Heima er bezt - 01.12.1951, Blaðsíða 23

Nr. 10
HEIMA ER BE'ZT
311
SANNAR FRÁSAGNIR VIII.
Myrkviðir hjátrúarinnar
Eftir Roger Courtney
fyrst um sinn nefnd Kirkjubrú. I gamla
kirkjugarSinum, sem til skamms tíma
hefur verið notaður sem grafreitur, liggur
gamall maður á hnjánum, þéttvaxinn,
sköllóttur, með gráan hökutopp, og plant-
ar skrautblómum. Hann .hefur fengið leyfi
til að ryðja öllum legsteinum og grafar-
ummerkjum burtu, og ætlun hans er að
:gera reitinn að skrúðgarði. Þessi maður er
danskrar aéttar, Schierbeck að nafni, og er
landlæknir yfir Íslandi. Eftir nokkur ár
liefur honum tekizt þetta. Hálf öld líður,
áður en nokkur annar garður í Reykjavík
kemst í hálfkvisti við þetta frístundaverk
læknisins. Reykvíkingar höfðu víst lengst
af öðru að sinna en að rækta skrautblóm.
En í miðbæ höfuðstaðarins það herrans ár
1951 er þessi blettur einhver hinn hlýleg-
asti sem völ er á, hvað svo sem um hann
kann að verða í framtíðinni. Nú er hann
opinn fyrir öllum. Og frekar hefur hann
rýrnað en vaxið hin síðari ár, því miður.
Gróðurinn hefur gisnað, trén hafa orðið'
fyrir ásælni miður viturra ungmenna, sem
langar til að apa Tarzan. En ekki eru um-
merki hins upprunalega kirkjugarðs þó
horfin með öllu. Gangi maður inn á bak-
lóð landsímahússins, má sjá þrjár stálplöt-
ur múraðar inn í vegg. Þar undir eru
grafir einhverra ágætra borgara hins hálf-
danska höfuðstaðar nítjándu aldarinnar.
Við lesum nöfnin, en við vitum ekki meir;
og okkur langar tæplega til að vita mikið
meir um þetta fólk, enda þótt lesa megi,
að frúin hafi burtkallazt „ved at skienke sin
2den Datter Livet“. Eftir þær upplýsingar
göngum við út í Aðalstræti, þangað sem
nútíminn hrópar til okkar, þrátt fyrir
nokkuð sérkennilega kyrrstöðu þeirrar götu,
hvað breytingar snertir á mannvirkjum.
Og þá erum við aftur stödd á þeim stað,
þar sem við vorum við upphaf hins fyrsta
af þessum Reykjavíkurþáttum. Það á
kannske ekki beinlínis illa við, því að
sennilega er þetta hinn síðasti í þessum
flokki skyndimynda og hugleiðinga um
efni, sem raunverulega er ótæmandi og
hægt væri að fjalla um út frá ólíkustu
sjónarmiðum. I Aðalstræti dagsins í dág
verður manni að minnast þess öðru frem-
ur, að á næsta ári eru liðnar tvær aldir
frá því Skúli Magnússon landfógeti setti á
stofn „innréttingarnar“, sem urðu upphaf
þess, að Reykjavík fékk kaupstaðarrétt-
indi. Það má því segja, að gatan eigi 200
ára afmæli á næsta ári. Um það skal ekki
rætt hér, hvern ,sess elzta og á ýmsan
hátt merkasta gata bæjarins eigi eða muni
skipa í framtíðarskipulagi höfuðstaðarins.
En síðustu orð í Reykjavíkurþáttum mín-
um skulu hinsvegar vera þau að mótmæla
harðlega þeirri leiðinda-aðför, er nú stend-
Á ferðalögum mínum var mér •
hugsað til landsvæðis nokkurs,
þar sem koma saman markalín-
ur fjögurra landa — Kenya,
Uganda, Súdan og Abyssiníu, og
ég reyndi meira að segja að gera
mér í hugarlund útlit eins á-
kveðins staðar, sem er rétt inn-
an við landamæri Abyssiníu. Það
var mér því senn undrunar- og
gleðiefni, þegar skjólstæðingur
minn (safari) ákvað, að við
skyldum leggja upp í ferðalag til
þessa dularfulla svæðis við þriðja
mann.
