Vikan - 26.03.1987, Blaðsíða 47

I
- Ég fæddist til þess að verða rithöfundur.
Fyrsta skáldsaga mín, Jaws, kom út árið 1974
og var gerð eftir henni mynd sem hræddi fólk
í ölium heiminum. Þá var ekki vitað mikið
um mannætuhákarla. Þetta var stórviðburð-
ur.
Faðir minn, Nathaniel Benchley, er vel
þekktur sem gagnrýnandi og ævisöguritari.
Flann segir: „Ég var þekktur sem sonur grín-
istans Roberts Benchley. Nú er ég orðinn faðir
metsöluhöfundarins Peters Benchley.“
Ég var bara fimm ára þegar Robert afi minn
dó en vegna föður míns og vina hans ólst ég
upp innan um rithöfunda. Það virtist vera góð
aðferð til að vinna fyrir sér. En faðir minn
vonaði alltaf að ég myndi finna mér eitthvað
skynsamlegra að gera. Hann sendi mig í Har-
vard háskólann og þaðan fór ég í sjóherinn.
Ég átti að vera þar í sex mánuði en á fyrsta
degi fékk ég ofnæmi fyrir einhverjum bólu-
setningum og húðin datt af höndunum og
fótunum svo ég var allan tímann á sjúkrahúsi.
Þegar ég hafði jafnað mig - og hafði líka
fengið nóg af sjóhernum - ákvað ég að verða
blaðamaður. Ég fór að vinna fyrir Washing-
ton Post. Fyrst skrifaði ég dánarfregnir, svo
fór ég yfir í „næturlögregluna" sem þýddi að
ég var að elta sjúkrabíla og fylgjast með öllu
sem átti sér stað eftir að myrkrið var skollið
á. Ég var byrjandi í blaðamennsku með níu-
tíu og fimm Bandaríkjadollara á viku og bjó
í kjallara í Georgetown.
Ég gerði ntér ljóst að allt sem ég gat vonast
eftir að fimm árum liðnum var að fá að skrifa
skóladálkinn í blaðinu svo ég hætti og fór að
vinna fyrir Newsweek.
Þeir voru að velta því fyrir sér hvort þeir
ættu að hafa kíntnidálk í blaðinu og ég var
látinn skrifa hann. En hann komst aldrei á
prent. Ég var færður í sjónvarps- og útvarps-
útdrætti. Ég vann að þeim tvo daga i viku.
Þannig hafði ég tírna til að vinna annað efni
og selja blöðununt. Ég skrifaði lengri greinar.
Loksins fóru peningarnir að láta sjá sig.
Árið 1967, þegar ég var 26 ára, fékk ég at-
hyglisvert tilboð. Ég átti vin sem vann í Hvíta
húsinu fyrir Lyndon B. Johnson. Ég býst við
að þeir haft ekki haft marga rithöfunda á sín-
um snærum svo þeir spurðu ntig hvort ég vildi
skrifa ræður fyrir forsetann. Ég hugsaði með
mér að það væri gaman að athliga hvernig
völd væru í framkvæmd svo ég ákvað að taka
tilboðinu. En þeir sáu fljótlega að ég gat ekki
meðhöndlað Víetnam eða nein slík meiri hátt-
ar mál svo ég skrifaði ræður fyrir minni menn
i um tvö ár.
Svo voru kosningar og þegar ég var að halda
kveðjuhóftð mitt komu fjórir af mönnum
Nixons og rifu sjónvarpið mitt þaðan sem það
var. Hann hafði verið forseti í um það bil
tuttugu mínútur en jjessir gaurar voru ekki
að eyða tímanum. Áður en klukkustund var
liðin frá því að þeir tóku sjónvarpið voru
komnir átján einkaritarar sem voru að vélrita
við skrifborðið mitt og ég var orðinn atvinnu-
laus.
í þetta sinn var það konan mín sem bjarg-
aði mér frá vandræðum. Hún hafði verið í
hádegisverðarveislu í Washington og setið við
hlið ritstjóra National Geographic. Hún hafði
fengið símanúmerið hjá honum svo ég hringdi
í hann og spurði hvort hann vildi kaupa grein
um Nantucket, sem ég þekkti vel því ég ólst
þar upp. Hann samþykkti það. Þetta var stór-
kostlega vel borgað og ég gat lifað á því í fjóra
mánuði. Á þeim tíma var ég farinn að fínna
mér verkefni sem ég gat tekið að mér fyrir
önnur blöð.
Þetta varð upphafið að því að ég sérhæfði
mig. Ég fór að skrifa um höf og strandlengjur
heimsins fyrir blöð eins og Holiday og Natio-
nal Geographic.
Ég skrifaði „Hákarla" fyrir Holiday og
„Bennuda" fyrir National Geographic. Eg
varð mjög fróður unt vatn. Ég synti mikið -
ég hafði reyndar alltaf gert það.
Þegar maður verður þekktur í heimi tíma-
rita í Bandaríkjunum fara ritstjórarnir að
bjóða manni í mat einu sinni á ári og spyrja
um skáldsöguna. Þetta kom oft fyrir mig en
ég byrjaði ekki að skrifa neitt fyrr en ritstjóri
Doubleday, Tom Congden, bauð mér eitt
þúsund Bandaríkjadollara fyrirfjóra mánuði
ef ég skrifaði fjóra byrjunarkafla í bók. Ef ég
lyki við þá á fjórum mánuðum fengi ég að
halda peningunum en annars þyrfti ég að
skilaþeim.
