Vikan - 15.07.1993, Qupperneq 30

frá öörum eignum. Arfur, sem
til dæmis er notaður í ferða-
lög, viðhald eignar eða bara í
heimilisreksturinn, er orðinn
að hjúskapareign. Og síðan
er hægt að fella kaupmála
niður með nýjum samningi
sem skráður er á sama stað
og kaupmálinn.
REGLUR UM ARF
Svala ræðir ennfremur um
þær breytingar sem hafa orð-
ið á erfðalöggjöfinni þar sem
maka er heimiluð seta í ó-
skiptu búi - það er að segja
eftirlifandi maki þarf ekki aö
selja til dæmis íbúð til að börn
hans og hins látna geti fengið
arfinn sinn. Aðrar reglur giltu
um stjúpbörn og þær gilda
enn þó lögunum hafi að
nokkru verið breytt, makanum
í hag.
„Lagabreytingin, sem var
gerð fyrir nokkrum árum, gerir
hjónum kleift að setja ákvæði
í erfðaskrá um að maki geti
setið í óskiptu búi með stjúp-
börnum," segir Svala og sam-
kvæmt þessu þarf að útdeila
lögarfi til stjúpbarna eftirlifandi
maka við lát kynforeldrisins ef
annað er ekki tilgreint í erfða-
skrá. Og hún leggur áherslu á
að þetta gildi um löglega gift
fólk, ekki sambúðarfólk, það
hafi engan slíkan rétt sam-
kvæmt lögum. Leggja ber
áherslu á að til þess að lang-
lífari maki geti setið í óskiptu
búi með stjúpbörnum er nauð-
synlegt að gera erföaskrá.
Lögarfur er að minnsta kosti
tveir þriðju hlutar eigna en sá
sem lætur gera erfðaskrá get-
ur ráðstafað þriðjungi að sinni
vild.
„Hér á landi eru almennt
ekki taldar upp tilteknar eignir
í erfðaskrá enda geta orðiö
miklar eignabreytingar frá
gerð erfðaskrár til andláts. Við
skipti á dánarbúi eru eignir
hins látna metnar og ráðstaf-
að samkvæmt því. Ef arflátinn
hefur hins vegar viljað að ein-
hver tiltekin eign falli einhverj-
um tilteknum í skaut getur
hann getið þess í erfða-
skránni og það er nokkuö al-
gengt. Fari upphæðin yfir
mörkin, til dæmis að hún sé
hærri en sem nemur þeim
þriðjungi sem leyfilegt er að
ráðstafa, getur viðkomandi
erfingi borgað fyrir það sem
upp á vantar svo fremi að hin-
ir erfingjarnir samþykki þaö.
HIÐ STÓRA EF
Svala leggur áherslu á að oft
sé skynsamlegt að fólk geri
samninga eins og þá sem hér
eru til umfjöllunar. Sá sem er
skráður fyrir ákveðinni eign
getur ráðstafað henni og hann
getur sett öðrum stólinn fyrir
dyrnar ef sá gállinn er á hon-
um. Meö heimilishald og
eignasöfnun eins og tíðkast á
íslenskum heimilum ættu hjón
að vera meðvituð um það
hvernig þau geta firrt sig gífur-
legum óþægindum ef til skiln-
aðar kemur með því að gera
samninga um skiptingu eigna.
Kaupmálar og erfðaskrár eru
af þessum sökum að verða
algeng fyrirbæri í íslensku
þjóðfélagi. Oft reynir ekkert á
réttarkerfið ef allt er leyst með
sátt. Þetta stóra EF er nefni-
lega alltaf til staðar. Og þegar
allt er um seinan þýðir ekkert
aðsegjaæ! □
30 VIKAN 14, TBL. 1993