Vikan - 07.09.1989, Page 28

DULFRÆÐI
Rceða indíánahöfðingja 1854:
EF VÉR SEUUM LAND
Rædu þessa fluHi höfðinginn Seoffle, leiðtogi Duwamish-ætt-
flekkosambandsins, érið 1854. Ræðan var svar við tilmælum
Franklins Pearce, forseta Bandaríkjanna, en stjórn hans hafði
lagt til stofnun sérstokro vemdarsvæða í norðvesturhluta
Bandaríkjanna.
Ári síðar en ræða þessi var flutt voru samningar undirritaðir er
leyfðu fjórtán flokkum indíána að velja sér kjördali sína sem
slík verndarsvæði. Þremur mánuðum síðar braust út stríð og
landnemar og námugrafarar flykktust inn á „vernduðu" svæð-
in sem um hafði verið samið. Deilan stóð í full þrjú ár og braut
niður dug og styrk indíána norðvestursvæðisins.
Nú - ríflega hundrað og þrjátíu árum síðar - hafa orð hins mikla
höfðingja - Seattfe - mildnn og þarfan boðskap að færa mönn-
um hvarvetna þar sem þeir ræna landið trjám þess, blómum og
dýrum - meira af græðgi en þörf.
Ekki þarf grannt að lesa til að komast að raun um að höfðingi
Seattle heffur margt að segja „hinum hvíta manni" á fleiri svið-
um en náttúruverndar einnar sem honum er full þörf að huga að
einmht nú á okkar dögum - ekki síst þeim sem telja sig kristna.
ÞÝÐING:
GUÐMUNDUR SIGURFREYR JÓNASSON
Hinn mikli höfðingi í Washington
hefir sent oss orð að hann vilji
kaupa vort land.
Hinn mikli höfðingi hefir einnig sent oss
þau orð að hann vonist til gagnkvæmrar
vináttu og velvildar milli míns og síns
fólks. Þetta er einkar vingjarnlegt af hans
hálfu því hann veit gjörla hann heflr litla
þörf fyrir vort endurgjald. En vér munum
ígrunda tilboð yðvart. Því vér vitum fuli-
vel að hinn hvíti maður mun koma með
byssur sínar og hremma landið úr hönd-
um vorum, þótt vér seljum það ekki. Öllu
því sem Seattle höfðingi segir má hinn
mikli höfðingi í Washington treysta — ekki
síður en hinn hvíti maður treystir endur-
komu vorsins. Orð mín eru sem stjörnur
festingarinnar — þau ganga ekki til viðar.
Hvernig getur nokkur selt eða keypt
himininn — ylgjafa jarðar? Sú hugmynd er
oss afar framandleg.
Vér getum ekki slegið eign vorri á fersk-
leika loftsins né á blik vatnsins. Hvernig
getið þér þá keypt þetta af oss?
Hvert fótmál jarðar er voru fólki heilagt.
Hver tindrandi barrnál, hvert sandkorn á
ströndinni, hver daggarperla hinna myrku
skóga, hvert rjóður og hvert skorkvikindi
er heilagt í minningum og reynslu míns
fólks.
Hinn rammi safi, er stígur upp boli
trjánna, geymir minningar hins rauða
manns. Dauðir gleyma hvítu mennirnir
því landi sem fæddi þá af sér, farnir á
gönguferð milli stjarnanna. En vér erum
partur jarðar og jörðin er partur af oss.
Ilmberandi blómin eru systur vorar; hjört-
urinn, hesturinn, hinn mikli örn, allir þess-
ir eru bræður vorir. Gilklungrin, vessar
jarðar í enginu, búkvarmi hestsins og —
maðurinn, allir heyra þeir sömu fjölskyld-
unni til.
Þetta land er oss
heilagt land
Svo að þegar hinn mikli höfðingi í
Washington sendir oss orð þeirrar veru að
hann vilji kaupa af oss land þá mælist hann
ekki til lítils. Hinn mikli höfðingi sendir
oss einnig sín orð þess efnis að hann vilji
eftirláta oss staði þar sem vér getum lifað
oss sjálfum voru lífi sem þægilegast. Hann
vill verða vor faðir og vér hans börn. Svo
vér munum ígrunda tilboð hans að selja
honum vort land. En það verður ekki auð-
velt því þetta land er oss heilagt land.
