Vikan - 26.11.1987, Page 30

Igóduskapí
HEILABROT
Það er lífsnauðsyn að lesa,
lesa bækur og lesa blöð. Við
sem lærðum stautlð áður en
þelr tróðu sjónvarpl inn á
hvert helmlli, getum prísað
okkur sæl því í okkar veröld
var það sjálfsagt að kúra úti í
skoti með bók, hverfa inn í
drauma- og hugarflugsver-
öld skáldskapar og sögu-
spuna, heim sem maður ótt-
ast að nútímaböm þekld
ekkl nema lítillega.
Þegar ég fyrst fór að heyra
sögur, þá pjakkur á götunum
kringum Reykjavíkurkvos, varð
Esjan, ijall Reykvíkinga, oft vett-
vangur söguspunans. Fullorðna
fólkið sem gaf sér tíma til að
setjast niður með okkur
krökkunum benti stundum á
fjallið og sagði spennandi sögur
af fólki, forynjum, draugum,
tröllum, álfum, jólasveinum og
furðulegum dýrum sem bjuggu
hér og þar um Esjuna. f huga
mínum varð Esja einhvers konar
allsherjar ævintýraland þar sem
voru margar árstíðir sama
30 VIKAN
Indriði G. Þorsteinsson fer
létt með að sveifla lesandan-
um norður í Skagafjörð,
fletta um lelð dagatalinu aft-
ur um mörg ár og maður
unir sér vel við að lesa um
máluðu konuna, um Prósa
sem er verðandi búfræðing-
ur og um hina seinheppnu
refaskyttu. „Tímamótaverk“
segir útgefandinn í auglýs-
ingartexta. Það er nokkuð til
í því. Ég minnist þess ekki að
hafa lesið svo léttan og leika-
andi texta eftir Indriða, svo
húmoríska frásögn um börn
og unglinga og fullorðna í
norðlenskri sveit fyrir
daginn, grænir útilegumanna-
dalir og fannborgir stórar, gæða-
blóð og illmenni og allt hafði
þetta lið ærinn starfa; og til-
hneigingu til að leita til Reykja-
víkur.
Þessi Esjuheimur bernsku
minnar vaknaði til lífsins á nýjan
leik um daginn, þegar ég kom
inn í íbúð eina í fjölbýlishúsi þar
sem bjó fjölskylda utan af landi.
Út um gluggann blasti Esjan við
í allri sinni dýrð. Ég staðnæmd-
ist og gat ekki annað en horft á
undrið. Og spurði börn og full-
orðna hvort þau lægju ekki í
glugganum frá morgni til
kvölds, skráðu hjá sér litaskiptin
og staðsettu ævintýrasvæðin.
„Fjallið?" spurði húsbóndinn.
.J'íei, við horfum bara á sjón-
varpið;“ og vísaði mér inn í
stofu þar sem skjárinn var eini
ljósgjafinn og til hliðar við hann
var hlaði af myndböndum;
teiknimynd hélt bömunum
föngnum, hátt stillt tal amerísku
fígúranna kom í veg fyrir sam-
talsmöguleika. Og þegar hús-
nokkrum áratugum. ,Já,“
sagði Indriði í stuttu spjalli
um nýju bókina, - „ég var í
góðu skapi þegar ég skrifaði
hana; maður er líka kominn
á þann aldur, orðinn kalkað-
ur og vitlaus og getur þá
ekki annað en verið í góðu
skapi, laus við ýms blýlóð úr
sálinni."
Um fólk—ekki tímabil
Þótt „Keimur af sumri" gerist
Norðanlands fyrir nokkrum ára-
tugum þegar það var stórvið-
burður að kona för að mála sig
bóndinn dró niður í þessari
tímadrápsvél fóru lidu bömin
að gráta af vonbrigðum.
Ég minnist þess ekki að bæk-
ur hafi verið teknar af mér á
bamaskólatíðinni, þegar maður
lá heilu dagana í ævintýmm
frekar en að skoða námskverin.
En ég man að stundum sagði
fólk: „Hann les svo mikið þessi
að hann fær áreiðanlega sjúk-
lega drauma." Eða: „Hann er
kominn inn í draumheiminn,
það er nú meiri áráttan að þurfa
að lesa svona voðalega!"
Draumórarnir urðu held ég
aldrei sjúklegir — en stundum
hurfú bækur úr bókahillunum,
bækur sem einhverjir töldu
óhollar fyrir unga menn. Þá
dreymdi mann furðudrauma um
innihald þeirra.
Sjónvarp kemur auðvitað
aldrei í stað bóka. En það hlýtur
að vera nauðsynlegt að geta not-
að sjónvarp til að styðja við og
auka áhuga á bóklestri. Er það
ekki eiginlegt hlutverk sjón-
varpsins? - GG
og ganga í gagnsæjum nælon-
sokkum, þá fjallar sagan fremur
um einstaklinga en aldarhátt.
„Fólk breytist ekki. Það skiptir
engu máli hvar í tíma menn
setja söguna," sagði Indriði.
„Sagan er um fólk, ekki tímabil.
En vissulega voru það rosalega
mikil tíðindi hér fyrir löngu
þegar kona fór að mála sig.
Það er reyndar svo miklu
betra að láta þrjátíu, fjörutíu ár
líða og skoða atburðina síðan í
ljósi samfélagsþróunarinnar —
maður á að láta hlutina gerjast.
Það er annars skrítið að höf-
undar skrifa oft um atburði sem
gerðust aftur í öldum, á miðöld-
um eða jafnvel á ísöld og enginn
er að velta þeim upp úr því,
spyrja hvort þeir séu fastir í til-
teknu tímabili. En ég er sífellt
spurður að því hvort ég sé fast-
ur þarna aftur á fjórða áratug
aldarinnar. Það er ég ekki, ekki
sérstaklega. Maður er fyrst og
fremst að segja sögur. Ég hef
sagt sögur úr mínum samtíma.
Mér finnst samtíminn spenn-
andi. En ég hef ekki farið langt
aftur fyrir nítjánhundruð og
þrjátíu."
Að þykja vænt
um sinn tíma
Skagafjörður eftir alþingishá-
tíð; - lítill drengur sem finnur
sumarkeim af mjólkinni á næsta
bæ og heldur að bragðið stafi af
því að hjónin eru svo nýgift.
,Já,“ sagði Indriði. „Þetta er
bemskuminning. Ég kom á bæ
með föður mínum og fann
svona bragð af mjólk, það var
kallað sumarkeimur, og é'a man
að ég spurði hvort bragðið staf-
aði af því að fólkið var nýgift."
En „Keimur af sumri“ er engin
minningabók, höfúndur hennar