Vikan - 23.08.1990, Blaðsíða 44

um. Enn var þó nægilegt eftir í vasanum til aö
gera helming gamla fólksins í borginni á aldur
við þeirra eigin barnabörn. Meöan loftbólurnar
freyddu enn viö glasbarmana hrifsuöu gestirnir
glösin sín af borðinu og gleyptu innihaldiö í
einum gúlsopa. Var þetta blekking? Jafnvel
meðan þau voru aö kyngja virtist vökvinn valda
breytingu á öllu yfirbragði þeirra. Augun uröu
skýr og björt; dökkur skuggi varð sýnilegur
meðal silfurgrárra lokka. Við borðið sátu þrír
herramenn á miðjum aldri og kona trauðla
komin af blómaskeiði sínu.
„Mín kæra ekkja, þú ert heillandi," hrópaði
Colonel Killigrew. Augu hans höföu verið föst
við andlit hennar meðan skuggar ellinnar flögr-
uðu frá því eins og myrkrið hopar fyrir fyrstu
skímu dagsins.
Af reynslu vissi ekkjan að hrósyröi Colonels
Killigrews voru ekki alltaf sannleikanum
samkvæm. Því stökk hún upp og þaut að
speglinum, hrædd um aö Ijót ásjóna gamallar
konu mætti augum hennar. Á meðan höguðu
herramennirnir þrír sér þannig að augljóst var
að vatnið úr æskubrunninum bjó yfir einhverj-
um ölvunaráhrifum, nema glaðværð andans
væri einungis kvikur svimi er stafaöi af létti við
að losna undan þunga áranna. Hugur Gasc-
oignes virtist snúast um stjórnmál en hvort þau
lutu að fortíðinni, nútíðinni eða framtíðinni var
ekki auðvelt að ákvarða þar sem sömu hug-
myndirnar og tungutakið höfðu verið í tísu
þessi fimmtíu ár. Núna talaði hann fullum hálsi
í síbylju um föðurlandsást, vegsemd þjóðar-
innar og rétt fólksins. Núna tautaöi hann eitt-
hvert háskalegt þvaður með svo slóttugu og
grunsamlegu hvísli og svo gætilega aö jafn-
vel hans eigin samviska gat naumlega skilið
leyndarmálið. Og núna talaði hann aftur með
yfirveguðum raddblæ og mjög virðulega eins
og einhver konungborinn væri að hlusta á
hnyttilegar setningar hans. Allan tímann söng
Colonel Killigrew hástöfum fjörugan drykkju-
mannasöng og sló taktinn á glasið sitt, meðan
augu hans hvörfluðu í átttil þrifalegrar ásýndar
ekkjunnar Wychery. Hinum megin borðsins
var Medbourne upptekinn við útreikninga á
dollurum og sentum sem tengdust á undarleg-
an hátt því verkefni aö sjá Austur-lndíum fyrir
ís með því að flytja stóra ísjaka frá heimskaut-
unum.
Það er af ekkjunni Wycherly að segja að hún
stóð frammi fyrir speglinum, hneigði sig, brosti
smeðjulega til sinnar eigin myndar og heilsaði
henni eins og vininum sem hún elskaði heitar
en allt annað í veröldinni. Hún þrýsti andliti
sínu þéttingsfast að glerinu til að sjá hvort
gamlar hrukkur eða fellingar hefðu raunveru-
lega horfið. Hún athugaði hvort snjórinn hefði
bráðnað svo algerlega úr hári hennar að hún
gæti lagt virðulegu húfuna til hliðar. Að lokum
sneri hún sér rösklega við og kom hálfdans-
andi að borðinu.
„Minn kæri gamli læknir," hrópaði hún,
„vertu svo vænn að gefa mér annað glas!“
„Sjálfsagt, mín kæra, sjálfsagt!" svaraði við-
felldni læknirinn. „Sjáðu! Ég hef þegar fyllt
glösin."
