Vikan - 28.08.1986, Blaðsíða 39

Bragi Jósepsson dósent.
B^Jósepsson keinisla
Blandaðir bekkir eru eitt af töfra-
hugtökum skólamanna á síðari
árum. í þessu hugtaki felst ákveðin
hugmyndafræði sem byggir á því
heimsfræga slagorði „frelsi, jafn-
rétti og bræðralag".
Þegar við sem búin erum að
starfa að skólamálum i 30 ár og
þaðan af lengur vorum í barna-
skóla voru til sérstakir bekkir sem
nefndust manna á meðal tossa-
bekkir. I þessa bekki röðuðust
nemendur sem áttu erfitt með nám.
Það sem helst stóð í vegi fyrir ár-
angri í „tossabekkjum" voru
landlægir fordómar almennings og
þar á meðal kennara. Þessir for-
dómar endurspegluðu það viðhorf
að manngildi væri einungis hægt
að meta eftir gáfnafari. Samkvæmt
því voru „tossarnir“ á botninum
og í sjálfsvitund sinni héldu þeir
þessari félagslegu stöðu fram á full-
orðinsár og jafnvel lengur. Þótt
kennarastéttin eigi hér hlut að
máli væri ómaklegt að kalla hana
eina til ábyrgðar. Þetta var aldar-
andinn og merkustu kennarar og
mannvinir gátu þar litlu um þokað.
Ég held að viðhorf almennings
til námshæfileika, svo ekki sé talað
um hið mjög svo flókna fyrirbæri
sem nefnist gáfur, hafi breyst veru-
lega. Tossahugtakið er nær óþekkt
í nútíma skólastarfi og almenning-
ur kann betur en áður að meta hina
ýmsu hæfileika manna og einstakl-
ingsmun. Þessi hugarfarsbreyting
leiðir án efa til markvissara skóla-
starfs.
En hugtakið „blandaðir bekkir“
er ekki aðeins hugmyndafræði. í
því felst einnig ákveðin kennslu-
fræðileg stýring. í röðuðum bekk
(þar sem nemendum er raðað eftir
námsgetu) getur kennarinn skipu-
lagt markvissa hópkennslu, jafnvel
þótt bekkurinn sé tvöfalt ijölmenn-
ari en almennt gerist. í blönduðum
bekk byggist kennslustarfið fyrst
og fremst á einstaklingsbundinni
kennslu. Þetta merkir að kennar-
inn skipuleggur kennsluna sér-
staklega fyrir hvern og einn
nemanda. Ein helsta kennslufræði-
lega forsendan fyrir blönduðum
bekk er því að bekkurinn sé fá-
mennur, til dæmis 14-20 nemendur.
Ef þessi forsenda er ekki fyrirhendi
er hætt við að kennarinn lendi í
ógöngum og kennslan verði
ómarkviss.
Okkar álit
Ég er eindregið þeirrar skoðunar
að ekki skuli raða nemendum í
bekki eftir námsgetu. En skilyrði
þess að kennsla í blönduðum bekk
takist vel er að nemendahópur sé
ekki of stór. Hámarksfjöldi í blönd-
uðum bekk ætti að vera 18-20 nem-
endur og það þyrfti að takmarka
fjöldann, annaðhvort í grunnskóla-
lögum eða með reglugerð. Einnig
þarf að auka til muna framboð á
námsefni þannig að hægt sé að
koma til móts við þarfir hvers ein-
staklings.
Því miður er ástandið þannig
núna að alltof mikið er um mjög
íjölmenna bekki, allt upp í 30 nem-
endur í bekk. Það verður til þess
að kennurum reynist ókleift að
uppfylla ákvæði grunnskólalag-
anna um að grunnskólinn skuli
stuðla að alhliða þroska, heilbrigði
og menntun hvers og eins.
Bogi Arnar
Finnbogason,
formaður
Samfoks:
Bessí
Jóhanns-
dóttir
kennari:
Ég tel að svarið hljóti ætíð að vera
háð aðstæðum í hverjum skóla.
Líklega er æskilegast að í hverjum
bekk séu börnin með misjafna
námsgetu þar eð slíkt gefur óneit-
anlega betri mynd af þjóðfélaginu
í heild. Hinir lakar settu hafa þá
fyrirmyndir í sjónmáli og hinir bet-
ur settu finna þá ef til vill þörf hjá
sér til að aðstoða þá sem standa
höllum fæti. Forsenda þessa er að
sjálfsögðu sú að nemendur séu ekki
fleiri í bekk en svo að kennari geti
sinnt til fullnustu misjöfnum þörf-
um nemenda. Hæfilegur fjöldi gæti
verið á bilinu frá 18-22. Við núver-
andi ofstöflun í bekki víða í
skólakerfinu er líklega illskárra að
stafla saman nemendum með svip-
aða námsgetu, þótt það bjóði
vissulega þeirri hættu heim að
námið í „lökustu" bekkjunum
verði á ákaflega lágu plani, ekki
vegna þess að nemendur með minni
námsgetu séu lakara fólk heldur
vegna þess að skólinn hefur ekki
tök á að veita þeim þá auknu þjón-
ustu sem þeir þarfnast.
Ég tel að skipta eigi börnum í
bekki eftir námsgetu. Miða á við
aðaleinkunn og færa á börnin milli
bekkja eftir þvi sem þau sýna
námsárangur. Slík skipan hefur í
för með sér mikla hagræðingu í
skólunum og auðveldar skólastarf-
ið. Blöndun í bekki, eins og nú á
sér stað, hefur sýnt að um of er
haldið aftur af duglegum nemend-
um til þess að þeir sem sýna lakari
námsárangur fái ekki vanmeta-
kennd. Ég tel þetta ranga stefnu.
Lakari börnin fá ekki síður van-
metakennd þegar þau eru minnt á
að þau séu allt of sein og skilji
ekki neitt. Þeim þykir einnig
hroðalega erfitt að þurfa að sækja
stuðningskennslu, einkum þeim
sem eldri eru. Yngri börnin finna
ekki svo mikið fyrir því. Skipting
í bekki eftir námsgetu örvar nem-
andann til að standa sig betur.
Grétar
Marinósson
sálfræð-
ingur:
Blöndun nemenda með ólíka náms-
hæfni (og persónuleika) ætti að
vera meginreglan í almennum
skólum. Hverfisskólar/héraðskólar
ættu að vera búnir til að taka við
öllum skólaskyldum börnum á sínu
svæði ef foreldrar óska þess. Blönd-
un á jafnframt að vera regla við
ákvörðun námshópa sem vara í
lengri tíma (einn vetur eða lengri)
en mögulegt þarf að vera að búa
til sérhæfðari hópa til skemmri
tíma, til dæmis fyrir fötluð börn og
seinfær og börn með mikla náms-
hæfileika.
Undantekningar á þessari meg-
inreglu eru nauðsynlegar þegar í
hlut eiga börn sem ekki hafa gott
af því að vera í óvöldum hópi með
venjulegum börnum en þurfa sér-
aðstæður og sérstakar kennsluað-
ferðir, að minnsta kosti tímabund-
ið. Þeirra vegna þarf að vera til
úrval sérkennsluúrræða við hæfi.
Mikið vantar upp á í dag að skól-
um sé gert kleift að viðhafa
blöndun af einhverju viti og því er
nauðvörn sumra þeirra að raða eft-
ir námsárangri. Gömlu lausnirnar
eru handhægastar þótt þær séu
ekki endilega bestar.
35. TBL VIKAN 39