Vikan - 07.09.1989, Blaðsíða 18

,Ja, það er pólítísk spurning fyrst og
fremst. Hvað ætla stjórnvöld að gera við
atvinnuleysinu og lágu laununum í land-
inu? Það er augljóst að félagsmálastofhanir
leysa vandann aldrei. Þær hafa hvergi í ver-
öldinni gert það og gera það ekki hér. Það
er spurning um að leysa málið fyrst og
fremst með lífvænlegum launum og nægri
vinnu, og síðan með ódýrri, traustri og
góðri dagvistun fyrir börn.“
Þegar ég sat héma frammi og beið
eftir að komast í viðtal til þín leið mér
afskaplega illa. Ég fann fyrir þessari
tilfinningu að hafa mistekist og þurfa
að leita náðar hjá stofnun.
„Sumir ráðamenn vilja gjarnan að það sé
óþægilegt að leita opinberrar aðstoðar
vegna þess að það dregur úr því. En ég
held að starfsmenn almennt og þessi stofh-
un reyni að gera það frekar auðvelt og
mæta fólki með virðingu og vingjarnlegu
yfirbragði eins og mögulegt er. Það er auð-
vitað mikið álag og þetta er töluvert
stressaður vinnustaður.
Ég held að blöðin hjálpi einnig mikið til
við þessi óþægindi. Blöðum þykir mest í
ffásögur færandi hneykslissögur af Félags-
málastofnun og barnavernd. Þegar mál
snúast um einstaklinga þá fáum við aðal-
lega mjög neikvæða umfjöllun. Það eru til
einstaklingar sem vilja stíga ffam og kvarta
og láta taka viðtöl við sig með stórum
myndum. Hinir, sem hafa góða sögu að
segja, virðast vera í þeim hópi sem vill síð-
ur koma fram. Umfjöllun um einstaklings-
mál, sérstaklega barnaverndarmál, virðist
ekki vera spennandi nema illa fari.
Milli tveggja elda
Við getum ekki rofið trúnað, segjum
aldrei ffá einstaklingum, og getum því
ekki bent á jákvæð dæmi okkur til varnar.
Við erum skömmuð ef við gerum eitthvað,
ég tala nú ekki um ef einhverjum hefur
tekist að misnota okkur, en svo erum við
líka skömmuð ef við gerum ekki neitt, að
það sé erfltt að sækja aðstoð hingað, eða
að við aðhöfumst ekki í barnaverndarmáli.
Blöðin væru til með að úthrópa okkur sem
vont fólk þegar við tökum barn af heimili,
en ef við tækjum ekki barn og það feri
augljóslega illa fyrir því, það dæi eða væri
misþyrmt heima, þá er það líka fféttamat-
ur. Það sama gildir um þá umfjöllun um
hvað fólk þjáist af því að koma hingað.“
Það breytir ekki því að þegar ég sat
héma á ganginum og beið sá ég tvær
konur sem hingað áttu erindi, og það
var á þeim þessi blendni svipur vonar
og ótta. Mér fannst ég finna hjá þeim
þessa tilfinningu sem fylgir því að
maður getur ekki staðið á eigin
fótum. Og mér leið illa sjálfri. Það er
erfitt að fara bónarveg að ókunnug-
um.
„Hingað kemur heldur ekki fólk nema
eitthvað bjáti á. En starfsfólkið hér er lærð-
ir félagsráðgjafar, sálffæðingar og annað
með uppeldisffæðilega menntun, og eins
og fyrr greinir er reynt að taka vel á móti
með síma á skrifborðinu.) Nú fá þeir ekki
vinnu. Þeir detta fyrr út og það tekur þá
lengri tíma að flnna vinnu. Þessi hópur
kemur langverst út úr atvinnuleysinu sem
hér er.“
Hvemig er sálarástandið hjá fólkinu
þegar það finnur að það getur ekki
bjargað sér og að atvinnurekendur
vilja síður fá það sem vinnukraft?
„Það hefur niðurbrjótandi áhrif. Þetta
verður að vítahring. Fyrst fær fólk skilaboð
um það að það sé ekki þess virði að fá það
í vinnu. Því er ýtt út af vinnumarkaðnum.
Það þarf að sækja um fjárhagsaðstoð, sem
festir vilja gera. Aðstoðin er takmörkuð og
stuðlar að því að halda fólki á lágum lífs-
standard. Aðstoðin er jú hugsuð sem
neyðaraðstoð, lágmarksaðstoð. En það
dregur úr sjálfstraustinu sem gerir það síð-
an að verkum að fólk er ekki eins fram-
bærilegt í að mæla með sjálfu sér, að trana
sér fram í samfélaginu og á vinnumarkaðn-
um. Svo hrannast upp skuldir sem hafa
slæm áhrif á heilsuna og geðslagið. Fólk
missir smám saman yfirsýn."
Hvað er til ráða?
■ „Þetta verður
vítahringur... því er
ýtt af vinnumarkaðn-
um. Þarf að sækja
um fjárhagsaðstoð
sem fæstir vilja
gera. Aðstoðin er
takmörkuð...
Svo hrannast upp
skuldir sem hafa
slæm áhrif á
geðheilsuna."
FÉLAC55MÁL
18 VIKAN 18. TBL. 1989