Vikan - 14.12.1989, Blaðsíða 19

Ijóðunum hans. Ég fór daginn eftir og
keypti mér bók hans, Ljóðaúrval, og tók til
við að semja.
Áður hafði ég komist í kynni við Krist-
ján ffá Djúpalæk og þá aðallega í gegnum
Vilhjálm Vilhjálmsson, en hann hafði kom-
ið honum á ffamfæri við poppara þessa
lands. Vilhjálmur hafði meðal annars gert
heila plötu með textum eftir Kristján.
Ég sendi Kristjáni tvö lög og varð hann
strax mjög hrifinn af þeim og sagði mér að
annað lagið ætti mjög vel við eitt ljóða
sinna, Skógarmanninn. Hann orti síðan
ljóð við hitt lagið og nefndi það Hörpu-
svein. Ég fór og keypti mér þá bók Krist-
jáns sem fyrra ljóðið var í og samdi fleiri
iög út ffá henni.
Þegar við fluttum tii Bandaríkjanna tók
ég ljóðabækumar með mér og hélt áfram
að semja þar. Þegar ég kom aftur heim var
ég kominn með það mikið efhi að úr þessu
urðu tvær plötur. Fyrri platan, Kvöld við
lækinn, kom út fyrir tveimur árum og voru
það Kristinn Sigmundsson og Halla Mar-
grét Árnadóttir sem sungu. Seinni piatan
er hins vegar þessi sem var að koma út
núna.
Þessar tvær plötur em þó að mörgu
leyti ólíkar. Bæði tónlistin og ljóðin á
seinni plötunni rista dýpra í sálarlífið að
mínu mati. Einnig er seinni platan heil-
steyptari þar sem ég skipti henni til helm-
inga á milli norðlensku ljóðskjáldanna
tveggja. Á fyrri plötunni, Kvöld við lækinn,
em lögin og textarnir hins vegar úr mörg-
um áttum.
Þessi plata er
tímamótaverk
Þessi plata er tímamótaverk fyrir mér,
þar sem hún er það besta sem ég hef gert
á þessu sviði tónlistar. Hún er mér svipuð
því sem Tass platan var á sínum tíma, en
hún var toppurinn á popptónlistarferli
mínum.
Það sem er skemmtilegt við plötuna Ég
vildi er að hún er öll tekin upp „iive“.
Vinnan við stíka upptöku er gjörólík því
sem gerist þegar verið er að taka upp
poppplötur. Þá er byrjað á því að taka upp
trommumar og bassann og síðan bætt
hljóðfæmnum við hverju á eftir öðm eins
og skrauti á jólatré. í þessu tilfelli er allt
tekið upp í einni heild. Söngvaramir og
hljóðfæraleikaramir em allir í einum sal
og það sem gert er stendur. Þessi vinnu-
brögð em mjög skemmtileg. Þau skapa
mikinn heildarsvip og stemmningin, sem
fiest, er ffábær.
Margir söngvarar eiga í erfiðleikum með
að syngja við undirspil sem búið er að taka
upp löngu áður. Það er eins og þeir eigi
vont með að komast í samband við tónlist-
ina. Það er mjög erfitt að taka upp popp-
tónfist „live“ því að hljóðfærin vilja tmfla
bæði sönginn og hvert annað. Trommu-
hljómurinn vill fara inn á söngvarahljóð-
nemann og tmfla upptökuna á söngnum
og svo framvegis. Þannig að það verður að
taka upp hvert hljóðfæri fyrir sig. Kröfurn-
ar um góð hljómgæði heimta þessi vinnu-
brögð — þrátt fyrir að Bítlarnir og Elvis
Þresley hafi tekið upp sína tónlist „live“.
Þegar sígild tónlist á í hlut, þar sem
■ „Þegar maður semur
lög við Ijóð er það svipað
því og bakari fái deigið
upp í hendurnar og þurfi
aðeins að vinna úr því,“
segir Jóhann. „Ljóðið
gefur strax tóninn.“
Á nýju plötunni hans eru
lög sem hann samdi við
Ijóð þeirra Kristjáns frá
Djúpalæk og Davíðs frá
Fagraskógi.
píanó, strengir og önnur slík hljóðfæri em
notuð, er engin ástæða til annars en að
taka tónlistina upp „live“ þar sem engin
tmflun verður eins og í poppinu.
Gekk út með plötuna
í rassvasanum
Þessi plata var tekin upp á svokallaðar
DAT-spólur sem em að ryðja sér til rúms
nú á dögum og leysa af hólmi svokallaða
„mastera" sem vom stórir, níðþungir kass-
ar sem á komust jafhvel ekki fleiri en þrjú
lög. Núna gekk ég bara út með plötuna í
rassvasanum og það var eins gott að týna
henni ekki.
Ég bauð Samtökum um byggingu tón-
listarhúss réttinn til að gefa hana út en þau
vildu heldur fá hluta af ágóðanum. Ég gef
þessa plötu út sjálfur og hef tekið
skammtímalán og tekið á mig miklar fjár-
hagslegar skuldbindingar vegna þessa. Það
var samt velvilji Ólafar Kolbrúnar og Egils
sem gerði það að verkum að þetta var
hægt því þau gerðu ekki neinar kröfúr um
fyrirframgreiðslur fyrir sína vinnu.
