Vikan - 10.11.1988, Blaðsíða 61

Nokkrir dagar liðu og enginn varð var við Hönnu.
Nágrannarnir reyndu að rýna inn um gluggann
hjá henni, en það voru tjöld fyrir glugganum.
Þeir börðu að dyrum, en enginn opnaði.
Að lokum voru dyrnar brotnar upp. Pað sem þeir
sáu œtti aldrei að sjást affur.
að Mindel var góð stúlka. Hún giítist og
maður hennar varð mjög ríkur.
Pósthúsið okkar hafði aðeins einn bréf-
bera, sem var bóndi. Einn daginn kom
ókunnur bréfberi. Hann var með sítt skegg
og jakkinn hans var borðalagður og merki
á húfúnni. Hann kom með bréf sem þurfti
að kvitta fyrir. Hver haldið þið að hafi átt
þetta bréf? Það var Hanna. Hún gat ekki
ffekar skrifað nafnið sitt heldur en ég gæti
dansað fjórdans. Hún krafsaði fjögur merki
undir kvittunina og einhver skrifaði með
sem vottur. í stuttu máli, þetta var pen-
ingabréf. Zeinvel, kennarinn, kom til að
lesa bréfið og helmingur þorpsbúa hlust-
aði á.
„Móði mín kær, áhyggjur þínar eru á
enda. Maðurinn minn er orðinn ríkur.
New York er stór borg og hér borðar mað-
ur hvítt brauð, jafhvel í miðjum vikum.
Allir tala ensku, gyðingarnir líka. Það er
bjart af ljósum alla nóttina. Járnbrautar-
lestirnar ganga eftir teinum undir þaki. Nú
bið ég þig að sættast við föður minn og ég
sendi ykkur báðum peninga svo þið getið
komið til Ameríku."
Þorpsbúar vissu ekki hvort þeir áttu
heldur að hlæja eða gráta. Hanna hlustaði
en sagði ekki orð. Hún hvorki bölvaði né
blessaði.
Mánuði síðar kom annað bréf og þar
næsta mánuð enn þá annað. Amerískur
dollari jafngilti tveim rúblum.. Umboðs-
maður frá borginni heyrði að Hanna hefði
fengið peninga frá Ameríku og hann fór til
hennar og bauðst til að gera allt mögulegt
fyrir hana. Langaði hana til að eignast
fallegt hús eða að eignast verslun? Það var
maður í þorpinu sem kallaður var Leizer.
Hann var sendiboði, þótt ég vissi ekki til
að nokkur hefði nokkurntíma sent hann
eitt eða annað. Hann fór til Hönnu og
bauð henni að hafa uppi á manninum
hennar. Ef hann væri á lífi, sagðist Leizer
örugglega geta haft uppi á honum og ann-
aðhvort komið honum heim eða fengið
hann til að skilja löglega við hana. Hanna
svaraði: - Ef þú kemur heim með hann, þá
komdu með hann dauðan, og þú ættir
sjálfúr að hafa hækjur með þér!
Hanna varð alltaf Hanna, en nágrannarn-
ir fóru að taka tillit til hennar. Þannig er
mannfólkið. Ef það finnur lykt af skildingi
verður uppi fótur og fit. Nú urðu allir fyrri
til að heilsa henni, gera henni greiða, köll-
uðu hana Hönnu sína.
Hanna hvessti á þau augun og tautaði
bölbænir. Hún fór beina leið í veitingahús
Zrules, keypti stóra flösku af vodka og fór
með hana heim. í stuttu máli, Hanna fór að
drekka. Það að kona tæki til að drekka var
sjaldgæft, jafúvel meðal heldra fólks, en að
kona af gyðingaættum legðist í drykkju-
skap var algerlega óheyrt. Hanna lá í rúm-
inu og svolgraði vínið. Hún söng, grét og
gretti sig óskaplega. Hún skjögraði niður á
markaðstorgið í nærfötunum einum. Það
var guðlast að haga sér eins og Hanna
gerði, en hvað gátu þorpsbúar gert? Það
var ekki hægt að setja neinn í fangelsi fyrir
það eitt að drekka. Embættismennirnir
sjálfir voru oft dauðadrukknir. Nágrann-
arnir sögðu að Hanna færi á fætur á morgn-
ana og fengi sér einn bolla af vodka. Það
var morgunverðurinn hennar. Svo lagði
hún sig og svaf frameftir degi. En þegar
hún reis upp á ný fór hún að drekka fýrir
alvöru. Stundum, þegar hún var í góðu
skapi, átti hún það til að opna gluggann og
fleygja út nokkrum smápeningum. Smá-
börnin fóru sér næstum að voða við að
reyna að hrifsa til sín peningana. Þegar þau
beygðu sig niður eftir peningunum skvetti
hún á þau vatni. Presturinn sendi eftir
henni, en hann hefði getað sparað sér það
ómak. Það voru allir vissir um að hún ætti
eftir að drekka sig í hel. En það varð nú
með öðrum hætti.
