Heima er bezt - 01.06.1954, Síða 22

182
Heima er bezt
Nr. 6
gleymdi hún aldrei, þótt lítt væri
hún á vegum íslendinga meiri
hluta ævi sinnar. Hún talaði
málið og skildi vel, er við hana
var rætt, en ritaði það hins veg-
ar ekki á síðari árum sínum, eft-
ir því sem hún skrifaði mér, en
kafla úr bréfi, sem hún ritaði ár-
ið 1936, hef ég séð, og ber þar
ekki á öðru en henni sé auðvelt
að rita íslenzkt mál. — Það voru
henni dýrlegar stundir, er ís-
lendingar heimsóttu hana. Hún
fékk þá að mæla á þeirri tungu,
sem hún nam í æsku. — „Kom-
ið þið blessuð og sææl!“ sagði
hún ljómandi af fögnuöi, er ís-
lenzk hjón bar að garði hjá
henni.
Árið 1947 fluttust þau hión til
San Bernardino í Kaliforníu.
Hrefna lagði ekki árar í bát, er
þangað var komið, kom sér þar
upp lækningastofu, tók þar á
móti sjúklingum eftir umtali og
hélt hún því áfram til dauða-
dags.
Síðustu árin, sem Hrefna lifði,
var hún mjög hvött til að rita
ævisögu sína og var í ráði að
gera kvikmyndaleikrit um ævi
hennar. í bréfi til mín, 17. janú-
ar 1950, getur hún þessa og er
henni þá ofarlega í hug að fara
að vinna að framgangi þessa
máls, en henni entist ekki ald-
ur til þess. Hún lézt 10. júní
1950, en tveimur árum áður dó
Jósef, maður hennar, 3. des.
1948. — Þau hjón létu ekki eft-
ir sig neinn afkomanda.
Eins og áður er getið, voru það
góðir stofnar, sem að Hrefnu
stóðu, og í henni hafa seinast
ýmsir beztu kostir ættmanna
hennar. Hún var ágætum gáfum
gædd, læknir góður, skáldmælt,
glöð í lund og gamansöm, höfð-
inglynd og brjóstgóð, og dugnað-
urinn frábær. Og ég minnist þess,
að þessi lýsing, einmitt þessi lýs-
ing á við langömmubróður henn-
ar og starfsbróður, Odd lækni
Hjaltalin. Það er gaman að bera
saman myndir af þeim frænd-
systkinum. Hann leynir sér ekki
skyldleikasvipurinn. — Bæði
störfuðu þau í erfiðum héruð-
um, bæði báru þau lítið úr být-
um af veraldlegum auði. En hér
endar líkingin með þeim, því að
Hrefna sigraðist að fullu á öll-
um erfiðleikum og kom stærri og
meiri út úr þeim, en Oddur átti
ekki slíkum sigri að fagna á ver-
aldarvísu. En þess verður þá að
gæta, að barátta Hrefnu var við
ytri örðugleika á manndómsár-
um hennar, en Oddur varð að
heyja baráttuna á heimili sínu
og utan þess, og víst hefur hann
getað tekið undir með þeim, sem
sagði, að heimilisböl væri þyngra
en tárum tæki. Vinur hans,
Bjarni amtmaður Thorarensen,
tók svari hans svo í erfiljóðum
eftir hann, að nafn hans mun
seint fyrnast. Þær gefa góða
hugmynd um manninn, þessar
hendingar úr kvæðinu:
Konungs hafði hann hjarta
með kotungs efnum,
á líkn við fátæka
fátækt sína ól . . .
Ég vil enda þessar línur með
því að vitna í ummæli Hrefnu
sjálfrar, er hún í hárri elli lítur
yfir farið æviskeið. Hún segir
svo:
„Ég hef lifað, elskað og verið
elskuð, séð lífið í fullkomnun
sinni og yndisleika og jafnframt
1 biturleika sínum, og ég vildi
ekki skipta á reynslu minni og
konungsins. Lífið er heillandi
ævintýr. Það, sem oss virðist í
dag missir, er ef til vill aðeins
upphaf að nýju ævintýri. Missir
þess, sem mér um skeið var dýr-
mætast í heimi, varð mér að leið-
arljósi, — leiðarljósi að nýjum
og háleitari áhugamálum."
Smælki
Að sýna skilning á sérhverju
sundurleitu málefni getur verið
mikil andleg vinna og áreynsla,
sem sífellt endurtekur sig. En
segja má, að það sé vinna, sem
borgi sig, því að hún launar sig
sjálf.
Nú, þegar kosningahugur virð-
ist vera í svo mörgum, er ekki
úr vegi að rifja upp atburð, sem
gerðist í Danmörku í kosninga.
baráttu fyrir nokkrum árum.
Frambjóðandi einn stóð í ræðu?
stól og talaði fyrir fullu húsi á-
heyrenda. Allt í einu var hann
ónáðaður með því að honum var
rétt bréf upp í ræðustólinn.
Hann opnaði bréfið og mitt á
tfrjctAtekkur
Ofar Akratorfu
er ofurlítið tún,
vin á gráum grundum
gilsins undir brún.
Búsmali oft hér unir
við ilminn frá kjarnarót,
gráðugur tungu teygir
töðugresinu mót.
Þarna áður hún amma
átti sér lítinn bæ,
einsetukona kölluð,
kastaði fáu á glæ.
Eina átti hún kúna
og ellefu vænar ær,
beyjaði sjálf og hirti
með hugulsemi um þær.
Börnin sín upp þar ól hún,
erfiði bóndans hlaut,
ræktaði tún, og ruddi
ríflegu grjóti á braut.
Þó erfitt hún stundum ætti,
til annarra sótti ei hjálp,
harðneskjan henni fleytti
heims yfir kalda gjálp.
Nú er hér ekkert eftir
utan vallgróin tótt,
svipmynd úr sögu þjóðar
sögn um þá vösku drótt.
Vinjarnar þessar vitna
vökult um bóndans starf:
Að gefa niðjunum gróður
grænni, og meiri í arf.
Magnús á Vöglum.
auðri pappírsörk stóð skrifað
með stórum stöfum þetta eina
orð: „Fábjáni“.
Ræðumaður stóð nokkur
augnablik þegjandi og hugsaði
sig um. Svo hélt hann pappírs-
örkinni upp fyrir áheyrendum,
svo að þeir gætu séð hana, og
sagði:
„Herrar mínir og frúr! Ég
hef fengið mörg nafnlaus bréf
um ævina, þar sem ég hafði enga
hugmynd um sendanda. En nú
ber nýrra við, því að með þetta
bréf er það alveg öfugt, send-
andinn hefur gleymt að skrifa
það, en aðeins munað undir-
skriftina.