Þannig hófst ég handa við að skrifa bók, í
fyrsta sinnáævinni.
Til að komast burt frá nokkrum litlum börn-
um og hinum stöðugu símhringingum, sem
fólu í sér freistandi tilboð um vel borguð störf
fyrir tímarit, leigði ég lítið bakherbergi og
byrjaði á bókinni sem átti eftir að verða sölu-
hæsta bók áttunda áratugarins.
Eftir einn tvo daga var ég búinn að ákveða
hvernig upphat'bókarinnar átti að vera. Ég
hringdi í föður minn og spurði hann um líkur
á flottíma kjöts. Ég var að velta því fyrir mér
hvað það tæki afskræmdan líkama langan
tíma að komast að ströndinni aftur. Pabbi
virtist ekki mjög hissa.
En þegar ég var búinn með bókina hafði
ég ennþá ekki ákveðið nafnið. Ég hafði hugs-
að um Leviathan, Rising eða A Stillness in
the Water. En fimmtán mínútum áður en
bókarkápan átti að fara í prentun hugsaði ég
rneð mér: Æ, skítt með það, ég kalla hana
bara Jaws.
Seinna komu upp alls kyns sögusagnir um
að það hefði verið heil nefnd sem skrifaði
bókina og nafn mitt hefði verið fengið að láni
til þess að standa fyrir henni. En hvort sem
það er betra eða verra þá á ég hvert einasta
orð í bókinni, þótt Congden auðvitað hvetti
mig, hjálpaði mér og gagnrýndi mig allan tím-
ann.
Þegar þessu var lokið fór ég til Ástralíu til
þess að gera sjónvarpsmynd um hvíthákarl-
inn. Það var hún fremur en állt annað sem
varð til þess að bókin varð svo vinsæl sem
raun ber vitni. Þættinum var sjónvarpað og
áhorfendur voru um það bil milljón. Á þessum
tíma var bókin komin út svo ég gat farið í
sjónvarpsþætti og talað um bókina og notað
úrklippur úr myndinni með máli mínu.
Þetta passaði allt mjög vel. Jaws var prentuð
í kiljum og kvikmyndaréttur var keyptur.
Bókin seldist í 9 300 000 eintökum. Hún varð
næstum því best selda bók allra tíma og allt
í allt aflaði hún 400 000 000 Bandaríkjadoll-
ara.
Auðvitað fóru lesendur og gagnrýnendur
að sjá meira i sögunni en raunverulega var
til staðar. Sumir héldu að ég væri að skrifa
um Nixonstjórnina. Einn hélt því fram að
sagan væri sams konar saga og leikrit Ibsens,
Þjóðníðingurinn. Það getur ekki staðist þar
sem ég hef aldrei séð eða lesið þetta leikrit.
Sálfræðingar sögðu að bókin lýsti mikilli
kynferðislegri hræðslu við að vera étinn.
Hingað til hafa verið gerðar þrjár Jaws kvik-
myndir.
Þrisvar sinnum hafa hákarlar ráðist á mig
og aðeins einu sinni alvarlega. Ég varð súrefn-
islaus og flaut upp að yfirborðinu með tvo
tígrishákarla fyrir neðan mig. Öðru sinni var
ég að gefa þeim mat úr hendi mér og þá þyrpt-
ust þeir að mér. í þriðja skiptið var ég staddur
á mikju dýpi og hákarl var að þjarma að
mér. Ég reyndi að ná til augans en í staðinn
náði hann í mig og hristi mig eins og strengja-
brúðu.
En ég kafa ennþá til að taka myndir af þeim.
Við höfum meira að segja Jaws hákarlinn
málaðán á botninn á sundlauginni okkar. Það
veldur borgarlögreglunni nokkrum áhyggjum
þegar hún flýgur yfir og slysast til að líta nið-
ur.
Síðan ég skrifaði Jaws hef ég skrifað The
Deep sem Peter Yates gerði mynd eftir. Hún
fjallar um kafara og eiturlyf. Þvínæst skrifaði
ég The Island. Það er fantasía um sex hundr-
uð báta sem hurfu og karabíska sjóræningja.
Michael Caine og David Warner léku í mynd
eftir þeirri bók.
Ég reyni núna að skipta árinu í tvo hluta.
Ég kafa i sex mánuði og skrifa í sex. Ennþá
skrifa ég bara um sjóinn. Ég hófst handa við
að skrifa bók sem gerðist á landi. Hún átti
að vera um gengin sem herjuðu í New York
á nítjándu öldinni en ég komst fljótlega að
því að Martin Scorsese hafði keypt allt efni
sem hægt var að ná í til að gera kvikmynd
eftir.
Jaws gaf mér frelsi til að gera það sem ég
vil. Ég mun alltaf verða þakklátur fyrir það.
Sumir saka mig um að hafa rænt sundmenn
hugarró að eilífu en ef ég hef gert eitt for-
eldri meira vakandi fyrir þeirri hættu sem
getur verið búin bami eða fullorðnum, sem
ekki gætir varkárni í sjónum, þá fmnst mér
ég hafa gert eitthvert gagn.
13. TBL VIKAN 47