Vikan - 04.04.1991, Page 10

TEXTI: VALGERÐUR JÓNSDÓTTIR
Sumir segja aö hún hafi fórnaö lífi sínu
listina, þaö hafi oröiö henni of-
viöa aö sækja efnivið skáldskapar-
ins í kviku eigin sálarlífs. Hefði
hún aöeins látið vera að kryfja
sálarlífið hefði hennar eigiö líf ekki þurft
aö enda meö sviplegum hætti. Aðrir
segja að hún hafi ort síðustu og jafn-
framt bestu Ijóö sín eftir aö hafa tekið þá
ákvörðun aö svipta sig lífi og Ijóðin séu
þannig hennar eigin eftirmæli. Enn aðrir
halda því fram aö hún hafi alls ekki ætlað
aö fremja sjálfsmorö, líf hennar hafi einfald-
lega verið of erfitt og þetta hafi verið loka-
ákall á hjálp, hún hafi treyst á aö barnfóstran
kæmi á réttum tíma og skilið eftir símanúmer
Sylvía
1937.
veikindi hans. Ekki er ólíklegt að Sylvía hafi
óbeint tekið viö því hlutverki innan heimilisins
þó með ólíkum hætti hafi verið. Metnaðarfullar
mæður hafa oft viljaö sjá drauma sína rætast í
börnum sínum þannig að þau verði nokkurs
konar framlenging á þeim sjálfum. Það er því
nokkuð nöturlegt að Sylvía velur sömu leið og
faðir hennar valdi óbeint, eins og hún lýsir á
nærgöngulan og miskunnarlausan hátt í síð-
ustu Ijóðum sínum. Þar kemst hún að þeirri ör-
væntingarfullu niðurstöðu að lífið sé einfald-
lega ekki þess virði aö lifa því.
Sylvía var mjög efnilegur námsmaður. Hún
stundaði nám við Smith háskólann í Boston og
lauk prófum með hæstu einkunn vorið 1955.
Þá hlaut hún Fulbrightstyrk til aö halda áfram
Frh. á bls. 12
Sigrar og sorgir
Sylvíu Plotfli
hjá neyðarlækni við símann. Og svo eru þeir
sem segja að sköpunargáfan sé samofin
sjálfseyðingarhvötinni, þörfin til að rífa niður
þurfi að vera til staðar til að hægt sé að byggja
upp og skapa eitthvað nýtt og í lífi Sylvíu hafi
sjálfseyðingarhvötin orðið yfirsterkari. En
menn eru alltaf að reyna að útskýra allt og þó
engin útskýring fáist á því hvort dauðinn hafi
verið fylgifiskur skáldskaparins í lífi Sylvíu eða
Sylvía og Ted árið 1958. Hjónaband þeirra
endaði með skilnaði. Ted er á lifi og er
lárviðarskáld Breta í dag. Að henni látinni stóð
hann fyrir heildarútgáfu á Ijóðum hennar og
aflaði henni þannig Pulitzer verðlauna.
hvort skáldskapurinn hafi jafnvel lengt líf henn-
ar þá var skáldgyðjan ásamt manninum með
Ijáinn í farangri hennar alla tíð.
Líf Sylvíu var efniviður listar hennar, að
minnsta kosti síðustu Ijóða hennar. Ted
Hughes, fyrrum eiginmaður hennar, segir í for-
mála bókarinnar „Johnny Panic and the Bible
of Dreams" að Sylvía hafi eitt sinn sagt að hún
vonaðist til að líf hennar tvinnaðist ekki saman
við Ijóðin. En það var einmitt það sem gerðist
og því er ekki hægt að gera grein fyrir skáld-
skapnum án þess að tengja hann lífi hennar.
Hún fæddist í Boston í Massachusettes árið
1932. Faðir hennar, Ottó Plath, var líffræðing-
ur af þýskum ættum. Hann var rúmum tuttugu
árum eldri en móðir hennar, Aurelía, sem var
ættuð frá Austurríki. Saman áttu þau hjónin tvö
börn, auk Sylvíu soninn Warren sem var
tveimur og hálfu ári yngri en hún. Sylvía var
ekki nema fimm ára þegar faðir hennar dó, en
hann lést um aldur fram þar sem hann hafði
dregið of lengi að fara til læknis af ótta við að
vera með krabbamein. Sylvía sýndi lítil við-
brögð þegar faðir hennar dó, hélt áfram eins
og ekkert hefði ískorist. Hún lýsti því þó yfir að
hún ætlaði aldrei framar að tala við Guð og alla
ævi fannst henni faðir sinn hafa svikiðsig,
þar sem hann hefði getað lifað mun lengur ef
hann hefði ekki þrjóskast við að leita læknis.
Þessar tilfinningar koma meðal annars fram
í einu síðasta Ijóði hennar, „Daddy“ eða
Pabbi. Sérfræðingar síðari tíma telja að föður-
missirinn hafi orðið henni mjög þungbær og
jafnvel orðið til þess að hugsanir um dauðann
sóttu stöðugt á hana og líf hennar endaði einn
kaldan morgundag ( Lundúnum, í húsi hennar
þar sem hún lá með höfuðið í gasofninum. I
íbúðinni voru börnin hennar tvö sem hún hafði
átt með eiginmanninum, Ted Hughes, einu
þekktasta skáldi Breta í dag. o
Móðir Sylvíu, Aurelía, var hæfileikarík kona <
sem settist í helgan stein eftir að hún giftist 5
eiginmanni sínum. Samband þeirra mæðgna S
var alla tíð mjög náið og eflaust hefur föður- 5
missirinn haft einhver áhrif á hvernig samband -|
þeirra þróaðist. Eftir lát Ottós vann Aurelía fyrir °
sér og börnum sínum með kennslu. Ýmislegt ^
virðist benda til þess að Aurelía hafi ekki veriö ^
mjög hamingjusöm í hjónabandi þar sem
heimilislífið snerist að miklu leyti um Ottó og
Guðbjörg Thoroddsen í hlutverki Sylvíu Plath og
Helga Bachmann í hlutverki móðurinnar f
sýningu Þjóðleikhússins á leikritinu því sem
samið var með hliðsjón af bréfum þeim sem
Sylvía ritaði móður sinni og hún gaf út þegar
dóttirin hafði svipt sig lífi.
10 VIKAN 7.TBL. 1991