Vikan - 15.07.1993, Qupperneq 60

ERU VESTRAR
BÚNIR AD SYNGIA
Sin SÍDASTA?
Aldeilis ekki, þó svo aö minna
sé um þá en áöur. Mesta upþ-
sveiflan í vestramyndum var á
þriðja, fjórða, fimmta, sjötta
og sjöunda áratug þessarar
aldar. Hver kannast ekki viö
sígilda vestra á borö viö
Jesse James (1938) með
llj Henry Fonda og Tyrone
^ Power, Shane (1953) meö
Alan Ladd, My Darling
jíj! Clementine (1946) með
Henry Fonda, The Man Who
O Shot Liberty Valance (1962)
cö nieö James Stewart og John
S Wayne, How the West Was
5 Won (1962) meö James
— Stewart, George Peppard,
£< John Wayne, Gregory Peck,
i— Henry Fonda, Richard Wid-
Aian Ladd mark °9 Karl Malden? Þetta
í sígiidum er löng runa en nauösynleg til
vestra, aö nefna þekktustu vestra
shane. a||ra t[ma [ kvjkmyndasög-
unni.
Helsti fulltrúi vestranna um
þessar mundir er án efa Clint
Eastwood. Má kannski segja
að hann sé síðasti harðjaxl-
inn. Hann vakti athygli þegar
hann lék í spaghettívestrum
Sergios Leonis á sjöunda
áratugnum. Síðan stofnaði
hann Malpaso, kvikmynda-
framleiðslufyrirtækið sitt. Úr
smiðju Malpasos komu vestr-
ar á borð við High Plaines
Drifter (1973), The Outlaw
Josey Wales (1975), Pale
Rider (1985) og nú síðast
Unforgiven (1992) sem er að
áliti greinarhöfundar besti
vestrinn hans.
Unforgiven er óvenjulegur
vestri, engar hetjur og harð-
jaxlarnir gamlir byssujálkar
sem sjá illa og eru því ekki
sérlega hittnir. Auk þess sýnir
Eastwood að maður hugsar
sig um tvisvar áður en hleypt
er af Colt 45 því það tekur á
að taka mannslíf. Þetta er
raunsæjasti vestrinn sem
gerður hefur verið. Að vísu er
spennandi lokakafi í myndinni
og byssubardaginn æsandi
en það sem Eastwood vill
sýna áhorfendum níunda ára-
tugarins er að það er ekkert
grín að skjóta menn. Þessi
vestri er töluverð sálfræði-
stúdía og enginn hetjubragur
á ferðinni. Segja má að með
þessari mynd hafi Clint
Eastwood gert upp við hetjuí-
myndina sem hann hafði
skapað sér í fyrri myndum.
Virkileg vakning varð i
vestramyndagerð árið 1985
þegar stórkvikmyndafyrirtækin
Columbia Pictures og Warn-
er Bros/Malpaso gerðu Sil-
verado, mynd Lawrence
Kasdans, og The Pale Rider
með Clint Eastwood og
einnig undir leikstjórn hans.
Leikstjórinn Walter Hill gerði
líka magnaðan vestra árið
1980, The Long Riders. í
þeirri mynd fékk Walter Hill
margt að láni frá meistara
„slow motions" eða hæg-
myndatöku, Sam Peckinpah.
Sam Peckinpah sjálfur gerði
Þríeykiö í Butch Cassidy and the Sundance Kid.
marga minnisstæða vestra á
borð við The Wild Bunch
(1969), sem að vísu gerist
1913 þegar villta vestrið hefur
verið unnið, Major Dundee
með Richard Harris og
Charlton Heston og Pat
Garret and Billy the Kid með
Kris Kristofferson.
Ekki má gleyma vestra-
myndaperlunni Butch
Cassidy and the Sundance
Kid (1967) sem var í leik-
stjórn George Roy. Leikarar
þar voru þeir Paul Newman,
Oróinn sjóndapur en byssan
er munduö og klár.
Robert Redford og Kathar-
ine Ross. Myndin sló í gegn
og hlaut óskarinn fyrir bestu
kvikmyndatöku, titilsöng og
handrit Williams Goldman
Þegar rætt er um vestra er
■7$ '
_ A 4^" ’V'
*
, . ..*y-
Ungi vestraleikstjórinn
Robert Rodriques.
oftast miðað við tímabil
kúreka en það var frekar stutt
skeið, 1870-1890. Oftast vill
gleymast að fyrir tíð land-
nema voru frumbyggjar í
Norður-Ameríku, rauðskinnar
eða indíánar. Lítið hefur verið
gert af indíánamyndum og yf-
irleitt hafa indíánar, sem hafa
komið fram i vestrum, verið
vígreifir, með stríðsmálningu
og talað brenglaða ensku.
Fjórar kvikmyndir hafa þó ver-
ið gerðar sem hafa gefið betri
mynd af indíánum. Það eru
myndirnar Soldier Blue
(1970), Little Big Man (1970)
í leikstjórn Arthur Penn,
Dances with Wolves (1990) í
leikstjórn Kevins Costner og
að endingu Black Robe
(1991) sem var ( leikstjórn
Bruce Beresford.
VIKAN 14.TBL. 1993