Vikan - 26.03.1987, Blaðsíða 38

hans er farinn að svífa. Ef ég á ekki að missa
hann út um gluggann er best að reyna að
toga hann niður í stólinn aftur. Ætli það sé
ekki best að spyrja um efnislega hluti eins og
launakjör leikara og hvernig sé að vera „free-
lance“ eða ósamningsbundinn leikari. - Það
hreif!
„Já, það er nú eitt hneykslið í þessu þjóð-
félagi. Þegar fyrstu leikarataxtarnir voru
gerðir voru þeir miðaðir við laun prófessora
hjá Háskóla Islands en nú eru meðallaun leik-
ara rétt rúmar þrjátíu þúsund krónur. Þau
eru orðin um það bil 70% lægri - og það
fyrir alla þessa vinnu; erfiðar æfingar á daginn
og sýningar á kvöldin þar sem leikararnir slíta
úr sér hjartað hvernig sem þeir eru upplagðir.
Og svo er auðvitað leikið allar helgar, þegar
ílestir aðrir eiga frí. En launabarátta okkar
er rosalega hjáróma meðal almennings. Það
stoppar ekkert í þjóðfélaginu þó við hættum
að leika, flestir munu lifa það af, svo það
breytir engu þó við förum í verkfall. Eftir
,,Það vcerisko
nauðsynlegt fyrir
vœntanlega kjara-
baráttu að kýla á
kynningarherferð á
starfi leikarans, út á
hvað leiklist geng-
hálft ár mundu einhverjir kannski segja: Djöf-
ull, nú verð ég að komast í leikhús! - en láta
sig svo hafa það að fara í bíó eða fá sér vídeó-
spólu. Þó er nú reyndin sú að eitt af frægum
næstum-því-heimsmetum íslendinga er ein-
mitt leikhúsaðsókn svo þetta er svolítið
kaldhæðnislegt. En það finnst mörgum það
bara frekja í leikurum að heimta meiri laun
fyrir að vera alltaf að skemmta sér. Það er
ótrúlega algengt hvað starf leikara er van-
metið; ég er til dæmis oft spurður hvað ég
vinni með leiklistinni - ha! Fólk gerir sér al-
mennt enga grein fyrir hvaða starf liggur að
baki einni leiksýningu. Það eru margir sern
gapa af undrun yfir því að æfmgartími sé um
sex vikur; þeir halda að það sé nóg að læra
bara textann og svo komi hitt af sjálfu sér.
Það væri sko nauðsynlegt fyrir væntanlega
kjarabaráttu að kýla á kynningarherferð á
starfi leikarans - út á hvað leiklist gengur.
Ég tala nú ekki um hvað það væri gagnlegt
fyrir þessa menn sem eru að semja fyrir okk-
ur, einhverja skrifstofumenn hjá BSRB sem
hafa ekki hugmynd um hvað starfið snýst um.
Eitt af baráttumálum okkar í dag er að fá
að semja fyrir okkur sjálf.
Það má kannski rekja þá gagnrýni, sem
komið hefur fram um ákveðna stöðnun í
stofnanaleikhúsunum hér, til skorts á mann-
sæmandi launum leikara. Eftir æfingar þjóta
„En kannski er ég bara bláeygur piltur aö vestan."
þeir kannski á æfingar í útvarpið, sjónvarpið,
í auglýsingar eða hreinlega bara í skúringar
til að ná endum saman. Og svo er sýning um
kvöldið. Ef listamaður á að gera virkilega
góða hluti og skapa listaverk er frumskilyrði
að hann hafi aðstöðuna til þess. Það er ná-
kvæmlega það sama með íþróttamenn; það
gera sér allir grein fyrir að þeir ná fyrst að
skara fram úr þegar þeir eru orðnir atvinnu-
menn en ekki bara íþróttamenn í hjáverkum.
í sambandi við lausamennskuna get ég sagt
að ef ég vissi fyrirfram að ég hefði alltaf eitt-
hvað að gera þá er meira spennandi að vera
lausráðinn en þar sem það er ekki fyrir hendi
kýs ég náttúrlega frekar öruggan samning.
Hingað til hefur þetta þó gengið upp hjá
mér, gallinn er bara sá að lausráðnir leikarar
hafa engin laun yfir sumartímann og þá þurfa
þeir að leita sér að einhverri annarri vinnu,
eins og það er nú auðvelt á þeirn árstíma."
- Ertu sáttur við tilveruna, burtséð frá
kjarabaráttunni?
„Já, ég er það. En mér finnst ég standa á
svolitið skrýtnum tímamótum; finnst eins og
ég sé búinn að ljúka einhverjum ákveðnum
kafla og sé að byrja upp á nýtt aftur. Ég
horfi dálítið spenntur fram á við og bíð eftir
því sem kernur. Ég er ekki að búa mér til
neinar væntingar en finn að það liggur eitt-
hvað í loftinu svo ég ætla bara að sjá til hvað
gerist. En kannski er ég bara bláeygur piltur
að vestan.
Það er reyndar gamall draumur að búa
erlendis í smátíma og fá nýjar víddir í lífið.
Maður er svona í þann veginn að setjast -
sami rúnturinn og allt það - og ef maður
passar sig ekki er hætta á að rnaður standi
ekki upp aftur. En ennþá er þetta bara draum-
ur því það er erfitt að finna rétta tímann. -
Og þá er bara að bíða eftir forlögunum...“
38 VIKAN 13. TBL