
Jafnvel þótt það væri alltaf
einhver heima. Auðvitað fann ég
til. En þaö er ekkert skelfilegt að
finna til ef maður veit af hverju
þaö er og ef manni finnst það rétt-
lætanlegt. Ég held að það sé mjög
mikilvægt í sambandi við uppeldi
barna að hlífa þeim ekki við að
finna til.
Það má ekki skilja við börn með
einhverjar óræðar tilfinningar
sem eru hvorki sorg né gleði, ég
held að þannig komi leiöindin til
sögunnar. Mér finnst ég merkja í
nútímabörnum skort á hæfni til að
hafa ofan af fyrir sér — ráða fram
úr sínum eigin leiðindum. Ég hef
hugsað mikið um þetta, ég held að
þetta sé afskaplega mikilvægt í lífi
hverrar manneskju. . .
— Að geta ráðið við sin eigin
leiðindi. . .
Já, og fundiö til — geta verið
glaður eða sorgbitinn og þora að
vera það — ég held að það sé mjög
mikilvægt.
— Borit Aas ritaði bók um
drottnunaraðferðir sem konur eru
beittar, þær eru ekki teknar alvar-
lega eða ekki virtar viðlits. . .
Ég skal viðurkenna það að ég er
orðin ógurlega þreytt á þessari
umræðu. Kannski vegna þess að
ég hef aldrei haft mikinn tíma til
að velta mér upp úr þessu. Ég
þekki Berit Aas og ég get verið
sammála henni um afskaplega
margahluti.
Ég held að eftir ýmsar
hremmingar, sem hafa ekki verið
auðveldari fyrir karlmenn en
kvenfólk, séu þessi hlutverk að
breytast en ég held að það sé enn
langt í land og þetta er óskaplega
flókinn hlutur.
Kynslóð eftir kynslóð hafa karl-
menn verið aldir upp við það að
eiga að stjórna löndum, eiga konur
og sjá fyrir þeim, þeir voru ekki
aldir upp fyrir þessa byltingu. Við
sjáum afleiðingarnar og getum
deilt um hvort þær eru góðar eða
vondar — hjónabönd eru á ansi
miklu valtari fæti en þau voru. Nú
er ég ekki að mæla því bót að
konur séu fastar í hjónaböndum
hvort sem þau eru góð eða vond,
eins og tíökaðist áður fyrr. En ég
held að það sé afskaplega langt í
það að karlar taki á sig jafnan hlut
í tilverunni almennt og líti á konur
sem vitsmunaverur. — En, í guö-
anna bænum, líka sem kynverur!
Ég ætla að vona að svo langt
göngum viö ekki aö við verðum
eins og heypoki fyrir ykkur!
Það sem ég get orðið reið yfir er
að kvenréttindahreyfingin hefur
skipt sér lítið af þeim þúsundum
íslenskra kvenna sem aldrei hafa
spekúlerað í hvort þær búa við
jafnrétti eða ekki. Þær hafa fyrr
og síðar tekið við aflanum, gengið
til heyja og alið upp börn og eng-
inn hefur spurt hvort þær væru
kúgaðar eða ekki, þær einfaldlega
unnu sín störf.
Enn þann dag í dag verka þess-
ar konur allan íslenskan fisk fyrir
skítalaun, langan vinnudag, eiga
aldrei grænan eyri afgangs. Ég sá
það í barnæsku að hamingja þess-
ara kvenna felst í því að sjá sér og
sínum farborða — því miður allt of
illa því þær hafa svo lág laun. Ég
lái þeim ekki þótt þær horfi svo-
lítið furöu lostnar á það sem ég
kalla hálsklútaliðið sem flykkist á
ráðstefnur út um allan heim og
veltir sér upp úr skýrslum um það
hversu margar konur vinni úti.
Jafnvel stjórnmálaflokkur eins
og Alþýðubandalagið hefur
hoppaö inn á þetta sænska félags-
fræðikjaftæði um ekki neitt. Það
segir manni ekki nokkurn
skapaðan hlut hvort hlutfall úti-
vinnandi kvenna eykst eða minnk-
ar. Ég sé þaö að minnsta kosti
ekki fyrr en ég veit að einhverjum
líður betur. Ég er ekki tilbúin að
vinna að þjóðfélagi þar sem börn
eru ellefu tíma á dag á dag-
vistunarstofnunum.
— Og sumir hafa það betra en
aðrir. . .