Það er enginn sjóður til fyrir tónlistar-
menn að leita í eins og til dæmis Kvik-
myndasjóðurinn er fyrir kvikmyndagerð-
armenn. Þannig sjóður myndi breyta
miklu fyrir tónlistarfólk. Bara þessi plata
mín nú hefúr kostað um tvær milljónir og
eru þá min laun ekki tekin með í reikning-
inn. Fólk sér að það eru miklar fjárhagsleg-
ar skuldbindingar sem einn einstaklingur
leggur út í og eru þær að mínu mati allt of
miklar fyrir þá sem hafa ekkert nema
heimili sitt á bak við sig. Platan, sem fyrir-
tæki mitt, Hugverkaútgáfan, gaf síðast út,
var gefin út með tapi þannig að ég hefði
gétað misst íbúðina og allt saman.
Þess má geta að eins og fólk veit tekur
ríkið um 25% af plötuverði. Þegar fólk
segir að listamenn, eins og hljómlistar-
menn, lifi á ríkinu eru það algerlega til-
hæfulausar staðhæfingar. Ríkið hefur feng-
ið miklu meira af mínum hljómplötum
heldur en ég hef nokkurn tíma fengið
sjálfúr.
Platan Ég vildi er unnin við mjög góðar
aðstæður í hljóðveri Stuðmanna, Sýrlandi.
Það er örugglega eitt allra fúllkomnasta
hljóðver landsins. Sykurmolarnir hafa tek-
ið mikið upp þar og það eru plötur sem
fara á alþjóðamarkað. Platan er einnig unn-
in í hljóðverinu Stemmu og er söngur
Ólafar tekinn þar upp.
Gunnar Smári sá um upptökurnar og er
hann örugglega besti upptökumaður
landsins og þó víðar væri leitað, að öllum
öðrum ólöstuðum.
Heavy metal passar ekki
Þegar maður semur lög við ljóð er það
svipað því og bakari fái deigið upp í hend-
urnar og þurfi aðeins að vinna úr því. Ljóð-
ið gefur strax tóninn og auðveldar það
vinnuna verulega. Það væri til dæmis úti-
lokað að semja eitthvað rokkað eða „heavy
metal" við ljóð þessara skálda. Að semja
lag við ljóð bindur hendur manns að vissu
leyti en ef maður sest niður við að semja á
gítarinn er blaðið algerlega autt þegar
byrjað er.
Val mitt á ljóðunum tengdist að sjálf-
sögðu þeim möguleikum sem voru til þess
semja lag við þau, síðan kom innihald-
ið, sem var valið til þess að vera framlag
mitt til fegurra og betra mannlífs. Það eru
allt aðrar tilfinningar sem ég hef sett í
þessi lög en í popplögin. í þessum lögum
er maður laus við egóið, tískuna og tíðar-
andann — öíúgt við það sem vill verða þeg-
ar verið er að semja popplög. Það má segja
að ljóðin hreinlega steli manni og maður
ráði ekki almennilega yfir því sem maður
er að gera. Til dæmis í ljóðinu Krummi þá
snertu þær mig strax þessar ljóðlínur:
„Krunk, krunk, krá. Fegri tóna hann ekki
á.“ Sama hversu mikið hann reynir, þrátt
fyrir góðan ásetning verða tónar hans ekki
fegurri. Það verður að líta á hugann á bak
við þessa löngun hans og meta hann að
verðleikum. Þetta ljóð hefur djúpa mein-
ingu og það var það sem hreif mig og varð
til þess að ég valdi það.
Gagnrýni
Ég hef það á tilfinningunni um lista-
menn að margt af því sem þeir gera verði
ekki metið að verðleikum fyrr en þeir eru
fallnir frá. Mér finnst aðalatriðið að gera
góða hluti og fá þá viðurkennda.
Þar sem ég hef nú aðallega verið í popp-
músík held ég að popptónlistargagnrýn-
endur eigi erfitt með að skrifa um þessa
nýju plötu — eins og kom á daginn með
plötuna Kvöld við lækinn. Um þá plötu var
mjög lítið skrifað þrátt fyrir að Skífan aug-
lýsti hana vel og hún seldist ágætlega. Það
virðist hafa verið ákveðið afskiptaleysi í
gangi í sambandi við þá plötu - án þess að
ég geri mér fyllilega grein fyrir hvað olli
því. Ég held að þeim sem skrifa um klass-
ísk verk þyki þessi síðustu verk mín ekki
nógu klassísk til að fjalla um þau. Þau eru
mjög einföld, ekki nein stór tónlistarverk,
og mætti kannski líkja þeim við verk H. C.
Andersen, sem eru einföld og skýr.
Fagleg gagnrýni er góð til sinna nota en
hún breytir þó aldrei manns eigin mati. Þó
eitthvað sé lofað, sem ég er óánægður
með, breytir það engu fýrir mig sjálfan og
sama 'gildir um hið gagnstæða. Slík gagn-
rýni er til þess ætluð að hafa áhrif á kaup-
25. TBL 1989 VIKAN 19