Vikan - 03.09.1992, Blaðsíða 26

og biöja hann aö leiöa samtal-
iö saman á nýjan leik. Rússn-
eskan vefst ekki fyrir Óskari
og hann er fljótur aö greiða úr
öllum flækjum. Taliö berst nú
að tildrögum þess að meö
þeim tókust kynni sem seinna
leiddu til hjónabands.
„Ég kom fyrst til Kurgan áriö
1982 með son minn til lækn-
inga. Þá deyr Brjesnef. Síöan
kem ég næst 1984 og þá and-
ast Sjernekof. Enn er ég kom-
inn til Kurgan árið 1986 og
það skiptir engum togum aö
þá deyr Andropov. Þetta þótti
þeim kunningjum sem ég
haföi eignast í Kurgan ekki
einleikiö, sögöu aö þaö væri
aldeilis merkilegt hve þessi ís-
lenski maður heföi mikil áhrif á
stjórnarfar Sovétríkjanna. Og
þeir trúöu þessu," segir Óskar
og hlær mikinn.
A„Ég var
hrædd um
aó þessi
eyja væri
svo lítil að
ég gæti
dottið út
af henni
og ég sem
kann ekki
að synda.“
► ,,Ef viö
hefðum
vitað
sannleik-
ann fyrr
hefði verið
búið að
gera
byltingu
fyrir
löngu."
u-,.,
um aö allt væri með felldu
meö stjórnarfariö í Sovétríkj-
unum. Ég fór aö spyrja mig æ
oftar aö því hvers vegna þetta
og hitt væri svona en ekki
öðruvísi. Mér sýndist svo
margt mætti bæta ef talað
væri um hlutina. Aö vísu var
ég aldrei kommúnisti af sann-
færingu en ég varö aö dansa
meö eins og aörir."
FORINGJAR FÉLLU
ER ÓSKAR BIRTIST
Þótt Lidia tali og skilji talsvert í
íslensku þurftum viö af og til
aö leita til Óskars Einarssonar
„Ég hitti Óskar fyrst í maí
áriö 1984 í Kurgan og þaö var
fyrir tilviljun á veitingastað.
Fyrst vildum viö raunar lítið
meö hvort annaö hafa en svo
kynntumst viö betur og þaö
endaði meö því aö ég sagði „I
love you” viö hann. Ég var
dauðhrædd við aö umgangast
Óskar af því hann var útlend-
ingur. Samt vildi ég frekar
deyja en slíta sambandinu þó
ég væri alveg á nálum um aö
ég yröi látin gjalda þess. Svo
gengum viö í hjónaband í
febrúar 1989 og brúðkaups-
veislan fór fram í Kurgan,”
segir Lidia.
Óskar segist hafa verið til
húsa hjá KGB-manni fram til
þess aö þau Lidia kynntust og
hann flutti til hennar. Þá uröu
KGB-menn æfir því erfiðara
varö aö fylgjast meö þessum
útlendingi. Þau voru tekin til
yfirheyrslu og þeim hótað hinu
og þessu en ástin sigraði ótt-
ann og þau buöu kerfinu birg-
inn.
ÁFALL AÐ
KOMA TIL ÍSLANDS
Þaö var svo þann 7. ágúst
1989 aö Lidia kom fyrst til ís-
lands. Þetta var í fyrsta sinn
sem hún kom til vestræns rík-
is og áhrifin voru yfirþyrmandi.
Hún flaug til Stokkhólms meö
sovéska flugfélaginu Aeroflot,
fór þar um borö í Flugleiðavél
og hélt áleiöis til íslands.
Strax viö að skipta um flugvél
byrjuöu áhrifin aö gera vart
viö sig. Um borö í Flugleiða-
vélinni var starfsfólkið kurteist,
brosandi og alúölegt sem og
farþegarnir. Veitingar voru
góðar og vel útilátnar. Lidia
fann aö hún var aö stíga
fyrstu skrefin inn i heim sem
var henni framandi, heim sem
leit allt öðruvísi út en henni
haföi verið kennt. Hún nánast
bæöi hlær og grætur þegar
hún rifjar upp þessa fyrstu ís-
landsferð.
