Vikan - 05.09.2000, Side 25

Flughræðsla er ein sú tegund
fælni sem flestir þjást af. Þótt
margir 'pjáist af flughræðslu frá
barnæsku er þó algengt að henn-
ar verði fyrst vart milli tvítugs og
þrítugs, meðalaldurinn þegar
hennar verður fyrst vart er 27 ár.
Sálfræðingar og aðrir sem rann-
saka sálarlíf manna telja að þetta
stafi af því að á þeim árum fer
fólk yfirleitt að gera sér grein fyr-
ir eigin dauðleika og hversu við-
kvæmt lífið sé. Það er einnig sér-
kennileg staðreynd að hvers kon-
ar fælni er mun tíðari meðal
ungra kvenna en nokkurra ann-
arra hópa. Sumir sálfræðingar
hafa viljað skýra þetta með því að
ungar konur hafi meiri tilhneig-
ingu en aðrir til djúprar sjálf-
skoðunar.
Hraði og stress ýta undir
kvíða og ótta
Nicky Lidbetter, formaður
Samtaka fælnisjúklinga (the
National Phobics Society) í
Bandaríkjunum skýrir þetta
þannig: „Konur á þrítugsaldri nú
á dögum eru alltaf á ferðinni.
Starfsframinn, vinirnir, fjölskyld-
an og makinn þurfa allir umönn-
unar hennar við og það er alltaf
mikið að gera. Kvíði og kvíða-
tengdir sjúkdómar eiga auðvelt
með að þróast við slíkar aðstæð-
ur. Fyrir þrjátíu árum stofnuð-
um við Samtök fælnisjúklinga og
þá voru flestir meðlimirnir mið-
aldra konur en í dag eru konur-
nar á þrítugsaldri."
Hraði nútímasamfélags og
kröfurnar sem gerðar eru til fólks
hafa vissulega áhrif á hversu við-
kvæmt það er fyrir ótta og kvíða.
Önnur skýring kann einnig að
vera á aukningu alvarlegra
fælnitilfella og því hversu algeng
hún er meðal ungs fólks er að nú-
tímafólk er yfirleitt viljugra að
leita sér hjálpar þegar eitthvað
bjátar á en áður var. Fæstir eru
tilbúnir til þess að láta óttann
stjórna lífi sínu án þess að reyna
að gera eitthvað til að sigrast á
honum. Eins og samgöngum er
nú háttað má líkja því við fötlun
að þjást af svo heiftarlegri flug-
hræðslu að viðkomandi treysti
sér ekki til að ferðast milli landa.
Ótti við köngulær eða skorkvik-
indi getur ráðið því að ákveðinn
hópur fólks getur ekki notið úti-
vistar yfir sumartímann og þeir
eru til sem ekki geta búið hærra
en á fyrstu hæð. Hópur fólks
ferðast aldrei í lyftu og aðrir geta
ekki gengið inn í gluggalaus her-
bergi.
Fælni er erfitt vandamál að
eiga við en alls ekki óyfirstígan-
legt. Hægt er að fara á námskeið
til að lækna flughræðslu og sú
meðferð sem þar er veitt hefur
reynst mjög árangursrík. Sál-
fræðingar hafa beitt ýmsum að-
ferðum til að hjálpa fólki að sigr-
ast á fælni, meðal annars er not-
uð dáleiðsla og kennd ákveðin
slökunartækni sem nota má við
aðstæður sem vekja ótta. Sumir
þjálfa upp þol gegn því sem þeir
hræðast, t.d. hefur lofthrætt fólk
getað hækkað smátt og smátt þá
hæð sem veldur þeim ótta að
standa í með þv£ fikra sig stöðugt
ofar í blokk eða á fjalli. Þeir sem
eru hræddir við að vera í lyftu
hafa getað gert það sama með því
að lengja hægt og hægt þann tíma
sem þeir eru í lokaðri lyftu. Þótt
oft sé hægt að hlæja að því hversu
algerlega óttinn getur náð tökum
á manneskju sem haldin er fælni
er þetta þó grafalvarlegt mál.
Skelfingin er raunveruleg fyrir
þeim sem er heltekinn henni og
fólkinu líður oft mjög illa.
Sálfræðingur nokkur var staddur á ráðstefnu í Þýskalandi. Lokadaginn var
honum og starfsbræðrum hans boðið að skoða kirkju frá miðöldum í bænum þar
sem ráðstefnan var haldin. Eftir að búið var að skoða kirkjuskipið, altarið og
skrúðhúsið var þeim boðið að ganga upp í turninn. Gamall hriktandi tréstigi lá
upp í turninn og sálfræðingnum leist ekki á að leggja á brattann því hann var
ákaflega lofthræddur. Honum þótti hins vegar þegar upp var staðið meiri skömm
að játa það fyrir kollegum sínum að hann hefði ekki getað læknað sjálfan sig af
þessum barnalega ótta svo hann lagði af staö upp stigann ásamt hinum.
Handriðið var gamalt og titraði ögn þegar komíð var við það og pílárar voru
fáir og langt á milii. Sálfræðingurinn taldi stöðugt kjark í sjálfan sig í huganum og
hét að líta ekki niður alla leiðina upp. Menn voru komnir talsvert hátt í stigann
þegar sálfræðingnum varð á að líta niöur og sá þá gína við sér ginnungagap mik-
ið milli trappnanna í stiganum. Þá var honum öllum lokið. Hann settist í stigann,
greip traustataki um einn pílárann og þverneitaði að hreyfa sig þaðan. Það gekk
sálfræðingur undir sálfræðings hönd við að reyna tala manninn til og fá hann til
að standa á fætur og ganga niður en allt kom fyrir ekki. Að lokum tóku nokkrir
traustlega vaxnir sálfræðingar sig til, slitu manninn af píláranum og báru hann
niður stigann.
Þegar jörðin tók að nálgast aftur fór að brá af sálfræðingnum lofthrædda og á
annarri hæð bað hann félaga sína að láta sig niður. Hann stóð á stigapallinum
svolitla stund, lagaði bindið og reyndi að horfast virðulega í augu við aðra gesti
sem voru á leiö upp. Það gekk heldur illa því flestir höfðu orðið vitni að einhverj-
um hluta af sneypuför hans niður og störðu með lítt dulinni forvitni á kappann.
Vikan
25