Menntamál - 01.10.1952, Blaðsíða 22

92
MENNTAMÁL
annað en glundroðann. Auðvitað mundi ekki koma til
mála að taka latínu upp aftur sem alþjóðlegt mál. Til þess
er hún tíu sinnum of erfið og mundi heldur ekki fullnægja
kröfum tímans. Nú þurfum við bara esperanto í staðinn
fyrir latínu miðaldanna.
En hvað kemur þetta kennurum við? Ég kem nú einmitt
að því. Sú var tíðin, að bækur voru ekki til nema skrifað-
ar, og þá gátu ekki nema stórauðugir menn eignazt bók.
Svo kom prentlistin til sögunnar, og þá gat fátæk alþýð-
an fengið nokkurn aðgang að bókmenntum a. m. k. fremur
en áður. Prentlistin minnkaði stórum þann mikla aðstöðu-
mun, sem áður var til bóklegra mennta. En þessi aðstöðu-
munur minnkar fyrst verulega, þegar skólaskylda er lög-
boðin, og allir fá ókeypis kennslu í skólum ríkisins. Og
nú munu kennarar yfirleitt vera sammála um það, að
þeim beri að styðja þessa þróun, að þeim beri að styðja
allt, sem miðar að því, að fátækt þurfi ekki að hamla því, að
vel gefnir unglingar geti notið menntunar. Og ef yfirvöld-
unum dytti í hug að afnema ókeypis kennslu fyrir alla í
skólum ríkisins, þá mundu kennarar rísa gegn því sem
einn maður. En ef esperanto væri tekið upp og viðurkennt
sem alþjóðamál, þá mundi það einmitt minnka stórkostlega
aðstöðumun til mennta, og yfirleitt aðstöðumun í kapp-
hlaupinu um gæði lífsins. Það eru ekki allir, sem hafa
tíma og fé til að læra mörg útlend tungumál, svo að gagni
verði, en öllum þolanlega greindum mönnum mun veitast
létt að læra eitt auðlært tungumál auk móðurmálsins. Og
sé þetta tungumál viðurkennt og notað í öllum samskipt-
um þjóða í milli, þá eru þeir, sem það kunna þar með komn-
ir í snertingu við allan heiminn menningarlega. Og ef
nokkurri einni stétt manna ber siðferðileg skylda til að
styðja slíkt málefni öðrum stéttum fremur, þá eru það
lcennarar. Hverjum ber líka skylda til þess fremur en
kennurum að vinna að því að f jarlægja úr skólunum ónauð-
synlegt námsefni og setja annað hagnýtara í staðinn.