Þessi nútímaheimur, sem blasir
við svona miðstéttarkerlingu eins
og mér og fleirum, er heimur
hinna hraustu á réttum aldri, vel
menntaðs fóJks — sem getur liðið
aldeilis bærilega. Það getur vel
verið að við séum öll svo vel að
okkur að við getum rætt á
síðkvöldum yfir rauðvíninu hvað
við leysum þetta nú allt vel.
En þetta kemur bara ekki fólki
við sem hefur hvorki tíma,
peninga né menntun til þess að
njóta neins af þessu. Þúsundir
manna á Islandi lifa góðu lífi og í
heild eru til nógir peningar á
íslandi, peningarnir eru bára ekki
jafnaögengilegir fyrir alla.
Auðvaldshyggjan er farin að
stjórna okkar einkalífi. Það er
búið að berja það inn í eftirstríðs-
kynslóðina á íslandi að það eitt sé
arðbært sem skili beinhörðum
peningum. Og um leið og einhver
manneskja er ekki beinlínis
gróðavænleg, arðbær, eins og það
heitir í þingskjölum, þá er ekki
pláss í lífi okkar fyrir hana;
aðeins fyrir fólk sem er ungt og
hraust og getur unnið inn mikla
peninga. Þess vegna nennir
enginn lengur að eiga börn — þau
eru ekki arðbær. Það borgar sig
ekki að eiga börn, það hefur
reyndar aldrei borgað sig.
Svo er þaö eldra fólkiö. Mér
hefur svo oft blöskrað þetta
virðingarleysi fyrir fólki sem er
komið aðeins yfir miðjan aldur —
það er talað við fólk sem er komið
yfir sextugt eins og þaö sé á ein-
hvern hátt þroskaheft!
Ég er að vísu ekki eldri en þetta,
en ég verð að segja alveg eins og
er, ég hef ekki fundið hjá mér
neina minni löngun til lífsnautna
ennþá — meiri ef eitthvað er. Og
ég ætla mér svo sannarlega ekki
að hætta að hafa gaman af að vera
til. Ég ætla mér svo sannarlega að
nota mér þann rétt aö njóta þess
sem ég hef unnið til.
— Hvað þarf að ske — hvað um
láglaunafólk, getur það gert sér
einhverjar vonir?
Já, ég held að það geti vel verið
von fyrir það. Hins vegar er lág-
launafólk alltof máttlaust sjálft,
en það er ekki eitthvað sem hefur
gerst — það er nokkuð sem hefur
verið gert. Ef fólki er haldið í 12
tíma erfiðri vinnu á dag þá er af-
skaplega lítill tími þegar heim er
komið til þess að sinna fyrst
heimilinu og hugsa síðan um
þjóðmál. Þetta fólk hugsar
auðvitað ekki um þjóðmál.
Af þessum ástæðum er verka-
lýöshreyfingin komin í afskaplega
erfiðan bobba. Forystan hefur
verið alltof sofandi fyrir þessu.
Sko — kapítalistar hafa alltaf
kunnað ráð til þess að halda fólki
niðri og þeir hafa gert það á sví-
virðilegan hátt yfir majónes-
brauðinu niðri á Vinnuveitenda-
sambandsskrifstofu.
Verkalýðshreyfing veröur,
ekkert síður en flokkspólitísk
hreyfing, að horfast í augu við það
að tímarnir breytast. Við erum
ekki lengur að tala fyrir öreiga
sem eiga alls ekki þak yfir
höfuðið. Það er búiö að gera allan
þorra manna á Islandi að eigna-
mönnum. Fólk býr í „eigin”
húsnæði, með skuldabagga upp á
jafnvel milljónir — það er ekki
auðvelt fyrir svoleiðis fólk að fara
í verkfall. Það þolir enginn vinnu-
missi í eina viku, þá hrynur
greiðslukerfið!
Fólk trúir ekki lengur á sam-
hengið milli stjórnmála og dag-
legs lífs. Þetta lýsir sér í því að
stjórnmálamenn eru mestanpart
hættir að tala til fólks um hluti
sem það skilur. Það eru lesnar
yfir fólki skýrslur Þjóðhagsstofn-
unar að um svona mörg prósent
rýrni þjóðartekjur, sem er ævin-
lega lygi þegar allt kemur til alls.
Að svona mörg prósent „þoli” at-
vinnuvegimir. . .
Mér finnst vinstri hreyfing á
Islandi og verkalýðshreyfing trúa
þessu kjaftæði alveg gagnrýnis-
laust. Okkur er sagt að herða
ólina, annars verði kollsteypa. En
34. tbl. Vikan 19