„í Kurgan er mikiö af skóg-
um og einnig stórar grasi-
grónar sléttur svo langt sem
augaö eygir. Á leiðinni frá
Keflavík til Reykjavíkur sá ég
engan gróður, bara hraun og
grjót. Þetta var eins og aö
horfa á myndir frá tunglinu.
Svo var ég hrædd um aö
þessi eyja væri svo lítil aö ég
gæti dottið út af henni og ég
sem kann ekki að synda,”
segir Lidia og hlær dátt. Síöan
tók viö erfiður tími. Óskar lýsir
þvi þannig:
„Hún sjokkeraöist. í tíu
daga náöi ég ekki sambandi
viö hana og varö bara að
leyfa henni að vera í friði. Hún
einfaldlega skildi ekki í hvers
konar þjóðfélag hún var kom-
in. Hún sá aldrei lögreglu eöa
hermenn. Hún var aldrei
stöövuö á götu og krafin um
skilríki. Hún gat ekki trúað því
aö hún væri ekki undir eins
konar eftirliti yfirvalda.” Nú
grípur Lidia fram í:
„Þetta var erfitt til aö byrja
með. Ég var hérna í sex vikur
og ég skildi ekki málið sem
fólkiö talaði og þaö skildi mig
ekki. Svo var ég hrædd um að
KGB fylgdist meö mér hérna
og gæti gert mér eitthvað.
Þaö er svo erfitt að skilja
frelsið til að byrja meö þegar
maöur hefur búiö við hræöslu
ófrelsisins frá fæöingu. Svo
þegar ég kom aftur til Kurgan
og fór aö segja frá lífinu hér
áttu margir erfitt með að trúa,
ekki síst móðir mín sem hefur
alltaf trúað á byltinguna og yf-
irburöi kommúnismans.”
ÍSLENDINGAR
MEÐ GRÍMU
Lidia segir aö almenningur í
Rússlandi viti eflaust ekki
meira um lífshætti á íslandi en
íslendingar um lífið og tilver-
una í Kurgan eða öörum
Samveldislöndum. Þegar
Fischer og Spassky háöu
heimsmeistaraeinvígið í skák
í Reykjavík árið 1972 var ís-
land og einvígið mikið í frétt-
um í Sovétríkjunum. Svo þeg-
ar fundur Gorbatsjovs og
Reagans var haldinn í
Reykjavík varö öllum þjóöum
Sovétríkjanna Ijóst aö ísland
væri til og þaö væri gott land.
Hvernig líkar henni viö íslend-
inga og hver er helsti munur-
inn á okkur og Rússum?
„Mér finnst alveg ótrúlegt
aö í svona litlu og fámennu
landi eins og íslandi skuli vera
svona mikil gróska í listum,
menningu og íþróttum. Þiö
búiö í stórum og góöum íbúö-
um. í Kurgan eru opinberar
reglur um að hver fjölskylda
skuli búa í húsnæöi sem sé
ekki minna en níu fermetrar á
mann en þetta er bara dauður
bókstafur og margir búa mjög
þröngt meöan hátt settir menn
í kommúnistaflokknum bjuggu
í glæsilegum stórhýsum.
Mér finnst mjög gaman að
sjá hve mikiö er af börnum
hérna og þau eru einlæg og
opinská en þaö er eins og
flestir fullorönir beri maska
eöa grímu og séu alltaf aö
sýnast. íslendingar eru svo
stífir og lokaöir. Hér er ein-
hvern veginn allt annaö and-
rúmsloft en í Rússlandi. Þar
er fólk óhrætt við aö sýna
hvert öðru tilfinningar sínar.
Rússar bera þaö utan á sér
hvort þeim líður vel eða illa og
eru ófeimnir viö aö láta það í
Ijós þegar þeir eru búnir aö
kynnast fólki. Þaö sem býr í
hjartanu sést á andlitinu. Það
hefur ekki verið hægt að kúga
mannlegar tilfinningar Rússa
þrátt fyrir allt. Þess vegna skil
ég ekki hvers vegna svo
margir íslendingar líta út eins
og þeir eigi von á svipuhöggi í
næstu andrá. Rússar kunna
vel aö meta heimsóknir vina
og ættingja og þá er tekið
fram allt það besta sem til er
á heimilinu í mat og drykk."
26 VIKAN 18. TBL. 1992