Skömmu eftir að þetta hafði
verið ákveðið barst mér dálítið til
eyrna, sem gerði förina ennþá
eftirsóknarverðari og æsilegri.
Það var sögusögn, fjarska,
fjarska gömul, um mann nokk-
urn, sem uppi var fyrir þúsund
árum eða meir, Egypta, eða
kannske var hann ljóshærður
Norðurlandabúi, um það var ekki
vitað með vissu; sögu þessa
sögðu mér innfæddir menn, sem
ég hitti á stað, er kallast Kitgum
og er í Uganda, ofarlega við Níl,
ur til að gera með byggingu þess stórhýsis,
sem verið er að grafa fyrir norðan til í
götunni. Mér þykir leiðinlegt að þurfa að
segja það, en það er í senn skammsýni og
fávizkuflan að ætla að reisa óbrotgjarnt
stórhýsi á þessum slóðum, áður en búið
er til fulls að ákveða heildarskipulag mið-
bæjarins. Maður getur ekki komizt hjá
því að gruna þá menn um græsku, sem
leyfa slíkt. Enginn skilji orð mín svo, að
ég sé mótfallinn endurbyggingu miðbæjar-
ins — eða mér gangi til persónuleg eða
pólitísk óvild í garð þeirra, sem þarna eiga
hlut að máli. Það er síður en svo. Eg veit
sömuleiðis, að flestum muni finnast of seint
að snúa við, þegar verk sé hafið. En slíkt
er misskilningur. Mitt síðasta orð er: I
hamingjunnar bænum, eyðileggið ekki þá
möguleika, sem Reykjavík á, þið, sem skap-
ið höfuðborg framtíðarinnar. Minnizt
tveggja alda afmælis hinnar gömlu, virðu-
legu götu og innréttinga Skúla landfógeta
með öðru en því. Elías Mar.
á að gizka í 150 mílna fjarlægð
frá þeim stað, sem löngum hafði
seitt mig mest til sín og lá.hand-
an við abbyssinsku landamærin.
Þarna í Kitgum var ég raun-
verulega á mótum þrennskonar
kynþátta, hinna blökku negra
sunnanverðrar Afríku annars
vegar og íbúa Nílarsvæðisins og
semitiskra þjóðflokka hins veg-
ar. Meðal þeirra, sem heimsóttu
Kitgum-verzlunarstaðinn úr
norðlægari héruðum, voru
Egyptar. Þrátt fyrir auðsæan
skyldleika þeirra við negrana,
höfðu margir þeirra löng nef,
lítil augu, há kinnbein og bog-
línu-munnsvip Egyptanna. Ýms-
ir höfðu þann sið að hvílast með
því að standa í annan fótinn, en
sá siður er einkennandi fyrir fólk
það sem býr við papýrus-sefin á
bökkum Nílar. Aðrir höfðu með-
ferðis egypzk tæki til að hvíla
höfuðið á, en þau tæki eru gerð
úr viði, fagurlega skorin og gljá-
fægð. Höfuðhvílúr þessar notuðu
þeir þannig, að engin hætta var
á því, að hárgreiðsla eða skraut
færi aflaga. Þetta var líkast
daufu broti af skrautlegri forn-
menningu egypzku þjóðarinnar
fyrir mörgum öldum.
Frá einum þessara Egypta, sem
svo mjög vekja mann til um-
hugsunar um hið liðna, fékk ég
söguna. Kynþáttur mannsins,
sem sagði mér hana, nefnist
Lango; og svo sagðist honum frá,
að Banyoro-menn hefðu sér
hana sagt, en þeir búa í Nílardal.
Það var kale za kale, sagði
hann — það er að segja, fyrir
langa löngu — og hinn ókunni
maður kom ekki úr Nílarbyggð,
heldur frá hinu ókunna land-
svæði Habash — Abbyssiníu.
Ekki var hann samt Abbyssiníu-
maður, því hann var hvítur, en
Abbyssiníumenn eru þeldökkir.
Hann hafði komið frá eigin landi
og ferðazt um þeirra. Sannar-
lega var langt síðan. Það var
löngu áður en til voru bakabaka