í raun og veru stóöu glösin fjögur þarna,
barmafull af þessu dásamlega vatni. Ljúffeng-
ur úðinn, sem freyddi á yfirborðinu, líktist glitri
demanta. Það var komið svo nærri sólsetri að
herbergið var orðið drungalegra en áður; en
mildir geislar, líkir tunglskini, glömpuðu frá
vasanum og hvíldu jafnt á gestunum fjórum
sem á virðulegri persónu læknisins. Hann sat í
bakháum listilega útskornum eikararmstól
með dapurlegan virðuleik í svipnum, sem hefði
hæft sjálfum Tímanum vel en valdi hans hafði
aldrei verið mótmælt nema af þessum farsæla
hóp. Meöan þau svelgdu í sig þriðja glasið af
vökvanum úr æskubrunninum fylltust þau allt
að því óttablandinni lotningu vegna vitneskj-
unnar um dularfullan kraft hans.
Á næsta augnabliki skaust lífgandi foss
yngri áranna um æðar þeirra. Nú voru þau á
ánægjulegu blómaskeiði æskunnar. Ellinnar,
með halarófu af áhyggjum, sorgum og sjúk-
dómum, var einungis minnst sem vandamáls
draums sem þau höfðu til allrar hamingju
vaknað af. Atburðakeðja heimsins hafði ekki
verið annað en sjónarspil án frísklegs gljáa
sálarinnar sem glataðist svo skjótt en kastaði
aftur heillandi áhrifum sínum yfir allar þeirra
væntingar. Þeim leið eins og nýsköpuðum ver-
um í nýsköpuðum alheimi.
„Við erum ung! Við erum ung!“ hrópuðu þau
himinlifandi.
Æskan hafði - eins og ellin áöur - afmáð
einkenni miðaldursins og samlagast þeim öll-
um á gagnkvæman hátt. Þau voru hópur kátra
og lífsglaðra ungmenna, næstum ærð af geisl-
andi kæti þessara ára. Sérstæðustu áhrif kát-
ínu þeirra var hvöt til að skopast að heilsu-
bresti og hrumleika ellinnar, þótt þau hefðu
nýlega verið meöal fórnarlambanna. Þau
hlógu hátt að gamaldags kiæðnaði sínum, víð-
um frakklöfum og blaktandi vestum ungu
mannanna og fornfálegum kappa og kvöldkjól
blómstrandi stúlkunnar. Einn haltraöi yfir gólfið
eins og gigtveikur afi; annar setti gleraugu á
nef sér og lét sem hann væri niðursokkinn í
töfrabókina; þriðji settist í hægindastól og
reyndi af megni að herma eftir æruverðugum
virðuleika Heideggers læknis. Síðan ráku allir
upp gleðihróp og hlupu um herbergið. Ekkjan
Wycherly - ef hægt er að kalla svo káta stúlku
ekkju - trítlaði að stól læknisins með kankvís-
an gleðisvip á björtu andlitinu.
„Læknir, þú elskulegi gamli maður,“ hrópaði
hún, „stattu upp og dansaðu við mig!“ Og þá
hlógu ungmennin fjögur hærra en nokkru sinni
fyrr, hugsandi um hvað læknirinn gamli tæki
sig illa út í dansi.
„Hafðu mig afsakaðan," svaraði læknirinn
hljóölega. „Ég ergamall og gigtveikurog dans-
dagar mínir eru löngu liðnir. En einhver þess-
ara glaðværu ungu herramanna veröur
ánægður meö svo laglegan dansfélaga."
„Dansaðu við mig, Clara!" hrópaði Colonel
Killigrew.
„Nei, nei, ég verð félagi hennar!" æpti Gasc-
oigne.
„Hún lofaði mér hönd sinni fyrir fimmtíu
áruml" hrópaði Medbourne upp yfir sig.
Þeir söfnuðust allir kringum hana. Einn faldi
báðar hendur hennar í ástríöufullri greip sinni
- annar lagði handlegg um mjaðmir hennar -
sá þriðji gróf hönd sína í glansandi krullunum
undir höfuðfati ekkjunnar. Hún roðnaði, blés,
brölti, skammaðist og hló en heitur andardrátt-
ur hennar æsti þá til skiptis. Hún kepptist við
að losna, þeir voru enn í þreföldum faðmlög-
um. Aldrei hafði verið barist líflegar um heill-
andi fegurð. Vegna undarlegrar blekkingar,
sem eignuö er dimmu herbergisins og fornfá-
legu fötunum sem þau klæddust enn, er stóri
spegillinn sagður hafa endurkastað líkömum
dapurlegu, fölnuðu mannanna þriggja berjast
á fáránlegan hátt um grindhoraðan Ijótleika
gamallar uppþornaðrar konu.