Silfurmerlað vatnið, sem streymir um ár
og læki, það er ekki bara vatn, það er
dreyri vorra áa. Ef vér seljum yður land
skuluð þér minnast þess að það er heilög
jörð og þér skuluð kenna börnum yðrum
að hún sé heilög og að hið vofumyrka
endurskin hinna spegilfægðu vatna færir á
svið sagnir af mínu fólki.
Þegar vötnin rymja er það raust föður
míns sem ymur. Árnar þær eru vorir
bræður, þær slökkva vorn þorsta, þær
fleyta kanóunum og þaðan kemur saðning
vorum börnum. Ef vér seljum yður vort
land verðið þér að kenna börnum yðrum
að árnar séu vorir bræður, að þau verði að
sýna þeim sama vinarþelið og systkinum
sínum.
Hinn rauði maður hefir stöðugt orðið
að þoka fýrir hinum framsækna hvíta
manni, eins og dalalæða sem hopar fyrir
rísandi sól. En aska vorra feðra, hún er
helg. Þeirra grafir eru heilög vé og jafht er
komið á um hæðadrögin og trén. Þessi
skiki jarðar var oss gefinn.
Borgir yðvar gera oss
súrt í augum
Vér gerum oss ljóst að hinn hvíti maður
skilur ekki lífshætti vora. Ein skák lands er
honum ekki meira virði en hver önnur.
Hann er gestur um nótt sem hrifsar það af
borðum sem hann þarfnast. Jörðin er ekki
systir hans — heldur mótstöðumaður og
þegar hann hefir yfirbugað hana flytur
hann sig bara um set. Hann skilur grafir
feðra sinna slyppar og snauðar og kærir sig
kollóttan. Hann rænir jörðinni ffá sínum
eigin börnum. Frumburðarréttur þeirra
sem grafir feðranna hyljast grómi
gleymsku og dauða.
Hinn hvíti maður möndlar svo móður
sína jörðina — og bróður hennar himininn
— sem hún væri eitthvað sem má plægja,
rupla eða selja; eins og kvikfénað eða
glerperlur sem ganga kaupum og sölum.
Lítt seðjandi græðgi hans blóðmjólkar
jörðina og skilur hana eftir flakandi í sár-
um blásandi foksanda.
Ég veit ekki. Vorir vegir greinast frá yðr-
um vegum. Borgir yðar - slíkar sýnir gera
oss súrt í augum, hinum rauðu mönnum.
En vera má það sé vegna þess hinn rauði
maður sé villimaður og sé skilnings vant.
í borgum hins hvíta manns finnst hvergi
hljóðlátt afdrep. Ekkert hlé, enginn griða-
staður þar sem maður getur hlustað eftir
laufunum þegar þau sprengja af sér vetrar-
hulstrin, þegar þau breiða úr sér á vorin
eða eftir skrjáfandi vængjabiaki skordýr-
anna. En kannski það sé vegna þess að ég
sé villimaður og mig skorti skilning?
Skröltið aðeins meiðir eyru manns. Og
hvað er lengur til að lifa fýrir þegar maður-
inn nemur ekki óttusöng fuglanna eða
kappræður froskanna umhverfis tjörnina.
Ég er rauður maður og skil ekki. Indíáninn
kýs fremur þann blíða þyt vindsins er
hann fer höndum um andlit tjarnarinnar
og sjálfan ilm golunnar sem stígur hrein
upp eftir hádegisbað skúrarinnar eða
þrungin angan furunnar.
Loftið er oss kostaríkt
Loftið er hinum rauða manni dýrmætt
því allir hlutir anda sama andardrættinum.
Hinn hvíti maður virðist ekki hafa orðið
loftsins var — því sem hann sjálfur andar.
Eins og margra dægra nár finnur hann
öngva lykt.
26 VIKAN 18. TBL. 1989