Venjulega kom Hanna út á morgnana.
Stundum til að ná sér í vatn í fötu við
brunninn. Það voru flökkuhundar í Slátr-
aragötu og Hanna gaf þeim oft bein. Það
voru engin náðhús og þorpsbúar gengu
örna sinna undir beru lofti. Nokkrir dagar
liðu og enginn varð var við Hönnu. Ná-
grannarnir reyndu að rýna inn um glugg-
ann hjá henni, en það voru tjöld fyrir
glugganum. Þeir börðu að dyrum, en eng-
inn opnaði. Að lokum voru dyrnar brotnar
upp. Það sem þeir sáu ætti aldrei að sjást
aftur. Nokkru áður hafði Hanna keypt
bólstraðan stól af ekkju. Hún sat venjulega
í honum, drakk og talaði við sjálfa sig. Þeg-
ar nágrannarnir komust í gegnum dyrnar
sáu þeir beinagrind í stólnum, eða hluta af
beinagrind, kolsvarta.
Góðir hálsar. Hanna var brunnin upp.
En hvernig? Stóllinn var óskemmdur,
áklæðið á bakinu aðeins lítið eitt sviðið.
Til þess að manneskja gæti brunnið svona
algerlega þurfti mikinn eld, jafnvel meiri
en þann sem hitaði almenningsböðin á
föstudögum. Það þarf nokkuð mikinn við
til að steikja gæs. En hvorki stóllinn né
rúmfötin voru brunnin. Hún hafði keypt
kommóðu, borð og klæðaskáp og það var
allt óskemmt.
Þó var Hanna eins og lítill kolamoli. Það
var enginn líkami eftir til að þvo, klæða í
líkklæði eða jarða. Embættismennirnir
flýttu sér að húsi Hönnu og þeir voru
fúrðu lostnir. Enginn hafði séð eld. Enginn
hafði fúndið reykjarlykt. Hvaðan gat slíkur
vítiseldur komið? Það var heldur engin
aska í eldstónni. Hanna hafði líka sjaldan
eldað. Læknirinn kom og augun ætluðu út
úr höfði hans, hann stóð sem steinrunn-
inn.
— Hvernig er þetta mögulegt? spurði
lögreglustjórinn. — Ef einhver hefði sagt
mér þetta hefði ég kallað hann svívirðileg-
an lygara. En þetta er staðreynd.
Einhver stakk upp á því að þetta hefði
verið elding, en það höfðu ekki verið
þrumur né eldingar í lengri tíma. Hefðar-
menn úr nágrenninu komu til að sjá þessi
undur; Slátraragata fylltist af alls konar
ökutækjum. Fólkið stóð og gapti af
undrun. Allir reyndu að finna einhverja
lausn, en árangurslaust. Stoppið í stólnum
var skraufþurrt.
Svo var talað um það að vodkað hefði
tendrað eld í maga Hönnu, en það hafði
enginn heyrt að eldur gæti kviknað í inn-
yflum manna. Læknirinn hristi höfuðið og
sagði: - Þetta er ráðgáta.
Það var tilgangslaust að klæða Hönnu í
líkklæði, svo það sem eftir var af beinun-
um var sett í poka og grafið í kirkjugarðin-
um. Grafarinn sagði fram nokkur ritningar-
orð. Síðar kom dóttir hennar frá Lublin, en
það kom ekkert frekar á daginn. Eldurinn
hafði verið á eftir Ifönnu og hann hafði
tortímt henni að lokum. I bölbænum sín-
um hafði hún oft nefnt eldinn, eld í höfði,
eld í maga. Hún hafði oft sagt: — Þú skalt
brenna eins og kerti; — þú skalt brenna af
hita! Málsháttur segir: - Vindurinn fer en
orðin geymast.
Góðir hálsar. Hanna hélt áfram að valda
örðugleikum eftir að hún var látin. Kopel,
ökumaðurinn, keypti húsið af dætrum
hennar og gerði úr því hesthús. En hest-
arnir svitnuðu á nóttunni og fengu kvef.
Þegar hestur fær kvef þá verður það venju-
lega hans bani. Stundum kviknaði í hálm-
inum. Nágrannakona, sem hafði átt í erjum
við Hönnu, sór og sárt við lagði að aftur-
ganga Hönnu rifi þvottinn af snúrunum
hjá sér. Afturgangan hvolfdi líka þvottaböl-
um. Ég sá það ekki, en það er hægt að trúa
öllu á Hönnu. Ég sé hana fyrir mér ennþá,
flatbrjósta, eins og karlmann, með æðisleg
augu, eins og villidýr á flótta. Hún hlýtur
að hafa kvalist. Þökk sé Guði fýrir það að
það eru ekki allir sem harma hlutskipti
sitt. Prestur í þorpinu okkar sagði einu
sinni: - Ef fólk þyrfti ekki að vinna fyrir
sínu daglega brauði, þá væri hlutskipti
þess sorglegt og lífið ein endalaus jarðar-
för...
25.tbl. 1988 VIKAN 59