En þeir voru ungir: brennandi ástríða þeirra
gerði þeim það Ijóst. Vitfirrtir af æsingi vegna
daðurs stúlkunnar - ekkjunnar sem hvorki
samþykkti né hélt alveg aftur af áleitninni -
hófu keppendurnir þrír að senda hver öðrum
hótandi augnaráð. Þeir héldu enn um heiðar-
lega fengið herfangið er þeir gripu tryllingslega
hver um annars háls. Meðan þeir börðust fram
og aftur valt borðið og vasinn brotnaði í þús-
und mola. Dýrmætt vatn æskunnar flóði um
gólfið, vætti vængi fiðrildis sem eltist er leið á
sumarið og hafði sest þarna til að deyja.
Skordýrið flögraði léttilega um herbergið og
settist á snjóhvítt höfuð Heideggers læknis.
„Svona, svona, herramenn - svona, frú
Wycherly," sagði læknirinn. „Ég verð hrein-
lega að mótmæla þessum ólátum.“
Þau stóðu kyrr og skulfu því svo virtist sem
Tíminn grái væri að kalla þau til baka frá sól-
ríkri æskunni, langt niður í kaldan og myrkan
dal áranna. Þau litu á Heidegger gamla lækni
sem sat í útskorna hægindastólnum sínum og
hélt á hálfrar aldar rósinni sem hann hafði
bjargað innanum brotin af mölbrotnum vasan-
um. Eftir bendingu handar hans settust óeirða-
seggirnir fjórir fúslega á ný. Þrátt fyrir æsku
þeirra hafði tryllingsleg áreynslan þreytt þá.
„Aumingja rósin hennar Sylviu minnar,"
hreytti Heidegger læknir út úr sér og hélt henni
í birtu sólarlagsins. „Hún virðist vera að fölna á
ný.“
Og sú var raunin. Jafnvel meðan hópurinn
horföi á hélt blómið áfram að veslast upp þar til
það var orðið jafnþurrt og stökkt og þegar
læknirinn fleygði því fyrst í vasann. Hann hristi
nokkra dropa af krónublöðum þess.
„Ég elska það einnig svona, jafnt og í dögg-
votum ferskleika þess,“ varð honum að orði
og þrýsti föinaðri rósinni að skorpnuðum vör-
um sínum. Meðan hann talaöi flögraöi fiðrildið
frá snjóhvítu höfði hans og féll á gólfið.
Gestirnir skulfu aftur. Undarlegur kuldahroll-
ur laumaðist smám saman um þau öll, hvort
hann var frá sál eða líkama gátu þau ekki sagt
til um. Þau einblíndu hvert á annað og ímynd-
uðu sér að hvert hverfult augnablik hrifsaði
burtu þokka og skildi eftir sig djúpa hrukku þar
sem engin hafði verið áður. Var þetta
blekking? Hafði breytingum ævinnar verið
þröngvað inn í svo stutta stund? Voru þau
orönar fjórar aldraðar manneskjur er sátu með
gamla vini sínum, Heidegger lækni?
„Erum við að verða gömul á ný, svo skjótt?"
kveinuðu þau.
í raun voru þau það. Áhrif vatns æskunnar
voru skammvinni en víns. Æðið, sem af því
hlaust, var gufað upp. Já! Þau voru gömul á
ný. Hana hryllti við hugdettunni sem þó sann-
aði fyrir henni að hún var enn kona: ekkjan
spennti skinhoraðar greipar sínar frammi fyrir
andliti sínu og óskaði að líkkistulokið væri yfir
þeim þar sem þær voru ekki lengur fallegar.
„Já, vinir, þið eru gömul á ný,“ sagði Heid-
egger læknir. „Og sjáið! Vatn æskunnar er allt
farið til spillis á gólfinu. Jæja - ég harma það
ekki því þótt brunnurinn gysi við dyrastafinn
hjá mér myndi ég ekki leggjast svo lágt að
lauga varir mínar með því - ekki þótt áhrifa
þess gætti í mörg ár í stað augnablika. Slík er
fræðslan sem þið hafið veitt mér!“
Ekki höfðu þó vinir læknisins sjálfir dregið
slíkan lærdóm af þessari tilraun. Þau ákváðu
þegar í stað að fara í pílagrímsferð til Flórída
og svolgra úr æskubrunninum á morgnana,
um miðjan dag og á kvöldin. □
44 VIKAN 17. TBL. 1990